به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سال 2025 میلادی برای منطقه ما سال حساسی بود. چرا که ایران، تنها کشور منطقه بود که در اوج‌گیری تنش‌ها، توانست با تکیه بر تسلیحات بومی خود، به طور همزمان هم با آمریکا و هم با رژیم صهیونیستی بجنگد و قدرت خود را به رخ آنها و جهانیان بکشد.

این مساله توجه اندیشکده‌های سیاسی و دفاعی ترکیه را نیز به سوی خود جلب کرد و بسیاری از ناظران سیاسی و تحلیلگران دفاعی در جراید و رسانه‌های ترکیه، به سوی طرح این سوالات حساس رفتند: آیا ترکیه نیز باید خود را برای مقابله با اسرائیل آماده کند؟ در صورتی که اسرائیل به همان شکلی که به ایران حمله ور شد، ترکیه را نیز هدف بگیرد، آیا امکان دفاع و واکنش وجود دارد یا خیر؟

نکته جالب توجه در این بحث، این است که مقامات رسمی دولت و نهادهای نظامی و امنیتی ترکیه به طور مستقیم درباره تسلیحات هسته‌ای حرف نمی‌زنند اما این موضوع در رسانه‌ها مداوماً مطرح می‌شود. چرا که به باور تحلیلگران، یک مسابقه تسلیحاتی جدید در جهان به راه افتاده و ترکیه نیز باید برای تامین امنیت خود، بیشتر تلاش کند.

آن هم در شرایطی که به خاطر خرید سامانه موشکی اس 400 روسی، مورد تحریم دوستان و متفقین خود در ناتو قرار گرفته است.

ترکیه و تسلیحات

از سال 2019 میلادی و پس از تغییر نظام سیاسی – اجرایی ترکیه از پارلمانی به ریاستی، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب حاکم، از اختیارات گسترده و جدید خود استفاده کرد و سازمان صنایع دفاع را از وزارت دفاع، به خود نهاد ریاست جمهوری آورد.

حالا رئیس این سازمان، پستی شبیه به معاونت ریاست جمهوری دارد و خود اردوغان، بسیاری از پروژه‌های تسلیحاتی را رصد می‌کند.

بنابر تازه‌ترین آمار، هم اکنون بیش از نهصد پروژه در صنایع دفاعی ترکیه در حال پیگیری است. اما آنکارا به طور روشن، هیچگاه درباره موضوع تسلیحات هسته‌ای حرفی نمی‌زند و حتی درباره قدرت موشکی نیز به ندرت اظهار نظری صورت می‌گیرد. 

مصطفی کیبار اوغلو دانشمند علوم سیاسی استاد دانشگاه فنی خاورمیانه و نویسنده کتاب «آینده هسته‌ای ترکیه» از صاحب نظرانی است که تناقضات عمیق در میزبانی ترکیه از سلاح‌های هسته‌ای آمریکا و حمایت همزمان از هنجارهای عدم اشاعه را مهم می‌داند و بر این باور است که ترکیه باید در این مورد، یک استراتژی ملی روشن داشته باشد.

همچنین پروفسور برهان الدین دوران معاون وزیر امور خارجه و مسئول اندیشکده مطالعات ستا در آنکارا، مواضع رجب طیب اردوغان درباره بی عدالتی در دنیا را تمجید کرده و گفته است: «رئیس جمهور ما به درستی گفت. ممکن است ما به کلاهک هسته‌ای نیاز داشته باشیم. این عادلانه نیست که برخی کشورها تسلیحات هسته‌ای داشته باشند و دیگران را منع کنند».

موضوع تسلیحات هسته‌ای در میان فقها و دانشمندان دینی ترکیه نیز مطرح شده و خیرالدین کارامان از متکلمین و اساتید حوزه فقه و الهیات در ترکیه استدلال کرده که از دیدگاه بازدارندگی اسلامی مدرن، ترکیه باید برای مقابله با اسرائیل و عدم تعادل قدرت جهانی، به دنبال سلاح‌های هسته‌ای باشد.

او معتقد است، کشورهایی که سلاح هسته‌ای ندارند، از کمبود قدرت رنج می‌برند و با خطر بزرگی روبرو هستند.

مدت‌ها قبل از این افراد و در دوران جنگ سرد، مقاماتی مانند آلپ‌ارسلان تورکش (بنیانگذار حزب حرکت ملی گرا) داشتن تسلیحات هسته‌ای را ضرورتی ملی برای ترکیه قلمداد می‌کردند.

اگر چه ترکیه در پایگاه هوایی انیجرلیک میزبان تعدادی از کلاهک های هسته‌ای آمریکا است؛ اما کنترل کامل این پایگاه در اختیار نیروهای آمریکایی است و خود ترکیه ابتکار عمل خاصی در اختیار ندارد. با این حال، برخی تحلیلگران، هر چند وقت یک بار، سراغ موضوعی به نام تسلیحات هسته‌ای ملی می‌روند. 

ترکیه از اصل عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای حمایت می‌کند و یکی از اعضای پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است. با این حال برخی نگرانی‌های امنیتی و نیاز به بازدارندگی، از سوی بعضی از کارشناسان مطرح شده و این موضوع را برای آنکارا پیچیده‌تر می‌کند.

از دید مرکز مطالعات سیاسی تاسام ترکیه، سلاح‌های هسته‌ای می‌توانند نیروی بازدارنده‌ای برای تضمین امنیت یک کشور باشند و داشتن سلاح‌های هسته‌ای می‌تواند دشمنان بالقوه را بازدارد و امنیت کشور را افزایش دهد.

برخی نظامیان نیز بر این باورند که یک قدرت منطقه‌ای مانند ترکیه باید سلاح هسته‌ای داشته باشد تا در جایگاهی برابر با سایر کشورهای دارای سلاح هسته‌ای قرار گیرد.

اما این ایده مخالفینی هم دارد و کارشناسان دیگر معتقدند که تلاش ترکیه برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای، این کشور را در موقعیتی خطرناک قرار می‌دهد.

از دید برخی تحلیلگران سیاسی ترکیه، توسعه، تولید و نگهداری سلاح‌های هسته‌ای بسیار پرهزینه است. این هزینه‌ها ممکن است بر سایر اولویت‌های ترکیه (مانند توسعه اقتصادی، آموزش و پرورش، بهداشت) تأثیر منفی بگذارد.

مردم ترکیه موافقند!

بر اساس یک نظرسنجی جدید که توسط موسسه مطالعاتی و تحقیقاتی استانبول (Research Istanbul) صورت گرفته، بیش از 70 درصد از مردم ترکیه موافق دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای هستند.

نظرسنجی انجام شده توسط مرکز تحقیقاتی استانبول بین 1 تا 5 جولای از مردم این است: «آیا ترکیه باید ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز کند؟»

پاسخ‌ها از این قرار است:
بله. ترکیه باید سلاح هسته‌ای تولید کند: 71 درصد
خیر. نیازی نداریم: 18 درصد.
نظری ندارم: 11 درصد.

به نظر می‌رسد فضای رو به افزایش جنگ، درگیری و تنش در اطراف ترکیه در این نتایج نقش داشته است. یافته‌های به اشتراک گذاشته شده توسط Research Istanbul با مشترکینش نشان می‌دهد که احساس تهدیدهای خارجی به یک نگرانی امنیتی جدی در جامعه ترکیه تبدیل شده است. آنقدر که این نگرانی باعث می‌شود برخی از مسائلی که تاکنون آشکارا در ملاء عام مورد بحث قرار نگرفته‌اند، دوباره مطرح شوند.

میزان کسانی که معتقدند ترکیه سیستم دفاع هوایی مناسبی دارد، زیر 50 درصد است.

به باور بسیاری از تحلیلگران دفاعی، تمام بحران‌های خاورمیانه، بالکان و قفقاز به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر ترکیه تأثیر می‌گذارند. ترکیه در مدیترانه و دریای اژه، حتی با کشورهای غربی که گاهی با آنها در اتحاد است، تنش‌هایی را تجربه می‌کند.

خلاصه اینکه، امروزه ترکیه از سه طرف با دریاها و از چهار طرف با درگیری‌ها و تهدیدها احاطه شده است. تحت این شرایط، ترکیه باید از خود محافظت کند و موقعیت خود را تغییر دهد. 

اردوغان در اجلاس اخیر ناتو در لاهه یک بار دیگر بر ماده 5 پیمان ناتو تأکید کرد. اما نظرسنجی نشان داده که مردم ترکیه به ناتو اعتماد ندارند و بر اساس همین نتایج نظرسنجی، بیش از 70 درصد جامعه (72 درصد) باور ندارند که ناتو در صورت حمله از ترکیه محافظت کند. 

بی اعتمادی مردم ترکیه به ناتو، از مهمترین نتایج نظرسنجی مزبور است. این موضوع نشان داد که با وجود آن که ترکیه در یک بازه زمانی هفتاد ساله، همواره در کنار ناتو بوده، اما شهروندان این کشور، اعتماد پایینی به این ائتلاف غربی دارند.

انتهای پیام/