به گزارش سلامت نیوز به نقل از پیام ما، آلودگی هوا در ایران همچنان سالانه ۵۰ هزار نفر قربانی می‌گیرد. این آمار را روز گذشته وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی در نشست رسانه‌ای خود اعلام کرد. این درحالی‌است که هم‌زمان با اعلام این خبر، در بسیاری از شهرهای خوزستان هوا در وضعیت قرمز و نارنجی است.

آلودگی هوا همچنان یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر در ایران و جهان است، بسیاری از کشورهای جهان با اجرای قوانین مرتبط با هوای پاک آمارهای بیماری و مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا را کاهش داده‌اند. اما به‌نظر می‌رسد این آمارها در ایران نه‌تنها کاهشی نشده؛ بلکه براساس گفته‌های وزیر بهداشت افزایش داشته است.

 «محمدرضا ظفرقندی» روز یکشنبه، ۱۹ مردادماه، با تأکید بر اینکه آلودگی هوا از جمله موضوعاتی است که بر نظام سلامت تحمیل شده است، گفت: «یکی از بزرگ‌ترین اقدامات وزارت بهداشت در دولت مطرح‌کردن آلودگی هوا و اثرات آن بر حوزه سلامت بود. در جلسه‌ای عنوان کردیم که سالانه ۵۰ هزار مرگ‌ومیر به‌دلیل آلودگی هوا داریم. مشکل آلودگی هوا، خودروها و کارخانه‌ها، مسائلی است که به حوزه سلامت تحمیل شده و باید برای آن فکری شود.»

وزیر بهداشت افزود: «این مسئله اهمیت بین‌المللی هم دارد. سالانه ۷۰۰ هزار کودک در جهان به‌دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. کشور ما حدود ۳۰۰ روز آفتابی دارد و باید از آن برای کاهش وابستگی به انرژی فسیلی استفاده کرد. این موضوع در دولت تصویب شد که به‌سوی استفاده از پنل‌های خورشیدی برویم. وزارت نیرو و معاونت علمی ریاست‌جمهوری این موضوع را دنبال می‌کنند.»

افزایش مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا

زمستان سال ۱۴۰۳ وزارت بهداشت براساس قانون هوای پاک، بیماری‌ها و مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ۵۷ شهر کشور و در جامعه آماری بالغ‌بر ۴۸ میلیون نفر را در سال ۱۴۰۲ مورد بررسی قرار داد. براساس نتایج این مطالعه میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۲ بالغ‌بر ۳۰ هزار و ۶۹۲ نفر برآورد شد که سهم پایتخت از این مرگ‌ها شش هزار و ۹۳۹ نفر بود. همچنین، در این مطالعه سهم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در میزان مرگ‌ومیر در کشور، ۱۲.۶ درصد اعلام شد.

 مقایسه تعداد مرگ‌های منتسب با آلودگی هوا در سال ۱۴۰۲ با آمار اعلام‌شده روز یکشنبه وزیر بهداشت نشان داد میزان مرگ‌ومیرهای منتسب به آلودگی هوا ۳۸ درصد افزایش داشته است.

مطالعه زمستان وزارت بهداشت همچنین گویای آن است که مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در شهرهای «ماهشهر»، «ریگان»، «تهران»، «مشهد»، «اصفهان» و «اراک» از میانگین کشوری بیشتر است.

سهم بیماری‌ها از میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا

 «عباس شاهسونی»، رئیس کارگروه سلامت هوا و اقلیم وزارت بهداشت، در تشریح جزئیات مطالعه زمستان ۱۴۰۳ در رابطه‌ با سهم مرگ‌های ناشی از برخی بیماری‌ها در مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا گفت: «در سال ۱۴۰۲ تعداد ۷۷۳ نفر به‌دلیل سرطان ریه جان خود را از دست‌ داده‌اند و سهم این بیماری از مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون ۱۴.۴ درصد بود. همچنین، سهم بیماری‌های ایسکمیک قلبی از میزان مرگ‌ومیر در ۵۷ شهری که مورد بررسی قرار گرفتند، هفت هزار و ۳۰۸ نفر و جزو مرگ منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون این بیماری‌ها نیز ۱۴.۷ درصد بود. میزان مرگ‌های سکته مغزی به‌دلیل مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون هم سه هزار و ۱۵۱ نفر طی گزارش شد و جزو مرگ منتسب سکته مغزی نیز ۱۴.۹ درصد بود.»

 در همین گزارش هزینه‌های محاسبه‌شده ناشی از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا، ۱۲ میلیارد دلار تخمین زده شد که معادل ریالی آن ۶۰۰ همت است و گفته می‌شود ۱۰ درصد از هزینه‌ها به سیستم بهداشتی و درمانی تحمیل می‌شود. بر همین اساس، می‌توان گفت مرگ‌ومیرهای منتسب به آلودگی هوا، هزینه‌ای معادل ۶۰ همت بر سیستم‌های بهداشتی و درمانی کشور تحمیل‌ کرده است.

آلودگی هوا، دومین عامل مرگ ناشی از بیماری‌های غیرواگیر

این گزارش وزارت بهداشت درحالی‌است که براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه هفت میلیون نفر به‌دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. همچنین، آلودگی هوا پس از استعمال دخانیات، دومین عامل اصلی مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیرواگیر است و با ریسک ابتلا به بیماری‌های حاد، مزمن و مرگ نیز در ارتباط است. بر همین اساس، در میان همه عوامل خطر، آلودگی هوا رتبه دوم و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون چهارمین عامل خطری است که بیشترین درصد موارد مرگ را به خود اختصاص می‌دهند.

 سازمان جهانی بهداشت اوایل امسال، استانداردهای کیفیت هوای خود را برای سال ۲۰۲۵ به‌روزرسانی و اطلاعاتی را در مورد سیاست‌های کنترل آلاینده‌های اصلی مانند ذرات معلق و دی‌اکسید نیتروژن از ۱۴۰ کشور گردآوری کرد. بر این اساس، آلودگی هوا یک عامل مؤثر در بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی، دیابت و برخی سرطان‌ها محسوب می‌شود، تأثیرات آن فراتر از سیستم تنفسی و گردش خون است و عملکردهای مختلف بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. به‌روزرسانی آمار سازمان بهداشت جهانی افزایش این بیماری‌ها در سال ۲۰۲۵ را تأیید می‌کند.

مرده‌زایی و آلودگی هوا

 گزارش‌های مختلفی درباره اثر آلودگی هوا بر زایمان زودرس، سقط‌جنین و مرده‌زایی نوزادان وجود دارد. در سال ۲۰۲۲ روزنامه گاردین انگلستان بر مبنای یک پژوهش در ۱۳۷ کشور جهان اعلام کرد می‌توان یک میلیون مرده‌زایی در سال را به آلودگی هوا نسبت داد. براساس این گزارش، ذرات آلوده هوا که از جفت عبور می‌کنند، می‌توانند باعث آسیب برگشت‌ناپذیر به جنین شوند و همچنین، می‌توانند به خود جفت آسیب برسانند. آلودگی هوا همچنین توانایی بدن مادر را برای انتقال اکسیژن به جنین محدود می‌کند.

 مجله تایمز نیز در همان سال برپایه مطالعه دیگری اعلام کرد آلودگی هوا با مرده‌زایی در کشورهای فقیر ارتباط دارد. ممکن است آلودگی هوا به‌شکل ذرات ریز به‌اندازه ۲.۵ میکرون، ۳۹.۷ درصد از مرده‌زایی در کشورهای با درآمد کم و متوسط را به خود اختصاص دهد. این ذرات معمولاً از اگزوز وسایل نقلیه، سوزاندن زغال‌سنگ و نفت گرمایشی و منابع‌طبیعی مانند آتش‌سوزی حاصل می‌شوند. این آمار علاوه‌بر آمار کودکانی است که به‌دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.

اعلان وضعیت قرمز هوا در خوزستان

این آمارهای مرتبط با بیماری‌ها و مرگ‌ومیرهای منتسب به آلودگی هوا درحالی‌است که آلودگی هوا همچنان در بسیاری از شهرهای کشور جولان می‌دهد. روز گذشته، ۱۳ شهر استان خوزستان در وضعیت قرمز و نارنجی آلودگی هوا قرار گرفتند. در ساعت ۸ صبح روز یکشنبه شاخص کیفی هوا در شهرهای هندیجان و ماهشهر ۱۶۲، رامهرمز ۱۶۱، ملاثانی ۱۶۰، سوسنگرد و اهواز ۱۵۶ و آبادان ۱۵۵ AQI ثبت شد که نشان‌دهنده ناسالم بودن هوا برای تمامی گروه‌های سنی (قرمز) است. این میزان در شهرهای هفتکل ۱۴۱، آغاجاری ۱۴۰، بهبهان ۱۱۵، شوش ۱۰۹، اندیمشک ۱۰۷ و شادگان به ۱۰۳ AQI رسید که نشان‌دهنده ناسالم بودن هوا برای گروه‌های حساس (نارنجی) است.