گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ـ یکصد و بیستمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز شنبه 18 امرداد 1404 ضبط و منتشر شد. در این قسمت به بررسی شرایط سیاسی عراق در فاصله سه ماه تا انتخابات پارلمانی خواهیم پرداخت.

در آرایش سیاسی بیت شیعه در انتخابات پارلمانی عراق که قرار است در ماه نوامبر سال جاری (مطابق با آبان‌ماه) برگزار شود، پس از کنار رفتن مقتدی صدر و برخی دیگر از چهره‌های مؤثر، دو بازیگر اصلی باقی مانده‌اند: ائتلاف نوری المالکی و ائتلاف محمد شیاع السودانی.

نوری المالکی به طور سنتی پایگاه رأی محافظه‌کاران سیاسی در بیت شیعه را حفظ کرده است. با این حال، محمد شیاع السودانی طی دوره نخست‌وزیری اخیر خود عملکردی ارائه داده که به گفته بسیاری از تحلیلگران، قابل دفاع و مستقل از نفوذ مالکی بوده است. السودانی که پیش‌تر به عنوان وزیری معرفی‌شده که از سوی ائتلاف دولت قانون در دولت‌های پیشین حضور داشته، توانسته طی دو تا سه سال گذشته استقلال سیاسی‌اش را تثبیت کند و اینک به گزینه اصلی انتخابات آتی برای تصدی مجدد کرسی نخست وزیری تبدیل شده است؛ مگر آنکه رویدادی غیرمنتظره، به تعبیر سنتی سیاست‌مداران «تغییر‌دهنده بازی» (Game Changer)، مسیر رقابت‌های انتخاباتی را به کلی تغییر دهد.

در ابتدای روند انتخابات، نوری المالکی تلاش کرد از طریق اصلاح قانون انتخابات، مسیر تعویق برگزاری آن را به پیش ببرد. با این حال، این تلاش با مخالفت کمیسیون عالی انتخابات مواجه شد تا در عمل انتخابات در موعد مقرر برگزار شود. از این رو، مالکی به دنبال ابزارهای دیگری برای تقویت موقعیت خود برآمده و اکنون تمرکز او بر ائتلاف با عصائب اهل الحق و بازوی سیاسی آن ائتلاف صادقون به رهبری «قیس خزعلی» است.

تشکیل چنین ائتلافی می‌تواند به شکل معناداری وزن سیاسی مالکی را در برابر السودانی افزایش دهد. این موضوع به‌ویژه به دلیل تنش موجود میان قیس خزعلی و فالح الفیاض، که از هم‌پیمانان اصلی السودانی است، اهمیت بیشتری می‌یابد. با این حال، پیشینه‌ روابط مالکی و خزعلی نشان می‌دهد که این دو نیز در سال‌های گذشته بر سر تصدی مناصب کلیدی دولتی و امنیتی رقابت‌هایی جدی داشته‌اند.

مخالفت خزعلی با فالح الفیاض، به‌خصوص در روند تدوین قانون جدید حشدالشعبی و به طور خاص بند مربوط به بازنشستگی نیروهای آن، موجب نزدیکی نسبی او به مواضع مالکی شده است. با این وجود، ائتلاف رسمی میان خزعلی و مالکی قطعی نیست، زیرا اگر آقای خزعلی به این نتیجه برسد که شانس پیروزی مالکی کمتر است، ممکن است به سوی ائتلاف السودانی متمایل شود تا از هم‌سویی با جریان بازنده پرهیز کند.

در این میان، امکان جذب قیس خزعلی توسط السودانی نیز قابل توجه است. السودانی می‌تواند با بهره‌گیری از شکاف موجود میان خزعلی و الفیاض، و ارائه امتیازات متناسب، شرایطی را ایجاد کند که خزعلی ترجیح دهد در کنار نخست‌وزیر فعلی قرار گیرد. چنین تحولی، در صورت وقوع، موازنه قدرت در بیت شیعه را به نفع السودانی تغییر خواهد داد و احتمال تداوم عمر نخست‌وزیری او را بالا خواهد برد.

با توجه به وزن سیاسی سه بازیگر اصلی یعنی نوری المالکی، محمد شیاع السودانی و قیس خزعلی، و همچنین ماهیت دینامیک ائتلاف‌ها در سیاست عراق، آرایش پایانی بیت شیعه پیش از انتخابات می‌تواند دستخوش تغییرات مهمی باشد. جایگاه تعیین‌کننده قیس خزعلی و ائتلاف صادقون، در صورت پیوستن به هر یک از دو اردوگاه اصلی، نقش مستقیم در تعیین نتایج و سمت‌گیری دولت آینده خواهد داشت.

انتهای پیام/