محمد اسماعیلیان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: پروژه بزرگ نبی اکرم (ص) تقریباً تکمیل شده است؛ این اَبر پروژه با ایجاد یک شبکه مستقل آبرسانی، چاه‌های شهر را از حالت مستقیم خارج و با اختلاط منابع آب، کیفیت یکنواخت و مطلوبی را برای تمام مناطق مشهد به ارمغان آورده است.

بخش عمده آب صرف بهداشت می‌شود

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد به مصرف بخش عمده آب شرب مشهد برای مصارف بهداشتی اشاره کرد و گفت: آب شرب مورد استفاده شهروندان بخش عمده‌اش صرف بهداشت می‌شود و ما باید تلاش کنیم بخشی از این آبی که تبدیل به فاضلاب می‌شود، قبل از اینکه تبدیل به فاضلاب شود، تبدیل به آب خاکستری شود.

وی بیان کرد: مثلاً شما آبی که در روشویی استفاده می‌کنید که فاضلاب نیست، به راحتی به ساده‌ترین شکل می‌توانید آن را برگردانید به چرخه و از آن استفاده کنید. به طور مثال چه اشکالی دارد که آن آب را در فلاش‌تانک خانه‌ها بریزید و استفاده کنید؟ این کار که ایرادی ندارد. با یک کار جزئی می‌توان آن را انجام داد.

اسماعیلیان ادامه داد: یا اگر تبدیل به فاضلاب را داریم، اجازه بدهیم این فاضلاب برود به منابع آب زیرزمینی و محیط‌زیست آسیب بزند، آلوده بکند و سلامت مردم را آلوده بکند؟ این فاضلاب را به روش مدرن، به روش صحیح جمع‌آوری بکنیم، تصفیه بکنیم و مجدداً از آن آب تصفیه‌شده استفاده درست کنیم. من نمی‌گویم آن الگو الگوی درستی هست، صرفاً اشاره به آن کردم.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد گفت: یکی از موضوعات مهم آب تصفیه‌شده، استفاده از آب تصفیه شده با کیفیت در فضای سبز شهرداری است. چرا فضای سبز بیاید از آب تصفیه‌شده استفاده کند؟

وی ادامه داد: درست است که شاید انتظارات ما از شهرداری برآورده نشده است ولی به اعتقاد من که در جریان هستم، اتفاقاً شهرداری مشهد یکی از شهرداری‌های پیشرو در این زمینه بوده است.

اسماعیلیان افزود: یکی هم بحث تصفیه‌خانه‌های محلی یا لوکال هست و بخش قابل‌توجهی از فضای سبز شهرداری از طریق پساب دارد تأمین می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد ادامه گفت: ما در سال ٩۴ توافقنامه‌ای با شهرداری امضا کردیم برای احداث ١٣ تصفیه‌خانه لوکال در سطح شهر مشهد. بعدش این توافقنامه در سال ٩٨ مورد بازنگری قرار گرفت و بعد تبدیل شد به ۵ تصفیه‌خانه، البته با همان ظرفیت ١٣ تصفیه‌خانه که قرار بود ساخته شود.

٨٧ درصد شبکه فاضلاب شهر اجرا شده است

وی تشریح کرد: از آن ۵ تصفیه خانه ١ تصفیه خانه به بهره برداری رسیده است و یک تصفیه خانه دیگر در منطقه سیدی پیشرفت ٨٠ درصدی دارد و تصفیه خانه آزادی در میدان قائم نیز کار خود را شروع کرده است. یک کار خوبی که شهرداری دارد انجام می‌دهد جذب سرمایه بخش خصوصی است که ما با آنها در ارتباط هستیم که بتواند ١١ و نیم میلیون متر مکعب آب پساب تصفیه خانه‌های اصلی برای آب فضای سبز مورد نیاز شهرداری را اجرا کند.

اسماعیلیان گفت: خوشبختانه تا الان ۸۷ درصد شبکه فاضلاب شهر مشهد اجرا شده و تمام هسته مرکزی شهر مشهد پوشش داده شده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد افزود: نقاط بسیار کوچکی باقی مانده، مثلاً در منطقه ثامن به دلیل بافت قدیمی و عدم انجام بازگشایی‌های لازم، شبکه فاضلاب هنوز اجرا نشده است. همچنین در محدوده قاسم‌آباد، ساخت‌وسازها تکمیل نشده و تا زمانی که به درصد قابل قبولی از توسعه نرسد، امکان اجرای شبکه وجود ندارد.

وی ادامه داد: ما وقتی شبکه فاضلاب را اجرا می‌کنیم، اگر فاضلاب به اندازه کافی در آن جریان نداشته باشد، دچار انسداد و بو می‌شود. بنابراین باید حداقل تعداد مشترکین و ساختمان‌ها در منطقه وجود داشته باشد تا شبکه به درستی عمل کند.

اسماعیلیان تصریح کرد: در منطقه قاسم‌آباد مشکل بازگشایی معبر نداریم، بلکه در برخی نقاط ساخت‌وسازها نهایی نشده است و به محض رسیدن به سطح قابل قبول، اقدامات لازم انجام خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد گفت: آنچه از شبکه فاضلاب در شهر مشهد باقی مانده، عمدتاً در حاشیه شهر است که در دو سه سال اخیر تمرکز اصلی ما بر روی آن بوده است. پروژه‌های فعلی ما در شهرک شهید رجایی (ضلع شمالی) در مراحل پایانی است و همچنین در محدوده‌های طبرسی و انتهای رسالت در حال اجرا هستیم.

وی در ادامه شرح داد: با تکمیل این پروژه‌ها، مشکل توسعه شبکه جمع‌آوری فاضلاب در مشهد تا حد زیادی رفع می‌شود، اما در بخش تصفیه‌خانه‌ها عقب‌افتادگی داریم. به‌عنوان مثال، در محدوده انتهای طبرسی شمالی و رسالت، به دلیل عدم بهره‌برداری از تصفیه‌خانه، امکان اجرای شبکه فاضلاب وجود ندارد، چرا که فاضلاب جمع‌آوری‌شده قابل انتقال به سایر تصفیه‌خانه‌ها نیست.

احداث تصفیه‌خانه‌های جدید برای رفع مشکلات فاضلاب شهر

اسماعیلیان گفت: تصفیه‌خانه‌ای با ظرفیت ۲۲۰ تا ۲۳۰ هزار متر مکعب در حال احداث است که با تکمیل آن، مشکل این بخش حل خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد افزود: در حال حاضر یک تصفیه‌خانه با ظرفیت ۲۰۰ هزار متر مکعب در شبانه‌روز در سمت غرب مشهد در حال احداث است که در واقع ارتقای ظرفیت از ۶۰ هزار متر مکعب به ۲۰۰ هزار متر مکعب می‌باشد. فاز اول این پروژه سال گذشته به بهره‌برداری رسید و فاز دوم آن اوایل سال ۱۴۰۵ و حتی ممکن است تا اواخر سال ۱۴۰۴ تکمیل و به بهره‌برداری برسد.

وی ادامه داد: همچنین تصفیه‌خانه دیگری در انتهای طبرسی شمالی با ظرفیت ۷۰ هزار متر مکعب در حال احداث است. علاوه بر این، یک تصفیه‌خانه دیگر در سمت شرق مشهد، در اراضی اولنگ، با ظرفیت ۵۰ هزار متر مکعب در شبانه‌روز در دست ساخت داریم.

اسماعیلیان تصریح کرد: یک تصفیه‌خانه دیگر نیز باید در منطقه خین عرب، واقع در میانه شهر مشهد (بین شرق و غرب) با ظرفیت ۱۲۰ هزار متر مکعب احداث شود که هنوز کار آن آغاز نشده است. در حال حاضر تشریفات لازم برای عقد قراردادها و مصوبات آن در حال انجام است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد تأکید کرد: احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب بسیار پرهزینه است، چرا که این تصفیه‌خانه‌ها با استانداردهای پیشرفته و امکانات ویژه طراحی و ساخته می‌شوند و هزینه‌های خاص خود را دارند.

هزینه سنگین احداث تصفیه‌خانه‌ها و روش‌های تأمین مالی

وی با اشاره به هزینه‌های بالای احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب گفت: هر متر مکعب ظرفیت تصفیه‌خانه فاضلاب حدود ۳۰ میلیون تومان هزینه دارد. یعنی برای احداث یک تصفیه‌خانه ۱۰۰ هزار مترمکعبی، حدود ۳ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

اسماعیلیان افزود: با توجه به این حجم از هزینه‌ها، روش معمول تأمین بودجه از طریق ردیف‌های سالانه بودجه جوابگو نیست. به همین دلیل همه تصفیه‌خانه‌هایی که اشاره شد، از طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و استفاده از تبصره‌های قانون بودجه در حال اجرا هستند.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در خصوص تصفیه‌خانه خین عرب توضیح داد: برای این پروژه روش استفاده از فاینانس خارجی پیشنهاد شده بود. علی‌رغم انجام تشریفات قانونی، انتخاب پیمانکار و حتی مشخص شدن خط اعتباری فاینانس، به دلیل مسائل اقتصادی و مشکلات پیش‌آمده، این طرح محقق نشد.

وی ادامه داد: هم‌اکنون نمایندگان محترم مردم مشهد در مجلس پیگیر این موضوع هستند و انشاالله از سایر ظرفیت‌های موجود برای احداث این تصفیه‌خانه استفاده خواهد شد.

اسماعیلیان خاطر نشان کرد: با بهره‌برداری از سه تصفیه‌خانه در حال احداث، ظرفیت مورد نیاز تصفیه فاضلاب مشهد تا افق ۱۴۱۰-۱۴۱۲ تأمین خواهد شد. این موضوع جدا از تصفیه‌خانه‌های تحت مدیریت شهرداری است که ظرفیت محدودتری دارند.

١٢٠ هزار متر مکعب ظرفیت تصفیه خانه در حال احداث خین عرب

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد با مقایسه ظرفیت تصفیه‌خانه‌های موجود گفت: به عنوان مثال، تصفیه‌خانه چهل‌بازه شهرداری تنها ۳ هزار متر مکعب ظرفیت دارد، در حالی که تصفیه‌خانه در حال احداث خین عرب با ظرفیت ۱۲۰ هزار متر مکعب، تقریباً ۴۵ برابر آن است.

وی افزود: تصفیه‌خانه‌های لوکال یا محلی عمدتاً برای استفاده در فضای سبز طراحی شده‌اند. اگرچه این تصفیه‌خانه‌ها بخشی از کمبود ظرفیت را جبران می‌کنند، اما کیفیت آب خروجی و مشکلات رسوبات آن‌ها چالش‌برانگیز است.

اسماعیلیان ادامه داد: از سال ۱۳۹۴ این تصفیه‌خانه‌های محلی صرفاً برای مصارف فضای سبز ایجاد شده‌اند، اما باید توجه داشت که این راهکار به تنهایی کافی نیست و مشکلاتی در زمینه کیفیت آب و رسوبات دارد که نیاز به بررسی و بهبود دارد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد تأکید کرد: اگرچه این تصفیه‌خانه‌های کوچک بخشی از نیازها را برطرف می‌کنند، اما اجرای پروژه‌های بزرگ مانند تصفیه‌خانه خین عرب ضروری است تا مشکل کمبود ظرفیت به طور اساسی حل شود.

کیفیت آب مشهد کاملاً قابل اعتماد است

وی بیان کرد: ببینید اولاً من خودم دارم از آب شبکه استفاده می‌کنم، نه از آب تصفیه‌شده استفاده می‌کنم و نه از آب بطری استفاده می‌کنم؛ به عنوان کسی که بیشتر از همه وضعیت آب مشهد را می‌داند، به مراتب اعتماد و اطمینان بیشتری به آب شرب شبکه آب و فاضلاب مشهد دارم.

اسماعیلیان افزود: فکر نمی‌کنم هیچیک از همکاران ما از آب تصفیه‌شده استفاده کنند. ما یک استانداردی داریم و به عنوان شرکت موظف هستیم در حدود استاندارد تعریف‌شده ایران، این آب را برای مشترکین خودمان تأمین کنیم.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد گفت: علاوه بر اینکه خودمان یک آزمایشگاه بسیار بسیار مجهز داریم که منطبق بر استانداردهای بین‌المللی «١٧٠٢۵» است، یک دستگاه دیگر هم به عنوان متولی نظارت بر کیفیت آب مشهد نظارت دارد که آن دانشگاه علوم پزشکی مشهد است.

وی تأکید کرد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد اصلاً بخش‌هایی دارد، نیروهایی دارد که آنها مستمر کارشان این هست کیفیت آب شرب مشهد را پایش کنند و اگر کوچک‌ترین ایراد و اشکالی وجود داشته باشد، آنها در تعامل با همکاران ما هستند و این موضوع را عنوان می‌کنند.

املاح آب جز ذات آب است

اسماعیلیان با توضیح درباره استانداردهای آب شرب گفت: استاندارد یک کفی دارد یک سقفی دارد. مثلاً می‌گوید یک حد قابل شرب دارد، یک حد مطلوبیت دارد. ما باید در این رنج استاندارد، آب را تحویل بدهیم. ممکن است آب در منطقه‌ای از نظر شما خوش‌طعم نباشد، ولی این به معنای غیراستاندارد بودن نیست. این آب کاملاً استاندارد است و هیچ مشکلی از لحاظ بهداشتی و سلامت ایجاد نمی‌کند.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد با اشاره به تفاوت کیفیت آب افزود: ولی شمایی که آب بسته‌بندی استفاده می‌کنید، ممکن است احساس کنید این آب لذت آن آب را ندارد. باید توجه داشت که آب اصلاً باید املاح داشته باشد، باید رسوب کند - این جز ذات آب است.

وی با هشدار درباره تبلیغات گمراه‌کننده تصریح کرد: برخی سودجویان و فرصت‌طلبان برای فروش دستگاه‌های تصفیه آب، کلیپ‌های گمراه‌کننده‌ای می‌سازند. مثلاً سه لیوان آب می‌گذارند و ادعا می‌کنند این آب شهر است، این آب معدنی است، و این هم آب دستگاه تصفیه شده است. سپس با گذاشتن الکترود در آب، ادعا می‌کنند که تغییر رنگ آب نشان‌دهنده کیفیت آن است که کاملاً گمراه‌کننده است.

اسماعیلیان توضیح داد: این یک فرآیند الکترولیز ساده است که در هر آبی اتفاق می‌افتد. اگر کسی دو هفته آب مقطر استفاده کند، سلامتش به خطر می‌افتد. آب باید املاح داشته باشد، آب مقطر اصلاً آب قابل استفاده‌ای نیست.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد تأکید کرد: این اقدامات سوءاستفاده از اعتماد مردم است. آب شهر مشهد کاملاً منطبق با استانداردهای کیفیت است. دستگاه‌های تصفیه اگر به درستی انتخاب و استفاده نشوند، خودشان می‌توانند مشکل‌ساز باشند.

دستگاه‌های تصفیه آب غیراستاندارد، تهدیدی برای سلامت عمومی

وی با ابراز نگرانی درباره استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب غیراستاندارد گفت: برخی از این دستگاه‌ها نه تنها املاح مفید آب را حذف می‌کنند، بلکه خود می‌توانند به منبعی برای آلودگی تبدیل شوند، چرا که نیاز به سرویس و نگهداری منظم دارند.

اسماعیلیان با تأکید بر ایمنی آب شرب مشهد افزود: به همین دلیل بنده به عنوان مسئول آب شهر مشهد، با اطمینان کامل از شبکه آب شرب استفاده می‌کنم و از آب بسته‌بندی هم استفاده نمی‌کنم.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد توضیح داد: ما قبلاً ۲۳۰ تا ۲۴۰ حلقه چاه در داخل شهر مشهد داشتیم که مستقیماً به شبکه آب شرب متصل بودند. کیفیت آب این چاه‌ها در محدوده استاندارد، اما با یکدیگر متفاوت بود.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: این تفاوت کیفیت به این معناست که ساکنان مناطق مختلف بسته به موقعیت چاه‌ها، آب با کیفیت متفاوت دریافت می‌کردند. به عنوان مثال، در برخی مناطق مانند شمال شهر، این تفاوت‌ها محسوس‌تر بود.

اسماعیلیان تأکید کرد: امروز با توسعه سیستم‌های تصفیه و یکپارچه‌سازی شبکه، کیفیت آب در سراسر شهر در سطح مطلوب و کاملاً ایمن قرار دارد و نیازی به استفاده از دستگاه‌های تصفیه خانگی نیست.

تکمیل پروژه عظیم «نبی اکرم (ص)»

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد با اشاره به اجرای پروژه بزرگ نبی اکرم (ص) گفت: چند سال پیش این ابر پروژه تعریف شد که اگر امروز بخواهد اجرا شود، چند هزار میلیارد تومان هزینه در بر دارد. خوشبختانه این پروژه تقریباً تکمیل شده است.

وی در تشریح عملکرد این پروژه افزود: وظیفه اصلی این پروژه، ایجاد یک شبکه مستقل آبرسانی در داخل شهر مشهد بود تا چاه‌های آب از حالت اتصال مستقیم به شبکه خارج شده و به این شبکه مستقل متصل شوند. در این سیستم، آب چاه‌ها با سایر منابع آب مخلوط شده و پس از اختلاط مناسب، توزیع می‌شود.

اسماعیلیان ادامه داد: به عنوان نمونه، محله بهمن در شمال شرق مشهد که در گذشته با مشکل تأمین آب مواجه بود، اکنون از حدود دو سال پیش از طریق این سیستم، آب خود را از منطقه میدان قائم دریافت می‌کند.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد تأکید کرد: اگرچه هنوز اختلاف کیفیت آب شرب در سطح شهر مشهد وجود دارد، اما این اختلاف پس از اجرای این پروژه بسیار ناچیز شده است. این سیستم یکپارچه توانسته است کیفیت آب را در سراسر شهر به سطح مطلوب و یکنواخت برساند.