به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، بوی سوختگی و غبار سنگین و مه‌آلود دود، آسمان خوزستان را فرا گرفته است. هورالعظیم تنها بازمانده تالاب‌های بین‌النهرین در بخش عراقی، هفته‌هاست که در محاصره آتش قرار گرفته و ذره ذره جان می‌دهد. بی‌آبی و خشکسالی امان تالاب را بریده و با زبانه کشیدن شعله‌های آتش در کالبد بی‌جانش، آلودگی و ابرهای سیاه را روانه خانه‌ خوزستانی‌ها کرده است. بزرگ‌ترین تالاب مرزی ایران که حاصلخیزی آن تا چند سال پیش زبانزد خاص و عام بود و حالا با جاده‌سازی‌های بی‌رویه، احداث حوضچه‌های نفتی و فعالیت‌های نفتی، تأمین نشدن حقابه و آلودگی‌های نفتی و... نفسش به شماره افتاده و در ورطه نابودی قرار گرفته است.

دود ناشی از افزایش پهنه‌های وسیع ترک‌خورده و بی‌حاصل هورالعظیم و شدت گرفتن آتش‌سوزی‌ها در بخش عراقی تالاب نیز مانند همیشه به چشم خوزستانی‌ها رفته و طی این مدت، بخش زیادی از مردم را روانه درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها کرده است. استمرار آتش‌سوزی تالاب هورالعظیم تا ساعت11 روز جمعه (3 مرداد)، هوای اهواز را در وضعیت «بسیار ناسالم» و «بنفش» و هوای رامهرمز، ماهشهر، خرمشهر، امیدیه و آغاجاری را در وضعیت «قرمز» قرار داد. طبق گفته «شهریار عسکری» مدیر روابط عمومی اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان ، با تغییر جهت وزش باد و شرجی شدن هوا، وضعیت بسیار ناسالم و بنفش برخی از شهرستان‌ها تغییر کرده و آلودگی هوای ۴ شهر استان در وضعیت ناسالم و قرمز و ۶ شهر دیگررا در وضعیت نارنجی و ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داده است. تا لحظه تنظیم گزارش، هوای هیچ یک از شهرهای خوزستان در شرایط «پاک» نبوده و تنها هوای لالی، گتوند، هفتکل، باغملک و آغاجاری در وضعیت «قابل قبول» قرار دارد. این وضعیت متغیر بوده و با تغییر وزش باد احتمال بازگشت آلودگی به آسمان شهرهای خوزستان وجود دارد.

نفس خوزستانی‌ها به شماره افتاد!

«علی» اهل سوسنگرد در تشریح آلودگی‌های اخیر هوای خوزستان  می‌گوید: «دود ناشی از سوختن هورالعظیم از دو هفته پیش تاکنون هوای بسیاری از شهرهای خوزستان را غبارآلود کرده است. صبح که از خواب بیدار می‌شویم، غباری خاکستری را مقابل چشمان خود دیده و نفس‌مان تنگ می‌شود.

بوی سوختن در فضای شهر پیچیده و تعدادی از مردم این منطقه را روانه بیمارستان کرده است. این آلودگی با شدت گرفتن گرما و شرجی شدن هوا ترکیب شده و نفس مردم را به شماره انداخته است.»

او ادامه می‌دهد:« مردم خوزستان دیگر هوایی برای نفس کشیدن ندارند؛ تا دیروز گردوخاک اذیت‌مان می‌کرد؛ حالا غبار ناشی از سوختن هورالعظیم. آیا وقت آن فرا نرسیده که مسئولان تدبیری درست اندیشیده و جان‌مان را از مرگ تدریجی نجات دهند؟!»

۱۴۰۰ نفر روانه درمانگاه شدند

گرما و آلودگی هوا در اغلب شهرستان‌های خوزستان از دو هفته پیش شدت گرفته و طبق گفته دکتر حاتم رستمی رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپوراهواز ، در روزهای 27و 28 تیرماه سال‌جاری، ۱۴۰۰ نفر را با علائم قلبی و تنفسی غیرعفونی روانه بیمارستان‌ها کرده است. از این تعداد، ۱۴۸ نفر بستری شده و بقیه به صورت سرپایی تحت درمان قرار گرفته‌اند.

این بیماران عمدتاً با علائمی مانند ضعف و بی‌حالی، سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند. رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپوراهواز به همه مردم بویژه گروه‌های پرخطر مانند بیماران قلبی، سالمندان، کودکان و زنان باردار توصیه می‌کند که در دمای بالای ۵۰ درجه و همچنین در ساعات اوج گرما از تردد غیرضروری اکیداً خودداری کرده و حتی‌الامکان از منزل خارج نشوند.

هورالعظیم در آتش می‌سوزد

«محمد سبزه‌زاری» مدیرکل هواشناسی خوزستان، مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در اغلب شهرستان‌های خوزستان را در فصل تابستان ناشی از گردوخاک و آتش‌سوزی‌های بخش عراقی تالاب هورالعظیم دانسته و  می‌گوید: «استان خوزستان دارای منابع آلاینده مختلفی است. منابع طبیعی آلاینده‌ها شامل گردوخاک و آتش‌سوزی‌های رخ داده در بخش عراقی هور است؛ منابع صنعتی و انسان‌ساز نیز شامل آلایندگی‌های ناشی از فعالیت صنایع مستقر در اطراف اهواز و آتش‌سوزی‌های عمدی مزارع و نیزارهاست.»

طبق گفته «محمد سبزه‌زاری»، تالاب هورالعظیم دارای 2 بخش ایرانی و عراقی است. بخش عراقی تالاب به هیچ وجه آب نداشته و دولت آن نیز تمایل چندانی به رفع مشکل بی‌آبی این منطقه ندارد. مگر اینکه بارندگی‌هایی در فصول پاییز و زمستان رخ داده و با ورود آب از طرف ایرانی هور، این منطقه سیراب شود. بنابراین در اغلب اوقات بخش عراقی هورالعظیم کاملاً خشک است؛ با خشک شدن هورالعظیم، خاک منطقه به مخلوطی از مواد اشتعالزا تبدیل شده و با هر بار وزش باد و گرمای شدید، به سهولت آتش می‌گیرد. در چنین شرایطی میزان آتش‌سوزی‌ها شدت گرفته و خاموش کردن آن حتی با هواپیمای آب پاش نیز بی‌فایده است. تنها راه خاموش کردن این آتش‌سوزی‌ها نیز بارش باران شدید است تا کاملاً خاک را مرطوب کرده و هور دوباره احیا شود. بنابراین استفاده از هواپیمای آب پاش تنها راه‌حلی موقت برای رفع آتش‌سوزی‌ها بشمار رفته و نمی‌توان به صورت دائمی این مشکل را برطرف کرد.

سدسازی‌های گسترده در بالادست
طبق گفته مدیرکل هواشناسی خوزستان، «در سال‌های اخیر کشورهمسایه شمال غرب ایران اقدام به سدسازی‌های گسترده در بالادست کرده و در سودای تبدیل شدن به هاب آب در منطقه، از پرداخت حقابه طبیعت در پایین دست شانه خالی کرده است. به طور نمونه، سد آتاتورک با قریب 50 میلیارد متر مکعب آب روی رودخانه فرات و سد ایلیسو با حدود 10 میلیارد مترمکعب روی سد دجله، آب را در خود ذخیره‌سازی کرده و آبی برای پایین دست از جمله عراق باقی نگذاشته است.»

این مقام مسئول، پیش‌بینی دراز مدت شرایط جوی را در شرایط کنونی ناممکن دانسته و تأکید می‌کند: «اصولاً پیش‌بینی در روندهای منظم امکانپذیر است و با ایجاد اغتشاش در جو پیش‌بینی امری غیرممکن می‌شود. به طور مثال در اردیبهشت ماه سال‌جاری، حداکثر دمای هوا در بعضی روزها به 50 درجه رسید. این در حالی است که پیش‌تر در دومین ماه سال، هرگز این گرمای بی‌سابقه را تجربه نکرده بودیم و بطور معکوس اکثر روزهای تیرماه جاری دمای هوا کمتر از نرمال شد. لذا در این شرایط، نمی‌توان با قطعیت پیش‌بینی کرد که آیا در فصل پاییز شاهد ترسالی خواهیم بود یا خیر؟» مدیرکل هواشناسی خوزستان، در عین حال از وقوع دماهای بالاتر از ۵۰ درجه، افزایش رطوبت و شرجی در برخی نقاط خبر داده و تأکید می‌کند: «پیش‌بینی می‌شود که توده هوای گرم تا سه‌شنبه هفته جاری در استان خوزستان استقرار یافته و سبب وقوع دمای بالای 51 درجه بویژه در برخی از شهرستان‌های استان خوزستان شود. لذا تا آخر هفته نرخ تبخیر افزایش یافته و به تبع آن آلودگی هوا ناشی از آتش‌سوزی‌ها در استان خوزستان ادامه پیدا خواهد کرد.»

بــــرش فعال شدن کانون‌های گردوغبار

مدیرکل هواشناسی خوزستان ادامه می‌دهد: «با افزایش دمای هوا در تابستان (تیر و مرداد)، شرایط تبخیر آب تسریع پیدا کرده و به تبع آن، بخش عراقی هورالعظیم نیز خشک و خشک‌تر می‌شود. این اتفاق تنها مربوط به امسال و سال گذشته نیست و روند خشکیدگی هورالعظیم همیشه وجود داشته است.

این روند حالا با تشدید تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین شدت گرفته است؛ لذا با خشکیدگی کامل بخش عراقی هور وقوع آتش‌سوزی‌ها شدت می‌گیرد. امسال منطقه خاورمیانه سال بسیار خشکی را تجربه کرده و در نتیجه خشکیدگی منطقه شاهد فعال شدن کانون‌های گردوغبار در کشورهای مجاور(سوریه و عراق و اردن و عربستان) و افزایش روزهای همراه با پدیده گرد ودخاک هستیم. با هر وزش باد و ایجاد اختلاف فشار، گردوخاک وارد جو شده و همراه با وزش بادهای شمال غربی از عراق به استان‌های غربی و جنوب غربی ایران سرازیر می‌شود. البته نباید از این نکته غافل شد که استان خوزستان در اغلب اوقات، با انواع آلودگی‌های ناشی از گردوخاک، دود و آلودگی صنعتی دست و پنجه نرم می‌کند.»