به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، ترافیک در تهران، نه تنها به یک مشکل روزمره، بلکه به بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت شهری آن تبدیل شده است. از طلوع آفتاب تا پاسی از شب، خیابان‌ها شاهد صف‌های طولانی خودروها، اتلاف وقت شهروندان، آلودگی هوا، و فشارهای روانی بی‌شمار است. این گزارش به ریشه‌یابی علل این معضل، پیامدهای ویرانگر آن، و بررسی راهکارهای موجود برای برون‌رفت از این بحران می‌پردازد.

 ریشه‌های ترافیک تهران؛ از برنامه‌ریزی شهری تا فرهنگ رانندگی:

• افزایش بی‌رویه خودروها: رشد جمعیت و افزایش تعداد خودروها، بدون متناسب‌سازی زیرساخت‌های شهری، اولین و بارزترین عامل ترافیک است. عدم وجود سیاست‌های کافی برای کنترل واردات و تولید خودرو، و همچنین جذابیت ظاهری خودرو شخصی، بر این روند دامن زده است.
• عدم توسعه حمل و نقل عمومی کارآمد: با وجود تلاش‌ها برای توسعه مترو و اتوبوسرانی، هنوز هم ظرفیت و پوشش‌دهی این سیستم‌ها برای پاسخگویی به نیاز تمام شهروندان کافی نیست. همچنین، کیفیت، سرعت و راحتی استفاده از برخی ناوگان حمل و نقل عمومی، هنوز نتوانسته جایگزین مناسبی برای خودروی شخصی باشد.
• تمرکزگرایی و توسعه نامتوازن شهری: فعالیت بسیاری از ادارات دولتی، شرکت‌های خصوصی، مراکز تجاری و آموزشی در نقاط خاصی از شهر، باعث تمرکز سفرها در این مناطق و ایجاد گلوگاه‌های ترافیکی می‌شود.
• فرهنگ رانندگی نامناسب: قانون‌گریزی، عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، سبقت غیرمجاز، پارک دوبله، و عدم استفاده صحیح از خطوط، وضعیت ترافیک را تشدید می‌کند.
• طراحی نامناسب معابر و تقاطع‌ها: برخی از خیابان‌ها و تقاطع‌های شهر، ظرفیت لازم برای حجم بالای ترافیک را ندارند و طراحی آن‌ها باعث ایجاد گره‌های ترافیکی می‌شود.
• توسعه طرح‌های عمرانی همزمان: اجرای همزمان پروژه‌های عمرانی متعدد در سطح شهر، بدون مدیریت صحیح و اطلاع‌رسانی کافی، باعث انسداد مسیرها و ایجاد ترافیک‌های سنگین می‌شود.

۲. پیامدهای ویرانگر ترافیک؛ هزینه‌های پنهان و آشکار:

• اتلاف وقت و کاهش بهره‌وری: ساعت‌ها اتلاف وقت در ترافیک، علاوه بر کاهش بهره‌وری اقتصادی، به خستگی و استرس شهروندان منجر می‌شود.
• آلودگی هوا و آسیب‌های زیست‌محیطی: دود ناشی از خودروها، عامل اصلی آلودگی هوای تهران است که سلامت شهروندان را به شدت تهدید می‌کند.
• افزایش مصرف سوخت: ترافیک سنگین، باعث افزایش مصرف سوخت و هدررفت منابع ملی می‌شود.
• افزایش استهلاک خودروها: رانندگی مداوم در ترافیک، عمر مفید خودروها را کاهش داده و هزینه‌های تعمیر و نگهداری را افزایش می‌دهد.
• کاهش کیفیت زندگی: مشکلات روانی ناشی از استرس ترافیک، کاهش فرصت‌های فراغت و تفریح، و خستگی مفرط، کیفیت کلی زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• کاهش ایمنی: رانندگی در شرایط ترافیکی سنگین، احتمال وقوع تصادفات را افزایش می‌دهد.

۳. راهکارهای جامع حل معضل ترافیک تهران؛ رویکرد چندوجهی:

حل مشکل ترافیک تهران، نیازمند یک رویکرد جامع، چندوجهی و بلندمدت است که ترکیبی از راهکارهای زیر را در بر گیرد:

• تقویت و توسعه حمل و نقل عمومی:

  • توسعه شبکه مترو: افزایش طول خطوط مترو، افزایش تعداد ایستگاه‌ها، و نوسازی ناوگان موجود.
  • توسعه اتوبوسرانی: افزایش تعداد اتوبوس‌ها، نوسازی ناوگان، توسعه خطوط BRT، و بهبود کیفیت خدمات.
  • تاکسی‌رانی مدرن: استفاده از تاکسی‌های اینترنتی به عنوان مکمل حمل و نقل عمومی و ساماندهی آن‌ها.
  • مشوق‌های استفاده از حمل و نقل عمومی: ارائه تخفیف‌های ویژه، توسعه کارت‌های اعتباری حمل و نقل، و بهبود دسترسی به ایستگاه‌ها.

• مدیریت تقاضای سفر:

  • اجرای طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوا: بازنگری و اصلاح طرح ترافیک، افزایش عوارض ورود به مناطق پرتردد، و اعمال محدودیت برای خودروهای فرسوده.
  • تشویق به کار اشتراکی خودرو (Carpooling): ایجاد پارکینگ‌های حاشیه‌ای و اختصاص مسیرهای ویژه برای خودروهای اشتراکی.
  • توسعه دورکاری و ساعات کاری منعطف: تشویق کارفرمایان به استفاده از دورکاری و ارائه ساعات کاری منعطف برای کاهش پیک سفرهای شهری.

• بهبود زیرساخت‌های شهری و مدیریت ترافیک:

  • اصلاح هندسی معابر و تقاطع‌ها: بازطراحی و بهبود نقاط حادثه‌خیز و گلوگاه‌های ترافیکی.
  • هوشمندسازی مدیریت ترافیک: استفاده از سیستم‌های هوشمند کنترل ترافیک، دوربین‌های نظارتی، و سامانه‌های اطلاع‌رسانی آنلاین.
  • مدیریت یکپارچه ترافیک: هماهنگی میان تمام نهادهای مرتبط با حمل و نقل و ترافیک.
  • توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی: ایجاد فرهنگ استفاده از حمل و نقل پاک و غیرموتوری.

• تغییر نگرش و فرهنگ شهروندی:

  • آموزش همگانی: ارتقاء فرهنگ رانندگی، رعایت قوانین، و احترام به حقوق دیگران در ترافیک.
  • جریمه‌های بازدارنده: اعمال جریمه‌های سنگین برای متخلفان و قانون‌گریزان.

• تغییر در الگوی توسعه شهری:

  • توزیع متوازن خدمات: ایجاد مراکز خدماتی، اداری و تجاری در مناطق مختلف شهر برای کاهش تمرکز سفر.
  • منطقه‌بندی و ایجاد شهرهای اقماری: کاهش تراکم جمعیت و فعالیت در مرکز شهر با توسعه مناطق مسکونی و شغلی جدید در حومه.

به گزارش اکونیوز، معضل ترافیک تهران، پدیده‌ای پیچیده با ریشه‌های عمیق است که حل آن نیازمند اراده سیاسی قوی، برنامه‌ریزی مدون، سرمایه‌گذاری پایدار، و مشارکت فعال شهروندان است. صرفاً با اتکا به یک یا دو راهکار، نمی‌توان از این گرداب ترافیکی رهایی یافت. رویکردی جامع که حمل و نقل عمومی را در اولویت قرار دهد، تقاضای سفر را مدیریت کند، زیرساخت‌ها را بهبود بخشد، و فرهنگ شهروندی را ارتقاء دهد، تنها راهی است که می‌تواند نفس تهران را تازه کند و کیفیت زندگی را برای ساکنانش بهبود بخشد.