به گزارش خبرنگار مهر، کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در ادامه انتشار اسناد و نامه‌های ثبت شده در این مرکز روی سایت کتابخانه، دو نامه را منتشر کرده است که به موضوع فلسطین در بستر مناقشات تاریخی با حضور رژیم صهیونیستی در خاورمیانه می‌پردازد.

انتشار و بررسی این نامه‌ها در قالب اسناد تاریخی نشان می‌دهد که نپذیرفتن حضور این رژیم غاصب از بدو تأسیس، ریشه در تاریخ و سیاست ایران داشته و موضوعی مربوط به زمان حال نیست. در توضیح ماجرای نوشته شدن این نامه‌ها پس از بررسی زمینه تاریخی آن آمده است:

لابلای اسناد آرشیو مجلس شورای اسلامی سندی به چشم می‌خورد که برای نخستین بار به خوانندگان و پژوهشگران ارائه و معرفی می‌شود. شیخ محمدتقی قمی پس از مهاجرت به کشور مصر با هماهنگی برخی از علمای مطرح در جهان اسلام برای نخستین بار دست به تأسیس دارالتقریب بین مذاهب اسلامی زد تا از این طریق گامی مؤثر برای اتحاد بین علمای شیعه و سنّی در جهت حفظ منافع مسلمانان جهان برداشته باشد. هر چند در سال‌هایی که دارالتقریب توسط شیخ محمدتقی تشکیل شد، فکر ایجاد و تأسیس کشوری تحت عنوان اسرائیل چالش و امری درخور توجه به شمار نمی‌آمد و به نظر می‌رسد این اتحاد بیشتر در جهت رفع اختلافات بین علما و جلوگیری از نفوذ و شیطنت خارجی به ویژه در رأس آن انگلیس‌ها در بین مسلمانان باشد. اما با تحولات پس از جنگ جهانی دوم که فصل نوینی در دشمنی جهان غرب با مسلمانان آغاز شد و به تبع آن فکر تشکیل کشور اسرائیل عملی شد در نتیجه یکی از اهداف دارالتقریب مبارزه با هرگونه تشکیل و تأسیس کشور اسرائیل و اشغال سرزمین اسلامی بود.

به ویژه در این دوره که دولت‌های خاورمیانه در ضعف مفرطی به سر می‌بردند و در این میان تنها ایران بود که از نیمه دهه سی خورشیدی به سمت اقتصاد قدرتمند پیش می‌رفت. در این راستا هر اقدامی که دولت ایران انجام می‌داد تأثیر به سزایی در سیاستگذاری منطقه داشت، وسعت سرزمینی، ثروت و نفوس قابل توجه ایران بر تأثیرگذاری این کشور در این سال‌ها می‌افزود.

در اسفند ۱۳۲۸ در اقدامی بی سابقه محمد ساعد نخست وزیر وقت ایران موجودیت اسرائیل را به صورت دوفاکتو (De facto) به رسمیت شناخت. لازم به توضیح است در مناسبات دیپلماسی و بین المللی، شناسایی دوفاکتو به معنی شناسایی موقتی و به منظور برقراری مناسبات سیاسی در سطح پایین است. هرچند این اقدام پذیرفتن پایین‌ترین سطح رابطه با یک کشور به شمار می‌آید. اما موجب تعجب در بین کشورهای مسلمان منطقه، گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه ایران شد به طوری که بسیاری از نمایندگان مجلسین شورای ملی و سنا نیز نسبت به این مصوبه دولت واکنش منفی نشان دادند.

در این میان مناقشات و مباحث عدیده‌ای نیز در مجلس سنا شکل گرفت. این دوره مصادف بود با نخستین دوره حیات مجلس سنا در ایران که ریاست این مجلس برعهده سیاست مدار کهنه کار تاریخ معاصر سید حسن تقی زاده بود. در بین اعتراضات و واکنش‌های تند سناتورها یکی بیش از دیگران مورد توجه رسانه‌های گروهی داخلی و خارجی قرار گرفت و انعکاس فراوانی در جامعه داشت. در ادامه شرح سند ارائه می‌گردد:

سند شماره یک

مکاتبه سید محمد تدین در تاریخ ۲۰ فروردین ۱۳۲۹ خطاب به سید حسن تقی زاده ریاست مجلس سنا، در اعتراض به رسمیت شناختن کشور اسرائیل توسط دولت بود و خواستار حضور کفیل وزارت امورخارجه در مجلس سنا جهت پاسخ به پرسش ایشان در خصوص به رسمیت شناختن دولت اسرائیل شد. هرچند در آن روز دولت ساعد در مسند قدرت نبود اما تدین می‌خواست وزارت امورخارجه را به نحوی مؤاخذه کند، که با چه مجوزی دولت هرچند به صورت دو فاکتو کشور اسرائیل را به رسمیت شناخته است.

این اقدام از این منظر که تدین یکی از رجل سیاسی تراز اول کشور در آن سال‌ها بوده و مدت‌های مدیدی بر کرسی وزارت و وکالت تکیه زده بسیار مهم بود. تدین در جریان انتقال سلطنت در دوره پنجم مجلس شورای ملی و همچنین مجلس مؤسسان اول نقش کلیدی برعهده داشت و می‌توانست این موضع‌گیری تند تدین کمک شایانی برای جلوگیری از به رسمیت شناختن کشور اسرائیل کند و همین موضوع و اقدام تدین سبب خوشحالی و مسرت علمای جهان اسلام می‌شود به طوری که شیخ محمدتقی قمی از قاهره در نامه‌ای به تاریخ ۲۶ اردیبهشت ۱۳۲۹ به عنوان دبیرکل گروه تقریب بین مذاهب اسلامی خطاب به سناتور محمد تدین می‌نویسد.

سند شماره دو

شیخ محمدتقی قمی در این نامه ضمن تشکر از تدین به سبب دفاع باشکوه از آرمان فلسطین که آرمان اسلام و آرمان حق و عدالت است این اقدام تدین را به مثابه «غیرت اسلامی» می‌داند و اذعان می‌دارد که این اقدام تدین در جهان اسلام بازتاب فراوانی داشته است و می‌تواند اثر منفی در به رسمیت شناختن دولت اسرائیل داشته باشد.

البته پیش بینی شیخ محمدتقی قمی از اقدام سید محمد تدین در اعتراض به رسمیت شناختن دولت اسرائیل و اینکه می‌تواند این روند را کند و یا غیرممکن کند، درست بود. به طوری که کمی بعد در دوره نخست وزیری دکتر مصدق و ریاست آیت‌الله کاشانی در مجلس شورای ملی و مشخصاً در جلسه ۱۶۵ مجلس شورای ملی به تاریخ ۱۶ تیر ۱۳۳۰ به عنوان سومین دستور جلسه تحت عنوان «فسخ شناسایی دولت اسرائیل» مورد بررسی قرار گرفت.

در جلسه مذکور رضا رفیع عضو کمیسیون خارجه مجلس شورای ملی از باقر کاظمی وزیر امورخارجه خواستار توضیح در این خصوص شد، باقر کاظمی وزیر امورخارجه اعلام کرد: «به جهت اینکه دولت ایران دیروز تصمیم خودش را اجرا کرد و ژنرال کنسولگری که در بیت المقدس بود را منحل کرد و رسیدگی به کار آنجا را محول کرد. بعمان [سفارت ایران در اَمان] و از این طرف هم دولت مصمم نیست راجع به شناسایی رسمی دولت اسرائیل اقدام دیگری بکند و نماینده‌ای هم از اسرائیل در ایران قبول نکرده و نخواهد کرد.»

بنابراین به نظر می‌رسد اقداماتی که با پرسش تدین در مجلس سنا آغاز شده بود و مورد حمایت علمای داخلی و خارجی قرار گرفت و با مصوبه دولت دکتر مصدق با عدم رسمیت شناختن کشور اسرائیل به ثمر نشست.

در پایان، ترجمه متن عربی سند دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه تقدیم خوانندگان می‌شود.

بسم الله الرحمن الرحیم

خانه تقریب بین مذاهب اسلامی شماره ثبت ۴۳۹/۱۱۱۱۲ تاریخ ۲۹ رجب ۱۲۶۹/ ۱۶ مه ۱۹۵۰

جناب آقای سید محمد تدین عضو مجلس سنا

سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد از دفاع باشکوه شما از آرمان فلسطین که آرمان اسلام و آرمان حق و عدالت است و پرسش شما از دولت ایران در مورد به رسمیت شناختن دولت اسرائیل مطلع شدیم.

گروه تقریب مذاهب اسلامی، متشکل از علمایی از همه مذاهب فکری، برای اتحاد مسلمانان تلاش می‌کند، به دنبال ایجاد تفاهم خوب بین فرقه‌های مختلف است و سخت تلاش می‌کند تا شکاف بین مسلمانانی که به دلیل سیاست از هم جدا شده اند، افزایش نیابد و شکاف بین آنها همچنان گسترش نیابد. این گروه بدون شک از موضع والای شما حمایت می‌کند و از این غیرت اسلامی شما سپاسگزار است. تشکر ما نه تنها به خاطر نور مثبتی است که موضع شما برای خدمت به آرمان فلسطین به ارمغان آورده است، بلکه به خاطر تأثیر خوبی است که داشته و اثر منفی شتاب ایران در به رسمیت شناختن دولت اسرائیل را در قلب مسلمانان کاهش داده است. می‌توانید اعتراض ما را در مجلس سنا اعلام کنید.

جنابعالی مراتب تشکر و قدردانی مرا بپذیرید. درود و رحمت خداوند بر شما باد.

در جلسه شنبه ۶/۳/۲۹ تقدیم مقام محترم ریاست شد.

دبیر کل گروه تقریب بین مذاهب اسلامی، محمدتقی قمی

قاهره- خیابان هاشم پاشا ۱۹- تلفن: ۵۸۹۸۴