به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر،مصرف دخانیات امروز دیگر تنها یک انتخاب شخصی نیست، بلکه به تهدیدی گسترده برای سلامت عمومی و اقتصاد ملی تبدیل شده است. طبق آمار رسمی، سالانه بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان خسارت اقتصادی ناشی از مصرف دخانیات به کشور وارد می‌شود که ۱۴ هزار میلیارد تومان آن مستقیماً صرف درمان بیماری‌های ناشی از دخانیات می‌شود؛ رقمی سنگین که نظام سلامت را با چالش جدی روبه‌رو کرده است.

بهزاد ولی‌زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت، در گفت‌وگویی با خبرنگار مهر اعلام کرد: «این در حالی‌ست که درآمد حاصل از مالیات دخانیات تنها حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان است که حتی هزینه درمان را هم پوشش نمی‌دهد.»

رشد نگران‌کننده در میان نوجوانان و زنان

آمارها حاکی از آن است که مصرف سیگار در میان دختران نوجوان ۱۳ تا ۱۵ ساله در یک دهه اخیر بیش از ۱۳۰ درصد رشد داشته است. در همین رده سنی، ۴.۵ درصد پسران نیز به سیگار روی آورده‌اند. همچنین بین سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰، مصرف سیگار در زنان ۱۸ تا ۲۴ ساله تا ۱۹۰ درصد افزایش یافته است.

ولی‌زاده هشدار داد: «این روند، زنگ خطر جدی برای آینده سلامت جامعه است، چراکه مطالعات جهانی نشان داده‌اند بیش از ۹۰ درصد افراد معتاد، مسیر وابستگی را از دخانیات آغاز کرده‌اند.»

مالیات پایین، سیاست‌های بی‌اثر

یکی از دلایل مهم شیوع مصرف دخانیات در کشور، نرخ پایین مالیات آن است. در حالی‌که در بسیاری از کشورها، مالیات دخانیات بیش از ۷۵ درصد قیمت خرده‌فروشی را شامل می‌شود، این رقم در ایران تنها ۲۶ درصد است. این فاصله، اثربخشی سیاست‌های مالی را به شدت کاهش داده است.

همچنین، مقاومت صنایع دخانی در برابر افزایش مالیات، اجرای قوانین را مختل کرده است؛ صنایعی که گاه در فرآیند تصویب سیاست‌های کنترلی نیز نفوذ دارند.

ترفندهای فریبنده صنایع دخانی برای جذب جوانان

صنایع دخانی به‌خوبی می‌دانند که اگر کسی تا سن ۲۵ سالگی سیگار نکشد، احتمال مصرف در آینده بسیار پایین می‌آید. به همین دلیل با بسته‌بندی‌های جذاب، طعم‌های مختلف و تبلیغات غیرمستقیم به‌ویژه در سینما و فضای مجازی، سعی دارند نوجوانان و جوانان را به مصرف تشویق کنند.

طرح بسته‌بندی استاندارد که از تجربیات موفق کشورهایی مانند استرالیا الگوبرداری شده، یکی از سیاست‌های کلیدی در کنترل مصرف است. طبق این طرح، بسته‌های سیگار باید شکل، رنگ و طراحی یکسان داشته و هشدارهای بهداشتی تصویری، ۸۵ درصد فضای بسته را پوشش دهند.

دود دست دوم؛ تهدیدی خاموش برای مادران و نوزادان

ولی‌زاده با اشاره به پیامدهای دخانیات بر زنان باردار گفت: «حتی قرار گرفتن در معرض دود سیگار، بدون مصرف مستقیم، می‌تواند به ناباروری، رشد ناقص مغزی جنین، سقط و زایمان زودرس منجر شود. نوزادان نیز با خطر مرگ ناگهانی روبه‌رو هستند.»

شعار ملی: افشای ترفندهای صنایع دخانی

با وجود چالش‌های گسترده، اقدامات امیدوارکننده‌ای در حال اجراست. پویش «اماکن بدون دخانیات» در سراسر کشور گسترش یافته و شعار امسال نیز بر «افشای ترفندهای صنایع دخانی برای ساختن نسلی عاری از دخانیات» تمرکز دارد.

همچنین، آئین‌نامه‌ای در حال تدوین است که هرگونه حمایت صنایع دخانی از پروژه‌های فرهنگی، هنری و ورزشی را ممنوع و حتی شامل لغو پروانه فعالیت خواهد کرد.

درمان رایگان برای ترک دخانیات؛ گامی مهم در کاهش تقاضا

در راستای کاهش مصرف، وزارت بهداشت برنامه‌ای برای رایگان‌سازی درمان اعتیاد به نیکوتین تدوین کرده است. قرار است داروهای ترک دخانیات تحت پوشش بیمه قرار گرفته و خدمات مشاوره‌ای نیز رایگان ارائه شوند.

مطالعات نشان داده‌اند که نیمی از مصرف‌کنندگان دخانیات، حداقل یک بار تلاش برای ترک داشته‌اند اما نبود حمایت کافی، بسیاری از آن‌ها را در این مسیر ناکام گذاشته است.

با توجه به آمارهای نگران‌کننده، هزینه‌های سنگین و رشد مصرف در گروه‌های سنی حساس، مسئولان بر لزوم تشکیل جبهه‌ای واحد میان نهادهای دولتی، قضایی و آموزشی برای مقابله با بحران دخانیات تأکید دارند.

برای رسیدن به نسلی بدون دخانیات، لازم است علاوه بر افزایش مالیات، اجرای قاطع قوانین، ممنوعیت تبلیغات، و فراهم کردن بستر ترک، با نفوذ صنایع دخانی در سیاست‌گذاری و فرهنگ‌سازی نیز مقابله جدی شود.