به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم ،‌ فهرست نهایی جایزه کتاب برای فلسطین 2025 با طولانی‌ترین فهرستی که تاریخ این جایزه به خود دیده است،‌ منتشر شد. به ادعای برگزارکنندگان این جایزه،‌ تعداد بسیار بالای آثار  ارسال شده به این دوره جایزه،‌ نشان دهنده تعامل رو به رشد جامعه جهانی به روایت‌های فلسطین است.

در این راستا،‌ دبیرخانه جایزه فهرستی از 11 اثر  را به عنوان نامزد نهایی جایزه معرفی کرده است،‌ تا برگزیدگان نهایی در پاییز سال جاری معرفی شوند. این 11 اثر عبارتند از: «زندگی دیگر تصاویر فلسطینی» اثر عزة الحسن، «ساختن فلسطین: تولید خلاقانه فلسطین در رسانه‌های معاصر» اثر دینا مطر و هیلغا تاویل‌سوری، «سپیده‌دم در غزه: روایت‌هایی از زندگی و فرهنگ فلسطینیان» اثر محمود منا و متیو تیلر، «قربانیان ایده‌آل و سیاست‌های همدردی» اثر محمد کُرد، «فلسطینی: تبعیدی ناممکن» اثر محمد طربوش، «زمان زیر بتن: فلسطین میان اردوگاه و مستعمره» اثر ناصر ابو رحمی، «روزی همه مدعی خواهند بود که همیشه مخالف بوده‌اند» اثر عمر العقاد، «جهان پس از غزه» اثر بانکاج میشرا، «سیاست فریب: بریتانیا و فلسطین 1914-1939» اثر پیتر شامبروک، «اگر قرار باشد بمیرم» اثر رفعت العریره و «نیمه توخالی» اثر سارا عزیزه.

جایزه کتاب فلسطین (PBA) یک جایزه ادبی سالانه است که توسط Middle East Monitor (MEMO) برای تجلیل از بهترین کتاب‌های انگلیسی زبان با موضوع فلسطین اهدا می‌شود. این جایزه که در سال 2012 تأسیس شد، آثاری را در ژانرهای مختلف، از جمله تحقیقات دانشگاهی، نویسندگی خلاق و ادبیات کودکان، مورد تقدیر قرار می‌دهد.

اهداف این جایزه عبارتند از: نمایش ادبیات درباره فلسطین،  تشویق نویسندگان و ناشران، ترویج درک و گفت‌وگو و...

 یکی از آثار راه یافته به فهرست نهایی این دوره جایزه کتاب فلسطین،‌ «سپیده‌دم در غزه: داستان‌هایی از زندگی و فرهنگ فلسطینیان» است. این کتاب از جمله آثار منتشر شده در سال 2024  است که به کوشش محمود مونا و متیو تلر نوشته شده و انتشارات ساقی آن را در لندن منتشر کرده است. ساقی یک موسسه انتشاراتی در لندن است که ریشه در لبنان دارد و در حوزه تثبیت فرهنگ خاورمیانه در جهان به ویژه در بریتانیا فعالیت می‌کند. این انتشارات جایزه صنعت کتاب بریتانیا برای تنوع در ادبیات، جایزه تنوع IPG و جایزه فرهنگ و جامعه عربی بریتانیایی را دریافت کرد.ه است. اما کتاب «سپیده دم در غزه:داستان‌هایی از زندگی و فرهنگ فلسطینیان» چگونه کتابی است؟

 سپیده دم در غزه

«شهری چنان پر درخت که مانند پارچه‌ای زربافت پهن شده بر زمین به نظر می‌رسد.» شمس‌الدین الدمشقی، جغرافیدان (1256–1327) غزه بود. مکانی سرشار از انسانیت و خلاقیت، سرشار از فرهنگ و صنعت. مکانی که اکنون ویران و ویران شده است و تمام جمعیت آن در اثر یورشی به ظاهر بی‌پایان آواره شده‌اند. امروزه، در حالی که میراث غزه در حال نابودی است، بازماندگان غزه فرهنگ خود را از طریق ادبیات، موسیقی، داستان‌ها و خاطرات حفظ می‌کنند.

سپیده دم در غزه، ثبتی از آن میراث است که مکانی خارق‌العاده و مردمی را آشکار می‌کند. تصاویر هنرمندان، آکروبات‌بازان، پزشکان، دانشجویان، مغازه‌داران و معلمان در نسل‌های مختلف، داستان‌هایی از عشق، زندگی، فقدان و بقا را ارائه می‌دهد.

محمود منا و متیو تلر در «سپیده‌دم در غزه» غنای چشم‌انداز فرهنگی غزه و وسعت تاریخ آن را به نمایش می‌گذارند. این کتاب برجسته، مردمی را که حالا صرفاً آمار و ارقام تلقی می‌شوند، انسانی جلوه می‌دهد که زندگی‌هایی سرشار از شادی و معنا را داشته است، سپیده‌دم در غزه، نشانه‌ای از مقاومت در برابر ویرانی و گواهی بر زندگی مردم غزه است.

«سپیده‌دم در غزه: داستان‌هایی از زندگی و فرهنگ فلسطینیان» مجموعه‌ای از روایت‌ها است که با هدف انسانی‌سازی مردم غزه و حفظ فرهنگ آنها در مواجهه با ویرانی و آوارگی نوشته شده است. این کتاب، تاب‌آوری و انسانیت مردم غزه را از طریق داستان‌های شخصی، شعر و بیانات فرهنگی به نمایش می‌گذارد و در برابر غیرانسانی‌سازی این منطقه که هدف اسرائیل است،‌ مقاومت می‌کند.

این کتاب شامل مشارکت‌هایی از افراد مختلف، از جمله هنرمندان، پزشکان، مغازه‌داران و معلمان است که دیدگاهی چندوجهی از زندگی در غزه ارائه می‌دهد.

نویسندگان در این کتاب بر چند محور متمرکز هستند،‌ نخست بر انسانیت،‌ در این بعد،‌ آن‌ها با تمرکز بر تجربیات زیسته مردم غزه، با روایت‌های غیرانسانی که اغلب با غزه مرتبط هستند، مقابله می‌کنند.

دوم با تمرکز بر حفظ فرهنگ: این کتاب به عنوان سابقه‌ای از چشم‌انداز فرهنگی و تاریخ غزه عمل می‌کند و سنت‌ها، هنر و زندگی روزمره را برجسته می‌کند.

سوم تمرکز بر مقاومت در برابر تخریب: «سپیده‌دم در غزه» به عنوان نوعی مقاومت در برابر تخریب و آوارگی مداوم در منطقه توصیف می‌شود.

چهارم تمرکز بر صداهای متنوع: این کتاب شامل مشارکت‌هایی از طیف وسیعی از مردم غزه است که دیدگاهی متنوع و غنی از زندگی در منطقه ارائه می‌دهد.

پنجم تمرکز بر موضوعی فراتر از آمار: این کتاب فراتر از آمار آوارگی و ویرانی حرکت می‌کند تا داستان‌های شخصی از عشق، زندگی، فقدان و بقا را به اشتراک بگذارد.

و در نهایت تمرکز بر موضوعات فرهنگی: این کتاب شامل اشکال مختلف موضوعات فرهنگی، از جمله شعر، هنر و حتی دستور پخت یک غذای سنتی غزه به نام "فوغاییه" است.

محمود منا و متیو تلر

محمود مونا نویسنده، ناشر و کتابفروش اهل فلسطین است. او کتابفروشی آموزشی مشهور اورشلیم و کتابفروشی هتل امریکن کلونی را اداره می‌کند که هر دو از مراکز ادبی شهر هستند. مونا در بسیاری از ابتکارات فرهنگی در سراسر فلسطین فعال است و اولین نسخه عربی مجله گرانتا را منتشر کرده است. متیو تلر نیز نویسنده و گوینده ساکن بریتانیا است. او در مورد خاورمیانه برای بی‌بی‌سی، گاردین، ایندیپندنت، تایمز، فایننشال تایمز نوشته و مستندهایی برای رادیو بی‌بی‌سی 4 و سرویس جهانی تهیه کرده است.

مونا و تلر در این کتاب  از مجموعه‌ای از مصاحبه‌ها و روایت‌های تاریخی اخیر از اهالی غزه و کسانی است که مدت زیادی را در آنجا کار کرده‌اند،‌ بهره برده‌اند، این مجموعه تأثیرگذار، تا ماه مه سال 2024 را پوشش می‌دهد و بینش‌های تکان‌دهنده‌ای از میراث فرهنگی غزه و حذف مداوم تاریخ آن ارائه می‌دهد. این کتاب، فرهنگ غنی و چند صد ساله غزه و خسارات ویرانگری که با آن مواجه است را روشن می‌کند.

به عنوان مثال، یک حمام باستانی که تا همین اواخر، یعنی 7 اکتبر، مورد استفاده قرار می‌گرفت، اکنون به ویرانه تبدیل شده است. بخش دیگری از کتاب، خوانندگان را به سفری خیالی در شهر قدیمی غزه می‌برد و از یک کلیسای قرن چهارمی، مسجد عمری و بازارهای باستانی بازدید می‌کند که حالا همه آنها به ویرانه تبدیل شده‌اند.

در میان این داستان‌ها، مصاحبه‌ای با یک کتابفروش و مجموعه‌دار آثار باستانی برجسته وجود دارد. مغازه او که مملو از تاریخ و خاطرات قدیمی‌ترین خانواده‌های غزه بود، به اجبار رها و متعاقباً تخریب شد. عکس‌ها، کتابفروشی شلوغ او را نشان می‌دهند که گواهی بر میراث فکری غزه است.  این تخریب، تلاش گسترده‌تر اسرائیل برای محو تاریخ و هویت غزه را نشان می‌دهد. داستان‌های دیگر، جزئیات عکاسان ارمنی غزه را شرح می‌دهند که برای اولین بار عکاسی را به این شهر آوردند. سهم آنها در ثبت تاریخی اکنون در معرض خطر است. این کتاب به خسارات گسترده‌تری نیز می‌پردازد، در سراسر کتاب، مصاحبه‌هایی با ساکنان غزه که در این خشونت زندگی می‌کنند، گنجانده شده است. برخی از مصاحبه‌شوندگان حالا شهید شده‌اند؛ برخی دیگر غزه را ترک کرده‌اند، در حالی که برخی در غزه مانده‌اند و سختی‌های غیرقابل تصوری را تحمل می‌کنند. سخنان آنها، یک تراژدی در حال وقوع را آشکار می‌کند. در میان آنها شاعران و نویسندگانی هستند که نامه‌های عاشقانه‌ای به غزه نوشته‌اند، ادای احترامی به مکانی تحت محاصره و جنایت. این روایت با از دست دادن مردم، تاریخ و میراث فرهنگی طنین‌انداز می‌شود، زیرا جنایت‌های اسرائیل فراتر از جنگ و نابودی انسان به نابودی  فرهنگی می‌رسد.

کتابی که با نگاه به 4 هزار سال تاریخ آینده‌ای روشن را نوید می‌دهد

 این کتابی نوید روزی نو یا طلوعی دوباره را می‌دهد، کتابی که به آینده نگاه می‌کند، اما این کار را با نگاهی به بیش از 4 هزار سال تاریخ نیز انجام می‌دهد. سپیده دم در غزه در تلاش است تا بگوید، غزه و فلسطین پابرجا خواهند ماند، بناهای تاریخی مرمت خواهند شد و روزی فلسطینی‌ها دوباره طلوع خورشید را تماشا خواهد کرد.  سپیده‌دم در غزه تلاشی مهم برای حفظ فرهنگی است که مورد حمله قرار گرفته و سهمی اولیه در مجموعه‌ای از ادبیات خواهد بود که احتمالاً برای دهه‌های آینده مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

انتهای پیام/