به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، محیط‌بانی را می‌توان یکی از دشوارترین و در عین حال پراهمیت‌ترین مشاغل کشور دانست؛ شغلی که به‌عنوان اصلی‌ترین بازوی اجرایی سازمان حفاظت محیط زیست، بار سنگین صیانت از عرصه‌های طبیعی و حیات وحش را بر دوش می‌کشد. محیط‌بانان، همان مرزبانان سبز طبیعت، در گستره‌ای وسیع از کوه و دشت و جنگل و کویر حضور دارند تا با تخلفات شکار و صید غیرمجاز، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی و تهدیدات انسانی علیه زیست‌بوم مقابله کنند اما واقعیت آن است که دشواری‌های این شغل خطیر بسیار فراتر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد.

محیط‌بانان غالباً در شرایط سخت اقلیمی، با شیفت‌های کاری طولانی و طاقت‌فرسا مأموریت خود را انجام می‌دهند. بسیاری از آنان ساعت‌ها و روزها در دل طبیعت به دور از خانواده و امکانات اولیه به سر می‌برند و گاه حتی از داشتن حداقل‌های رفاهی محرومند. در کنار این سختی‌ها، مسئله حقوق و مزایا نیز یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های آنان است؛ دریافتی محیط‌بانان با حجم کار و خطراتی که متحمل می‌شوند همخوانی ندارد و همین امر فشار مضاعفی بر زندگی و معیشت آنان وارد می‌کند.

از سوی دیگر، تجهیزات ناکافی و فرسوده محیط‌بانی، خود به مانعی جدی در مسیر انجام وظایف بدل شده است. خودروها و موتورسیکلت‌های قدیمی که توان لازم برای گشت‌زنی در عرصه‌های وسیع طبیعی را ندارند، ابزارهای حفاظتی محدود و گاه ناکارآمد و نبود امکانات ارتباطی به‌روز، محیط‌بانان را در موقعیت‌های حساس با مشکلات فراوان روبه‌رو می‌سازد. در شرایطی که شکارچیان غیرمجاز با سلاح‌های پیشرفته و روش‌های پیچیده به تخلفات خود ادامه می‌دهند، محیط‌بانان اغلب با حداقل تجهیزات و پشتیبانی در میدان حضور دارند.

تعدد تخلفات شکار و افزایش جرائم مرتبط با منابع طبیعی باعث شده محیط‌بانان همواره در معرض درگیری‌های مستقیم با متخلفان قرار گیرند. متأسفانه در بسیاری از این موارد، حوادث تلخ و خونینی رخ داده است؛ از شهادت و مجروحیت محیط‌بانان گرفته تا پرونده‌های قضایی سنگینی که بعضاً برای خود آنان تشکیل می‌شود. مسئله احراز شهادت و جانبازی محیط‌بانان نیز از چالش‌های جدی است؛ چرا که فرآیندهای اداری و قانونی مربوطه طولانی و پیچیده است و همین موضوع سبب می‌شود خانواده‌های این قشر ایثارگر در بلاتکلیفی و نگرانی قرار گیرند.

با وجود تمام این دشواری‌ها، محیط‌بانان همچنان با تعهد و ایثار به کار خود ادامه می‌دهند، چرا که حفاظت از محیط زیست کشور را رسالتی ملی و تاریخی می‌دانند. اما روشن است که ادامه این مسیر بدون توجه ویژه مسئولان و همراهی همه‌جانبه دستگاه‌های ذیربط امکان‌پذیر نیست. امروز سازمان حفاظت محیط زیست و به‌ویژه محیط‌بانان آن بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت‌های قانونی، تجهیزاتی و معیشتی هستند.

بی‌تردید، چالش‌های محیط‌بانان تنها مسئله یک قشر خاص نیست، بلکه به سرنوشت محیط زیست کشور و نسل‌های آینده گره خورده است. اگر قرار است طبیعت ایران از تهدیدها در امان بماند، باید صدای محیط‌بانان شنیده شود، نیازهایشان به‌طور جدی مطرح گردد و مشکلات ساختاری و حقوقی آنان در دستور کار سیاست‌گذاران قرار گیرد.

در رابطه با همین موضوع، در خبرگزاری تسنیم میزبان سردار رضا رستگار فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کل کشور بودیم؛ در ادامه مشروح گفت‌وگو با ایشان تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است.

تسنیم: جناب سردار رستگار؛ ریشه بسیاری از تخلفات شکار در تعداد سلاح‌های غیرمجازی است که در کشور وجود دارد و اگر این سلاح‌ها کشف و ضبط شود، قطعاً شاهد کاهش چشمگیر تخلفات خواهیم بود. یگان حفاظت محیط زیست در این رابطه چه اقداماتی انجام داده است؟

 بسم الله الرحمن الرحیم هفته دولت و روز کارمند را تبریک عرض می‌کنم یاد و خاطره همه شهدا به ویژه شهدای محیطبان و شهدای محیطبانی که در سال جاری به درجه رفیع شهادت نائل شدن رو گرامی می‌داریم.

در خصوص سلاح‌های غیرمجاز، با توجه به بررسی‌ها و اقدامات انتظامی و اطلاعاتی صورت‌گرفته، مشخص شد که تعدادی سلاح غیرمجاز در اختیار برخی افراد در سطح جامعه قرار دارد. آمار سلاح‌های مجاز با هماهنگی سازمان اطلاعات فراجا در اختیار است و مسئولیت صدور مجوز این سلاح‌ها نیز بر عهده آن سازمان قرار دارد. در ارتباط با سلاح‌های غیمجاز و جمع‌آوری آن‌ها، طی تعاملی که با فرماندهی کل فراجا، مأموریت بسیار مهم و ویژه‌ای در دستور کار همکاران  ما در استان‌ها قرار داده شد.

بر همین اساس، مقرر شد همکاران ما در هر استان با هماهنگی پلیس امنیتی فرماندهی انتظامی هر استان مأموریت خویش را دنبال کنند. همچنین با اخذ دستورات قضایی از مقامات ذی‌صلاح، موضوع جمع‌آوری سلاح‌های غیرمجاز به‌طور ویژه در دستور کار قرار گرفته است. شایان ذکر است این اقدامات در سال جاری نسبت به مدت مشابه، منجر به افزایش 58 درصدی کشف سلاح‌های غیرمجاز شده است. ان‌شاءالله با تداوم تعامل و هم‌افزایی با فراجا و در دستورات مقام محترم قضایی، شاهد کشفیات گسترده‌تری خواهیم بود.

تسنیم: در زمینه احکام قضایی مرتبط با شکارچیان و همچنین محیط‌بانانی که درگیر پرونده‌های قضایی شده‌اند، چه اقداماتی صورت گرفته است؟ به‌ویژه با توجه به اینکه در برخی پرونده‌ها، متهمان قتل محیط‌بانان مسئولیت عمل خویش را انکار کرده و حتی احتمال آزادی آن‌ها به دلیل برخی زد و بندها وجود دارد. آیا در این خصوص تعاملی با قوه قضاییه برقرار شده است؟

خوشبختانه در زمینه معاضدت حقوقی و حمایت قضایی از محیط‌بانان، وکلای برجسته و متخصص به کار گرفته شده‌اند. در حال حاضر، پرونده‌های قضایی در جریان درخصوص کشفیات، نسبت به مدت مشابه 77 درصد افزایش یافته است که نشان‌دهنده گسترش پیگیری‌های حقوقی و قضایی، هم در حوزه کشفیات سلاح‌های مجاز و غیرمجاز و سلاح‌های جنگی و هم در زمینه دستگیری‌هاست. همچنین در صورتی که برای همکاران محیط‌بان در به صورت سهوی و یا در راستای انجام مأموریت‌شان پرونده کیفری تشکیل شود، معاضدت حقوقی از سوی سازمان ارائه می‌شود. این امر گواهی است بر آنکه محیط‌بانان هیچ‌گاه تنها نخواهند ماند و از پشتوانه قضایی برخوردارند.

به صراحت می‌گویم با توجه به تجربه مؤثر اینجانب در یگان حفاظت قوه قضاییه، اکنون نیز در سازمان حفاظت محیط زیست به‌طور جدی در کنار محیط‌بانان عزیز قرار داریم و همراه با همکاران حقوقی سازمان، پیگیری‌های لازم جهت صیانت از حقوق آنان به‌عمل خواهد آمد. درحال حاضر یک محیط‌بان ما در استان کرمان پرونده باز دارد که پیگیر وضعیت او هستیم.

تسنیم: آخرین وضعیت پرونده شهید دیده‌بان و شهید شهمرادی چگونه است؟

در خصوص پرونده شهید دیده‌بان، شخصاً در محل مأموریت حضور یافتم. هماهنگی انتظامی و قضایی در کوتاه‌ترین زمان ممکن با دستگاه‌های امنیتی، اطلاعاتی و سیاسی صورت پذیرفت که بدین‌وسیله از همکاران این حوزه‌ها صمیمانه تقدیر و تشکر می‌کنم. در کمتر از 24 ساعت، از میان سه ضارب شناسایی‌شده، دو نفر پیش از مراسم تشییع شهید دستگیر و تحویل مقامات قضایی شدند. فرد سوم نیز که متواری بود، هم‌اکنون تحت رصد اطلاعاتی قرار داشته و با دستور فرمانده کل فراجا و ریاست محترم قوه قضاییه، دستگیری وی در آینده نزدیک قطعی خواهد بود.

همچنین در خصوص شهید شهمرادی که در مردادماه و در پارک ملی گلستان به درجه رفیع شهادت نائل آمدند، دو ضارب وجود داشت که یکی از ضاربان در هنگام دستگیری زخمی شده و نمی‌تواند فرار کند اما ضارب دیگر متواری شده بود که با همکاری دستگاه‌ انتظامی و قضایی استان خراسان شمالی،  ضارب دوم نیز که سابقه کیفری متعدد داشت در کمتر از 24 ساعت، پیش از برگزاری مراسم تشییع دستگیر شد. بی‌تردید مرتکبان این جنایت‌ها به سزای اعمال خود خواهند رسید.

تسنیم: همکاری بنیاد شهید در زمینه ثبت شهادت یا جانبازی محیط‌بانان به چه صورت است؟

در این زمینه، بنیاد شهید تأکید دارد که پرونده‌ها باید به‌طور کامل و مستند تشکیل شوند و بر مبنای قانون، مدارک لازم به آن افزوده شود تا احراز شهادت همکاران امکان‌پذیر باشد. در حال حاضر، همکاری مطلوبی میان سازمان حفاظت محیط زیست و بنیاد شهید وجود دارد و پرونده‌های مربوطه به نحو احسن درحال تکمیلی و پیگیری است. امید است با ادامه جلسات و پیگیری‌های صورت‌گرفته، موضوع احراز شهادت و جانبازی محیط‌بانان شتاب بیشتری یابد و حقوق مادی و معنوی آنان و خانواده‌هایشان استیفا شود.

ادامه دارد..