به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر، انتخابات نهمین دوره سازمان نظام پزشکی ایران، به‌عنوان بزرگ‌ترین نهاد صنفی جامعه درمانی، در حالی برگزار می‌شود که حاشیه‌ها، بر اصل ماجرا سایه افکنده‌اند. از اختلال در اجرای رأی‌گیری الکترونیک تا رد صلاحیت برخی چهره‌های شناخته‌شده، نگرانی‌ها درباره سلامت، شفافیت و استقلال این انتخابات را افزایش داده است.

روند قانونی و سازوکار اجرایی

بر اساس قانون تأسیس سازمان نظام پزشکی، روند برگزاری انتخابات با مشارکت هیأت‌های نظارت و هیأت‌های اجرایی در دو سطح ملی و استانی انجام می‌شود. نامزدها باید شرایطی همچون تابعیت ایرانی، عضویت رسمی در سازمان، حسن شهرت و نداشتن محکومیت صنفی یا کیفری داشته باشند.

ثبت‌نام نامزدها در خردادماه آغاز شد و در همان روزهای نخست، استقبال چشمگیری از سوی پزشکان، دندان‌پزشکان، داروسازان، ماماها و سایر گروه‌های وابسته صورت گرفت. در نهایت، بیش از ۶۶۰۰ نفر برای رقابت انتخاباتی ثبت‌نام کردند.

بررسی صلاحیت‌ها و موج اعتراضات

پس از پایان ثبت‌نام، بررسی صلاحیت‌ها آغاز شد. اگرچه تنها حدود یک درصد از داوطلبان در این مرحله رد صلاحیت شدند، اما حضور چهره‌های سرشناس در میان ردصلاحیت‌شدگان باعث ایجاد جنجال و طرح اتهاماتی در مورد مداخلات سیاسی شد.

برخی گروه‌های صنفی با جمع‌آوری امضا و صدور بیانیه، از رئیس‌جمهور و وزیر بهداشت خواستند تا نسبت به این وضعیت پاسخگو باشند. همزمان، انتقادهایی نسبت به تمرکز بیش از حد وزارت بهداشت بر رد صلاحیت‌ها به جای پیگیری فرآیند الکترونیکی انتخابات مطرح شد.

علل رد صلاحیت‌ها

دلایل اعلام‌شده برای رد صلاحیت‌ها در سه محور اصلی قرار دارد:

1. نقص مدارک یا شرایط قانونی؛

2. مسائل مرتبط با حسن شهرت اخلاقی یا حرفه‌ای؛

3. تخلفات مالی یا صنفی پیشین.

در حالی‌که هیأت نظارت تأکید کرده است هیچ نامزدی صرفاً به‌دلیل گرایش‌های سیاسی رد صلاحیت نشده، واکنش جامعه پزشکی نشان می‌دهد که این توضیح برای بسیاری قانع‌کننده نبوده است.

چالش رأی‌گیری الکترونیک؛ وعده‌ای که باز هم عملی نشد

یکی از وعده‌های اصلی برای برگزاری شفاف و گسترده انتخابات، اجرای رأی‌گیری الکترونیک بود؛ وعده‌ای که این بار هم محقق نشد. موافقان این طرح، آن را راهی برای افزایش مشارکت پزشکان در سراسر کشور می‌دانستند.

در مقابل، مخالفان اجرای کامل این شیوه به مشکلات زیرساختی، دغدغه‌های امنیت سایبری و احتمال تقلب اشاره کردند. نهایتاً انتخابات به‌صورت حضوری برگزار شد؛ درست مانند دوره‌های قبل، بدون تحقق وعده‌ها.

این ناکامی یادآور انتخابات پرحاشیه سال ۱۳۹۶ است؛ زمانی‌که اجرای نیمه‌کاره سیستم رأی‌گیری الکترونیکی، موجی از اعتراض‌ها را برانگیخت. هشت سال پس از آن، هنوز زیرساخت مطمئنی برای برگزاری آنلاین این انتخابات فراهم نشده است.

سایه سیاست بر یک نهاد صنفی

انتخابات نظام پزشکی، اگرچه به‌ظاهر یک رقابت صنفی است، اما در عمل تحت تأثیر فضای سیاسی کشور قرار گرفته است. برخی از پزشکان رد صلاحیت‌شده، وابستگی سیاسی مشخصی دارند و همین موضوع باعث شده گمانه‌زنی‌ها درباره دخالت نهاد ریاست جمهوری در انتخابات قوت بگیرد.

این نگرانی وجود دارد که اگر این انتخابات به جای آنکه صدای بدنه جامعه پزشکی باشد، به ابزاری در دست دولت تبدیل شود، استقلال نظام پزشکی به‌شدت زیر سؤال رود.

نگرانی از کاهش مشارکت و بی‌اعتمادی عمومی

یکی دیگر از نگرانی‌های مهم، کاهش مشارکت پزشکان در انتخابات است. تجربه ادوار گذشته نشان می‌دهد که درصد مشارکت پایین بوده و رأی‌گیری حضوری و محدودیت‌های زمانی، مانعی برای مشارکت گسترده پزشکان است.

با حاشیه‌های اخیر، برخی معتقدند این وضعیت ممکن است بدنه درمانی کشور را نسبت به نقش‌آفرینی در این انتخابات دلسرد کند؛ امری که می‌تواند مشروعیت نهاد نظام پزشکی را تهدید کند.

خواسته‌های جامعه پزشکی: شفافیت و استقلال

پزشکان در بیانیه‌ها، مصاحبه‌ها و فضای مجازی خواسته‌هایی مشخص مطرح کرده‌اند:

• اعلام دلایل رد صلاحیت‌ها به‌صورت مستند و شفاف؛

• امکان واقعی و مؤثر برای اعتراض و تجدید نظر؛

• حرکت به سمت برگزاری انتخابات تمام‌الکترونیک؛

• حفظ استقلال سازمان از دولت و نهادهای حکومتی؛

• تقویت جایگاه صنفی نظام پزشکی در دفاع از حقوق پزشکان و بیماران.

آینده مبهم انتخابات و پیامدهای آن

اگر هیأت‌های اجرایی و نظارت بتوانند با شفافیت، پاسخگویی و بی‌طرفی مسیر انتخابات را پیش ببرند، امکان احیای اعتماد و تقویت انسجام صنفی وجود دارد. در غیر این‌صورت، انتخابات پیش‌رو می‌تواند شکاف بین جامعه پزشکی و نهادهای تصمیم‌گیر را عمیق‌تر کند.

نظام پزشکی نه‌تنها یک نهاد صنفی است، بلکه در سیاست‌گذاری حوزه سلامت، تعرفه‌ها، مهاجرت پزشکان و تعامل با وزارت بهداشت نقشی اساسی دارد. نتیجه این انتخابات، می‌تواند سرنوشت بخشی از نظام سلامت کشور را رقم بزند.

انتخابات نهم نظام پزشکی، در شرایطی برگزار می‌شود که قانون و آئین‌نامه‌ها چارچوب شفافی را برای آن تعیین کرده‌اند، اما شائبه دخالت‌های بیرونی، عدم شفافیت در رد صلاحیت‌ها، و ناکامی مجدد در اجرای رأی‌گیری الکترونیک، همه‌وهمه باعث شده‌اند این انتخابات به آزمونی سخت برای سنجش میزان استقلال، اعتماد و مشارکت جامعه پزشکی بدل شود.