کدامیک از معلولان می‌توانند پلاک ویژه خودرو دریافت کنند؟

پلاک خودرو ویژه معلولان به‌منظور دسترسی فرد دارای معلولیت به اماکن عمومی مانند مراکز آموزشی، درمانی و محل کار و نیز مشخص شدن خودرو او برای ماموران راهنمایی و رانندگی طراحی شده است و این نوع پلاک به خودرو افراد واجد شرایط مطابق دستورالعمل به‌منظور تسهیل تردد فرد، اختصاص پیدا می‌کند.

استفاده از جایگاه‌های ویژه پارک خودرو ویژه معلولین و ورود به محدوده‌های طرح ترافیک از مزایای پلاک ویژه معلولین است و نشانه‌ای برای سایر رانندگان به‌شمار می‌رود تا هنگام رانندگی با فرد معلول همکاری داشته باشند. همکاری و کمک پلیس راهنمایی و رانندگی در شرایطی که فرد دارای معلولیت نیاز به‌کمک داشته باشد از دیگر مزایای پلاک ویژه معلولین به‌شمار می‌رود.

این نوع پلاک‌ها از لحاظ رنگ و ابعاد، تفاوتی با پلاک‌های عادی ندارد و تنها تفاوت‌های این پلاک ویژه با عادی، شماره‌های اختصاصی و علامت مخصوص آن است. در وسط پلاک‌های عادی برای تفکیک مناطق، از حروف الفبا استفاده می‌شود که در این پلاک ویژه، به‌جای حروف الفبا علامت ویلچر قرار دارد.

پلیس راهور برای تفکیک افراد دارای شرایط خاص که احتیاج به چنین پلاک‌هایی دارند، آن‌ها را به دو دسته افراد جانباز و افراد معلول تقسیم کرده است. در واقع شماره‌گذاری پلاک ویژه شامل یک عدد ۲ رقمی در سمت چپ و یک عدد ۳ رقمی در سمت راست آرم صندلی چرخ‌دار است.

نکته مهم درباره سریال و عددهای پلاک ویژه این است که هر سریال پلاک مرکز استان به دو قسمت تقسیم می‌شود: 1- شماره‌های انتظامی ۱۱۲-۱۱ ایران ۱۱ تا ۹۹۹-۴۹ ایران ۱۱ برای جانبازان شماره‌گذاری می‌شوند. 2- شماره‌های انتظامی ۱۱۱-۵۱ ایران ۱۱ تا ۹۹۸-۹۹ ایران ۱۱ برای معلولین شماره‌گذاری می‌شوند. ماده ۳ آیین‌نامه راهنمایی‌ و رانندگی می‌گوید مالک پلاک، دقیقا فردی است که پلاک به‌نام او صادر می‌شود.

پلاک ویژه هم تنها به‌نام خود فرد معلول یا جانباز صادر می‌شود. اگر هم فرد مالک پلاک ویژه فوت کند، این امتیاز از او سلب خواهد شد. البته چون برخی از این عزیزان با ‌توجه‌ به شرایط جسمانی خاص خودشان نمی‌توانند رانندگی کنند، به‌عنوان مالک پلاک می‌توانند یکی از افراد خانواده درجه یک خود (پدر یا مادر، برادر یا خواهر، فرزندان و همسر) را راننده خودرو با پلاک ویژه معرفی کنند.

درضمن اگر دارنده پلاک ویژه می‌خواهد خودش با خودرو رانندگی کند، با توجه ‌به محدودیت‌های جسمی نوشته‌شده در گواهینامه، وی باید خودرو را در مراکز مجاز، با وسایل و امکانات ویژه رانندگی این افراد تجهیز کند.

معلولان جسمی حرکتی شدید و خیلی شدید و معلولان جسمی حرکتی متوسط مشمول دریافت پلاک ویژه خودرو هستند. اما معلولین جسمی حرکتی متوسط تنها درصورتی واجد شرایط دریافت پلاک ویژه شناخته می‌شوند که آسیب در اندام تحتانی متقاضی باشد.

روند تخصیص پلاک ویژه افراد دارای معلولیت چگونه است؟

مدیرکل پیشگیری از معلولیت‌ها و تلفیق اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در این باره می‌گوید: «افراد دارای معلولیت جسمی حرکتی با شدت متوسط، شدید و خیلی شدید واجد شرایط دریافت پلاک خودرو ویژه معلولین هستند.»

افروز صفاری‌فر در ادامه افزود: «افراد دارای معلولیت ذهنی با شدت شدید و خیلی شدید واجد دریافت این خدمت هستند.»

وی گفت: «خدمت پلاک خودرو ویژه افراد دارای معلولیت، به منظور تسهیل در تردد گروه‌های هدف و ایجاد نشانه‌ای برای سایر رانندگان در سفرهای شهری و برون‌شهری ارائه می‌شود؛ از این رو شامل افراد با سایر انواع معلولیت نمی‌شود. اما آن‌ها با توجه به نیاز تردد، می‌توانند از مجوز تردد در محدوده طرح ترافیک شهر تهران بهره‌مند شوند.»

اما روند تخصیص پلاک ویژه افراد دارای معلولیت در استان‌ها چگونه است؟ پس از ارائه درخواست کتبی از سوی معلولان متقاضی به‌واحدهای مددکاری، در صورت برخورداری از شرایط اولیه دریافت پلاک ویژه (نوع و شدت معلولیت مطابق با دستورالعمل) موارد به‌کمیته توانبخشی ارجاع و در صورت تایید نهایی توسط مدیر شهرستان به استان مربوطه ارجاع داده می‌شود.

ادارات بهزیستی استان‌ها پس از جمع‌آوری تقاضاهای شهرستان‌های تابعه، آن‌ها را در قالب فهرست واحدی به بهزیستی کل کشور اعلام می‌کنند.

در نهایت دفتر توانمندسازی معلولان سازمان بهزیستی کشور مشخصات تمام معلولان واجد شرایط را در قالب یک لوح فشرده به‌صورت محرمانه و مهرشده به معاونت فنی-مهندسی و خدمات ترافیک پلیس راهور ناجا ارسال می‌کند که پس از طی مراحل اداری، بارگذاری اطلاعات روی سایت راهور ناجا صورت می‌گیرد و معلولان می‌توانند با در دست داشتن مدارک شناسایی و معرفی‌نامه استان به واحدهای تعویض پلاک مراجعه و پلاک خود را تعویض کنند.

توجه به چند نکته مهم

همچنین اگر فرد جانباز یا معلول از قبل خودرویی با پلاک عادی دارد یا یک خودرو دست‌دوم با پلاک عادی خریداری کرده، باز هم می‌تواند برای گرفتن پلاک ویژه اقدام کند. به‌طورکلی به هر فرد معلول فقط یک زوج پلاک ویژه معلولین و فقط برای خودرو سواری تعلق می‌گیرد.

از طرفی شماره‌گذاری پلاک ویژه و خدمات پس از شماره‌گذاری مربوط به آن، فقط در واحدهای شماره‌گذاری راهور مراکز استان‌ها انجام می‌گیرد. این موضوع به این معنی است که شماره‌گذاری خودروها با پلاک ویژه معلولین در کارخانه‌های خودروسازی ممنوع است.

نصب پلاک ویژه معلولین روی خودرو مربوطه هم باید در مراکز تعویض پلاک انجام شود. در زمان فروش خودرو هم فرد می‌تواند به واحد شماره‌گذاری یا مراکز تعویض پلاک استان مراجعه کند و کارهای ثبت انتقال مالکیت خودرو و فک پلاک ویژه را در سیستم راهور انجام دهد.