مهم‌ترین توافق تجاری هند از نظر عمق و پیچیدگی

توافق CETA که نزدیک به 30 فصل را شامل می‌شود، دربرگیرنده حوزه‌هایی همچون تجارت کالا و خدمات، مخابرات، تجارت دیجیتال، خدمات مالی و حرفه‌ای، جابجایی نیروی کار، محیط زیست، حقوق کار و حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط است. دولت هند اعلام کرده که این توافق تقریباً 99 درصد از خطوط تعرفه‌ای را حذف کرده و به‌طور مؤثری دسترسی به بازار بریتانیا را برای صادرات هند افزایش می‌دهد.

مزایای مستقیم برای بخش‌های اشتغال‌زا در هند

طبق این توافق، صادرات هند در بخش‌هایی نظیر منسوجات، محصولات دریایی، چرم، کفش، اسباب‌بازی، جواهرات، لوازم ورزشی، قطعات خودرو و مواد شیمیایی آلی از معافیت‌های تعرفه‌ای بهره‌مند خواهند شد. این صنایع که عمدتاً کاربر هستند، میلیون‌ها شغل در هند ایجاد کرده‌اند و اکنون با این توافق، توان رقابتی بیشتری در بازار بریتانیا خواهند داشت.

محافظت از بخش‌های حساس داخلی هند

با وجود باز شدن بازار، برخی از بخش‌های حساس اقتصادی مانند لبنیات و روغن‌های خوراکی از حوزه توافق خارج شده‌اند. همچنین، تقریباً همه محصولات کشاورزی و مواد غذایی فرآوری‌شده هند در بریتانیا بدون تعرفه وارد خواهند شد؛ اقدامی که به گفته وزارت دارایی هند، برای محافظت از بخش کشاورزی — که 16 درصد از تولید ناخالص داخلی و 46 درصد از جمعیت هند را تحت پوشش قرار می‌دهد — بسیار مهم بوده است.

ورود بریتانیا به بازار مناقصات دولتی هند

بر اساس CETA، شرکت‌های بریتانیایی اجازه خواهند داشت در بیش از 40 هزار مناقصه دولتی هند به ارزش 40 میلیارد دلار شرکت کنند، مشروط به رعایت حداقل 20 درصد تأمین داخلی. اگرچه بخش‌هایی مانند دفاع و کشاورزی از این توافق مستثنا شده‌اند، این اقدام هند به عنوان گامی مهم در راستای هم‌راستا شدن با استانداردهای جهانی در حوزه تدارکات عمومی تلقی می‌شود.

شفافیت بیشتر و تعهدات دوطرفه

هند متعهد شده اطلاعات مربوط به مناقصات دولتی را در پورتال‌های عمومی منتشر کند؛ هرچند برخی بخش‌ها مانند دفاع از این الزام مستثنا هستند. این اقدام نیز به عنوان نشانه‌ای از تعهد هند به شفافیت و همکاری تلقی شده است.

موضوعات زیست‌محیطی و هشدار نسبت به اقدامات آتی

در بخش محیط زیست، بریتانیا اعلام کرده که سازوکار تنظیم مرزی کربن (CBAM) خود را از سال 2027 اعمال خواهد کرد؛ اقدامی که می‌تواند صادرات هند در بخش‌هایی مانند فولاد، آهن و کود را تحت تأثیر قرار دهد. هند هشدار داده در صورت اجرای این سیاست، اقدامات تلافی‌جویانه در نظر خواهد گرفت.

تسهیل در جابجایی حرفه‌ای‌ها و کاهش هزینه‌های تأمین اجتماعی

توافق‌نامه‌ای جداگانه تحت عنوان «توافق دوگانه تأمین اجتماعی» همزمان با CETA امضا شده که طبق آن، شهروندان هندی حاضر در بریتانیا تا سه سال از پرداخت همزمان حق بیمه اجتماعی در دو کشور معاف خواهند بود. این اقدام به نفع حدود 75 هزار نفر از شهروندان هندی ساکن بریتانیا خواهد بود.

اهمیت راهبردی CETA برای جایگاه جهانی هند

CETA نخستین توافق بزرگ هند با یک اقتصاد توسعه‌یافته پس از رکود طولانی در مذاکرات با اتحادیه اروپا و ایالات متحده است. مذاکرات با اتحادیه اروپا که از 2007 آغاز شده بود، در 2013 متوقف شد و تنها در سال 2022 از سر گرفته شد. گفت‌وگو با آمریکا نیز از دوره نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ آغاز شد و پس از بازگشت او به کاخ سفید در سال 2025 ادامه یافته است.

در سال 2024، تجارت هند با آمریکا حدود 130 میلیارد دلار و با اتحادیه اروپا 155 میلیارد دلار بوده است. حجم تجارت هند و بریتانیا نیز در حال حاضر حدود 56 میلیارد دلار است و دو کشور متعهد شده‌اند این رقم را تا سال 2030 دو برابر کنند.

 ادغامی هوشمندانه در اقتصاد جهانی 

تحلیلگران شورای تحقیقات اقتصادی هند، نیشا تانه‌جا و نیرلیپتا راث، معتقدند که این توافق، معیاری پیشرو برای مذاکرات تجاری آینده هند خواهد بود. بیدیشا بَتاچاریا، پژوهشگر ارشد بنیاد تحقیقاتی "چینتان"، نیز این توافق را نه یک عقب‌نشینی از سیاست‌های حمایتی، بلکه «بازتنظیم هوشمندانه استراتژی تجاری هند» توصیف کرده و آن را ترکیبی از لیبرال‌سازی مرحله‌ای، تعیین حداقل قیمت و الزام به ارزش افزوده داخلی دانسته است.

سیاستی دوگانه بین جهانی شدن و حفاظت داخلی

در حالی که سازمان تجارت جهانی (WTO) با ضعف عملکرد روبه‌روست، بسیاری از کشورها به دنبال توافق‌های دوجانبه و منطقه‌ای هستند. هند، هرچند دیر، اما اکنون نشان می‌دهد که چگونه می‌توان میان ادغام در اقتصاد جهانی و حفاظت از منافع داخلی، تعادل برقرار کرد.