خبرگزاری مهر؛ گروه اقتصاد _ علی فروزانفر: پس از انتشار گزارش پیشین که به بررسی عملکرد ۱۴ شرکت بورسی فعال در گروه «زراعت و خدمات وابسته» در بخش تولید و فروش گاو و گوساله نر می‌پرداخت، این بار نوبت به بررسی عملکرد همین شرکت‌ها در حوزه تولید و فروش شیر خام در ۵ ماهه نخست سال جاری رسیده است.

در حالی که در گزارش قبلی، آمار ۱۱ هزار و ۵۶۹ رأس دام تولیدی و حدود ۹‌هزار و ۹۸۶ رأس فروخته‌شده با درآمد ۴۲۸ میلیارد تومانی محور تحلیل بود، این گزارش نشان می‌دهد فروش بیش از ۳۲۱ هزار تن شیر خام با میانگین نرخ ۲۲ هزار و ۴۰۰ تومان به ازای هر کیلو، درآمدی فراتر از ۷ هزار میلیارد تومان را برای این شرکت‌ها به ثبت رسانده است.

اختلاف فاحش مبلغ فروش دام و شیر، به روشنی بیانگر آن است که بخش عمده تمرکز فروش این شرکت‌ها بر شیر خام است و گوساله نر سهم کوچک‌تری از سبد درآمدی آن‌ها دارد.

بررسی تغییرات تولید، فروش و نرخ نیز نشان می‌دهد جابه‌جایی‌های مهمی در رتبه‌بندی شرکت‌ها در بخش مبلغ فروش رخ داده که بخش عمده آن ناشی از تفاوت کیفیت محصول و شرایط عرضه بوده است.

در این گزارش با کنار گذاشتن ارقام فروش گوساله نر و تمرکز بر بازار شیر خام، تصویر شفاف‌تری از ستون اصلی درآمد دامپروران بورسی به دست می‌آید؛ ستونی که نه‌تنها بر حجم بالای تولید بلکه بر نرخ‌های فروش متنوع و کیفیت محصول نیز استوار است.

در ادامه، آمار و تحلیل فروش شیر در ۵ ماهه نخست سال جاری به تفکیک شرکت‌ها ارائه می‌شود.

زشریف با تولید ۴۳ هزار تن شیر پیشتاز، اخشان با ۲۰۰۰ تن در انتهای لیست

در ۵ ماهه نخست سال جاری، ۱۴ شرکت بورسی فعال در حوزه دامپروری و حاضر در گروه «زراعت و خدمات وابسته» مجموعاً بالغ بر ۳۲۱ هزار تن شیر خام تولید کردند.

تولیدکنندگان بالای ۳۰ هزار تن

بررسی آمار تولید شیر به تفکیک تولیدکنندگان نشان می‌دهد، ۴ شرکت برتر نیمی از کل تولید شیر - ۱۶۰ هزار تن - را به خود اختصاص داده‌اند.

در صدر این فهرست، کشت و دامداری شریف‌آباد (زشریف) با ۴۲٬۶۶۶ تن و کشت و دامداری فکا (زفکا) با ۴۱٬۵۶۰ تن قرار دارد.

پس از آن کشت و دامداری قیام اصفهان (زقیام) با ۳۸٬۰۶۳ تن و کشت و دامداری گلدشت نمونه اصفهان (زگلدشت) با ۳۷٬۸۳۵ تن قرار دارند.

تولیدکنندگان ۱۰ تا ۳۰ هزار تنی

رده میانی تولیدکنندگان شامل ۸ شرکت زیر است که با تولید بیش از ۱۵۱ هزار تن شیر، ۴۷ درصد تولید را به خود اختصاص دادند.

دامداری تلیسه نمونه (تلیسه) با ۲۲٬۷۳۹ تن،

کشت و صنعت دشت خرم‌دره (زدشت) با ۲۱٬۶۱۸ تن،

کشاورزی و دامپروری فجر اصفهان (زفجر) با ۱۹٬۵۹۸ تن (شامل ۶۲۰ تن شیر بز)،

کشاورزی و دامپروری ملارد شیر (زملارد) با ۱۸٬۰۹۲ تن،

شیر و گوشت زاگرش شهرکرد (زشگزا) با ۱۸٬۰۶۴ تن،

کشاورزی و دامپروری بینالود نیشابور (زبینا) با ۱۷٬۶۳۴ تن،

کشاورزی و دامپروری مگسال (زمگسا) با ۱۶٬۹۱۴ تن و

کشاورزی مکانیزه اصفهان کشت (زکشت) با ۱۶٬۹۱۳ تن.

تولیدکنندگان زیر ۱۰ هزار تن

کمترین میزان تولید نیز به شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس (زپارس) با ۷٬۴۹۹ تن و اخشان خراسان (اخشان) با ۲٬۲۴۱ تن تعلق دارد.

میانگین نرخ فروش

در ۵ ماهه نخست امسال، شیر تولیدی این ۱۴ شرکت به‌طور متوسط به قیمت ۲۲ هزار و ۴۰۰ تومان به ازای هر کیلو فروخته شده است.

در این میان، شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس (زپارس) با نرخ ۱۹ هزار و ۸۰۰ تومان در پایین‌ترین سطح قرار گرفت و کشاورزی و دامپروری بینالود نیشابور (زبینا) با نرخ ۲۴ هزار و ۸۰ تومان بیشترین میانگین نرخ فروش را ثبت کرد.

اختلاف نرخ‌ها که ناشی از کیفیت چربی و پروتئین، وضعیت بار میکروبی و شرایط حمل است، موجب شده برخی شرکت‌ها با وجود مقدار فروش کمتر، جایگاه بالاتری در رده‌بندی مبلغ فروش کسب کنند.

فروش بالای ۷ هزار میلیارد تومانی دامپروران بورسی در ۵ ماهه نخست

در ۵ ماهه نخست سال جاری، ۱۴ شرکت بورسی فعال در صنعت زراعت و خدمات وابسته مجموعاً بیش از ۷ هزار میلیارد تومان از محل فروش شیر خام درآمد کسب کردند که بیش از ۵۶ درصد آن تنها به ۵ شرکت تعلق دارد.

فروش کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان

در گروه شرکت‌های با فروش کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان، تنها نام اخشان خراسان (اخشان) دیده می‌شود که در این دوره ۴۶ میلیارد تومان فروش ثبت کرده است.

فروش بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان

گروه میانی با فروش بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان، شامل شرکت‌های زیر است:

شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس (زپارس) با ۱۴۸ میلیارد تومان،

کشاورزی و دامپروری ملارد شیر (زملارد) با ۳۷۲ میلیارد تومان،

کشاورزی و دامپروری مگسال (زمگسا) با ۳۷۶ میلیارد تومان،

کشاورزی مکانیزه اصفهان کشت (زکشت) با ۳۸۰ میلیارد تومان،

شیر و گوشت زاگرش شهرکرد (زشگزا) با ۴۰۱ میلیارد تومان،

کشاورزی و دامپروری بینالود نیشابور (زبینا) با ۴۰۸ میلیارد تومان،

کشاورزی و دامپروری فجر اصفهان (زفجر) با ۴۴۳ میلیارد تومان و

کشت و صنعت دشت خرم‌دره (زدشت) با ۴۹۸ میلیارد تومان.

فروش بالای ۵۰۰ میلیارد تومان

رده بالای ۵۰۰ میلیارد تومان نیز در اختیار ۵ شرکت بزرگ بازار قرار دارد.

کشت و دامداری تلیسه نمونه (تلیسه) با ۵۱۱ میلیارد تومان،

کشت و دامداری قیام اصفهان (زقیام) با ۸۰۹ میلیارد تومان،

کشت و دامداری گلدشت نمونه اصفهان (زگلدشت) با ۸۱۸ میلیارد تومان،

کشت و دامداری شریف‌آباد (زشریف) با ۹۰۴ میلیارد تومان و

کشت و دامداری فکا (زفکا) با ۹۶۰ میلیارد تومان.

این پنج شرکت در مجموع بیش از ۴٬۰۰۰ میلیارد تومان فروش داشتند که معادل ۵۷ درصد کل فروش صنعت است.

مقایسه رده‌بندی مبلغ فروش با جدول میزان فروش نشان می‌دهد بخش عمده جابه‌جایی‌هایی که در رتبه‌بندی شرکت‌ها رخ داده، ناشی از تفاوت نرخ فروش هر کیلو شیر است؛ نرخی که بر اساس ویژگی‌هایی همچون درصد چربی و پروتئین، بار میکروبی و هزینه حمل‌ونقل تعیین می‌شود و نه نرخ اسمی اعلامی خود شرکت‌ها.

رشد بالای ۶۰ درصدی فروش در ۳ شرکت

مقایسه عملکرد این شرکت‌ها نسبت به مدت مشابه در سال گذشته نشان می‌دهد که در ۵ ماهه نخست امسال، نه‌تنها میزان تولید و تعداد فروش، بلکه نرخ هر کیلو شیر خام نیز در اغلب شرکت‌ها افزایش یافته و این رشد ترکیبی، مبلغ کل فروش را به‌طور چشمگیری بالا برده است.

در بخش تغییر تولید، بیشترین رشد متعلق به کشت و دامداری قیام اصفهان (زقیام) و کشت و دامداری گلدشت نمونه اصفهان (زگلدشت) با ۱۴ درصد و پس از آن کشاورزی مکانیزه اصفهان کشت (زکشت) با ۱۲ درصد رشد است.

شرکت‌های زشگزا با ۷ درصد، زفکا با ۸ درصد، زبینا و زپارس هر دو با ۴ درصد و کشاورزی و دامپروری فجر اصفهان (زفجر) با یک درصد در سطوح پایین‌تر رشد تولید قرار گرفتند.

در شاخص مقدار فروش، رتبه‌های برتر همان ترتیب تغییر تولید را تقریباً تکرار می‌کنند؛ زقیام و زگلدشت با ۱۴ درصد، زکشت با ۱۳ درصد و زشگزا با ۸ درصد درصدرند.

اما عامل کلیدی جهش درآمدها، رشد نرخ فروش هر کیلو شیر بوده است. بیشترین افزایش نرخ مربوط به کشت و صنعت دشت خرم‌دره (زدشت) با ۵۲ درصد، پس از آن زبینا و زمگسا هر ۲ با ۴۸ درصد، زفکا با ۴۶ درصد، تلیسه نمونه (تلیسه) با ۴۶ درصد، زشگزا با ۴۶ درصد و اصفهان کشت (زکشت) با ۴۶ درصد ثبت شده است.

این رشد نرخ فروش مستقیم تحت تأثیر کیفیت چربی و پروتئین شیر، بار میکروبی و کرایه حمل بوده و منعکس‌کننده نرخ‌های عملیاتی واقعی است نه نرخ اسمی اعلامی شرکت‌ها.

ترکیب این سه شاخص (تغییر تولید، تغییر فروش و تغییر نرخ) باعث شده رشد مبلغ کل فروش در برخی شرکت‌ها به اوج برسد.

صدر جدول درصد رشد کل مبلغ فروش به زکشت با ۶۵ درصد رشد تعلق دارد و پس از آن زقیام و زگلدشت هر دو با ۶۳ درصد، زفکا با ۵۹ درصد، زشگزا با ۵۸ درصد و زبینا با ۵۵ درصد دیده می‌شوند.

شرکت‌هایی نظیر زمگسا (۵۱ درصد)، زفجر (۴۷ درصد) و زپارس (۳۸ درصد) رشد کمتری داشته‌اند که عمدتاً ناشی از محدود بودن همزمان رشد تولید و فروش در کنار نرخ‌های متوسط‌تر است.

به‌طور کلی، آمار نشان می‌دهد که حتی شرکت‌هایی با تولید نسبتاً ثابت، در اثر رشد نرخ هر کیلو توانسته‌اند درآمدهای چشمگیری ثبت کنند و همین عامل مهم‌ترین محرک جابه‌جایی رتبه‌ها نسبت به سال قبل بوده است. در سوی دیگر، شرکت‌هایی که رشد تولید و فروش را با نرخ‌های بالاتر ترکیب کرده‌اند، جهش‌های خارج از میانگین صنعت را تجربه کرده‌اند.

جدول زیر جزئیات این گزارش را در یک نگاه در اختیار شما می‌گذارد. ستون تغییر، درصد تغییر نسبت به مدت مشابه در سال گذشته را نشان می‌دهد.