به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در این نشست جعفر کوشا، محمود حبیبی دکتر ابراهیم کیانی هرچگانی رئیس و نواب رئیس اسکودا، روح‌الله رهامی معاون تحقیقات، آموزش و حقوق شهروندی معاونت حقوق ریاست جمهوری، صالح نیکبخت وکیل دادگستری و عماالدین باقی فعال حقوق بشری حضور داشتند.

همچنین در این نشست محمدصالح نقره‌کار، مازیار طاطایی، محمدعلی بهمنی قاجار، عباس کوچ‌نژاد، عرفان میرزازاده، ابوذر نصرالهی، مرتضی امامی، پیروزه بازدیدی و سعیده حسین‌زاده از وکلای دادگستری به بیان ضرورت و ملاحظات دادخواهی جنایات جنگی اسرائیل علیه مردم ایران طی 12 روز تجاوز به سرزمین و شهادت بیش از هزار هموطن پرداخته و آمادگی جامعه حقوقی و وکالت را برای مستندسازی و تهیه پیش‌نویس شکایت به مجامع بین‌المللی ابراز نمودند.

تاسیس کمیته دادخواهی جنایات رژیم اسرائیل

در این نشست دکتر جعفر کوشا رئیس اسکودا در سخنانی با اشاره به اینکه در همه کشور‌ها نهاد‌های صنفی وجود دارند که به دفاع از حقوق مردم خود مشغولند و در ایران نیز اسکودا چنین ماموریتی را برای خود تعریف کرده است، گفت: وکلا همواره پشتیبان ملت ایران در حمایت از حق بر امنیت ملی و تمامیت ارضی بوده و ما در اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران، دفاع از حقوق ملت و پیگیری هرگونه تعرض به منافع ملی را بر خود فرض می‌دانیم و با جدیت آن را پیگیری می‌کنیم.

مدیر گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه به تشریح ابعاد جنایات اسرائیل از منظر حقوق جزای بین‌الملل پرداخت و گفت: وقتی چنین جنایاتی نظیر جنایات رژیم اسرائیل در ایران اتفاق می‌افتد و طی آن تمامیت ارضی و نیز استقلال و حاکمیت ما مورد تعرض قرار می‌گیرد، سوالی که مطرح می‌شود اینست که آیا این جرایم را باید صرفا از طریق دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) پیگیری کرد یا مراجع قضایی داخلی نیز صالح به رسیدگی به دادخواهی‌های صورت گرفته هستند؟ به اعتقاد بنده با توجه به اینکه مرتکب جنایت در خارج از کشور است و محل وقوع جرم نیز داخل کشور است، مراجع قضایی داخلی را  نیز می‌توان در رسیدگی به این جنایات صلاحیت‌دار بدانیم.

اهتمام وکلای دادگستری در مستندسازی و مفهوم‌سازی پیرامون حقوق مردم

رئیس اسکودا در ادامه با اشاره به اینکه برای حمایت و صیانت از حقوق مردم و تعقیب موضوع جنایات اسرائیل علیه کشورمان، کمیته و دبیرخانه‌ای در اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران تشکیل شده است، گفت: در این دبیرخانه از نظرات و ظرفیت‌های وکلای دادگستری، اساتید، قضات و حقوقدانان بهره‌مند خواهیم شد و این کار را می‌توان با برگزاری یک همایش در سطح ملی دنبال کرد. اگر بخواهیم یک کار اثربخش در این زمینه انجام دهیم باید همه ابعاد این مسئله را از منظر داخلی و بین‌المللی بررسی کرده و سپس درباره آن اقدام به تولید محتوا مبادرت ورزیم.

کوشا تصریح کرد: ما در زمینه تولید محتوا در داخل کشور با ضعف‌هایی مواجهیم و کنشگران عرصه ارتباطات باید در این زمینه اقدامات سزاواری بیاندیشند. ما امروز با جنگ رسانه‌ای مواجهیم، لذا باید برتری‌های خود را برجسته کرده و به نمایش درآوریم. ما زمانی می‌توانیم افکار عمومی را مدیریت کنیم که برنده جنگ رسانه‌ای باشیم.

رئیس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) با تاکید بر اینکه وظیفه اصلی ما در اسکودا، حمایت از حقوق مردم و تبیین آن و مفهوم‌سازی از منظر حقوق بشر و بین‌الملل است و در این زمینه نیز قطعا فعالانه عمل خواهیم کرد، از اساتید و حقوقدانان کشور خواست در موضوع چگونگی دادخواهی از جنایات جنگی رژیم اسرائیل فعالانه‌تر عمل کنند و گفت: امروز که کشور با خطر جدی مواجه و تمامیت ارضی و استقلال ما دچار تهدید شده است همه ما باید به رسالت علمی، دانشگاهی و وکالتی خود عمل کنیم.

عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: نباید این تلقی ایجاد شود که امروز صرفا دولت جمهوری اسلامی در حال جنگ با اسرائیل است؛ این جنگ، جنگ ملت ایران یکپارچه است و همه مردم نسبت به آن حساسیت دارند و سعی دارند به وظیفه ملی خود در این زمینه عمل کنند.

وی در ادامه با تاکید بر اینکه در حوزه داخلی هم تحلیل و ارزیابی حقوق ملت طی این جنگ و پیش‌بینی‌ها و ملاحظات حقوق شهروندی قابل توجه است، تصریح کرد: ما باید ضعف‌های خود را به ویژه در حوزه امنیت داخلی مورد بررسی قرار دهیم و این وظیفه نهاد‌های صنفی و مدنی است که این موضوع را که ساحت ملی و خواست همه مردم است، مطالبه کنند.

نقش دادستان کل کشور در راستای دادخواهی جنایات جنگی

این حقوقدان در بخش دیگری از سخنان خود نقش دادستان کل کشور به عنوان مدعی‌العموم در پیگیری جنایات رژیم اسرائیل علیه ایران را برجسته توصیف کرد و گفت: یکی از وظایف اصلی دادستان کل کشور، دفاع از حقوق عامه است، لذا دادستان به عنوان مدعی‌العموم بایستی ابعاد مختلف این جنایات را تبیین کرده و از حقوق مردم دفاع کند. ما هم در اسکودا این آمادگی را داریم در دادخواهی بین‌المللی و داخلی علیه جنایات اسرائیل مشارکت کنیم و یاری‌گر قوه قضائیه و دولت در این زمینه باشیم.

کوشا با بیان اینکه در جنگ تحمیلی 12 روزه ما علاوه بر مردم غیرنظامی، بسیاری از فرماندهان و دانشمندان هسته‌ای خود را نیز از دست دادیم، گفت: متاسفانه ما امروز از ظرفیت‌های علمی این شهدا محروم مانده‌ایم و این خسران بزرگی برای کشور به شمار می‌آید.

مدیر گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، در بخش دیگری از سخنان خود، شرکت در مجامع بین‌المللی برای دادخواهی و روایت‌پردازی جنایات رژیم اسرائیل علیه ایران را امری واجب عنوان و تاکید کرد: نباید با این مجامع قهر کنیم و حالت انفعالی داشته باشیم. ظرفیت این مجامع قابل توجه است و در جنگ حقوقی باید دشمن را منکوب کرد. ما اهل جنگ نیستیم، اهل گفت‌و‌گو هستیم. نمایندگان ما در این مجامع باید با قدرت، منطق و استدلال لازم، جنایات اسرائیل را در مجامع بین‌المللی تبیین و از حقوق مردم ایران دفاع کنند. دفاع از حقوق مردم اگرچه سخت است، اما شدنی است و باید این کار صورت گیرد.

بیان حقوقی دادخواهی با تلفیق زبان روز دنیا و مبانی دینی و ملی

محمود حبیبی، نایب رئیس اسکودا نیز دیگر سخنران این نشست بود که در سخنانی با تاکید بر اینکه در دادخواهی علیه جنایات رژیم اسرائیل علیه ایران صرفا نباید به کنوانسیون‌های بین‌المللی استناد کرد، گفت: ما چه در زمینه دادخواهی و چه در زمینه تولید محتوا باید از منابع غنی اسلامی نیز استفاده کنیم. ما داده‌های خود را از کلام وحی می‌گیریم. آنچه در کنوانسیون‌های بین‌المللی مانند حق دفاع مشروع، بیان گردیده، شکلی و آئینی است؛ لیکن با تتببع در قرآن درمی‌یابیم بسیاری از این مسائل ریشه در آموزه‌های دینی و قرآن ما دارند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تصریح کرد: برای مثال خداوند در قرآن کریم می‌فرمایند: «أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ». در این آیه به مسلمانان اجازه داده شده که در برابر ظلم دشمنان از خود دفاع کنند و به آنان نیز وعده پیروزی می‌دهد چرا که خداوند یاری‌گر مظلومان است. همچنین خداوند در آیه 194 سوره بقره می‌فرماید «.. فَمَنِ اعْتَدى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى عَلَیْکُمْ.» یعنی اگر تجاوز و تعدی به شما صورت پذیرفت شما هم حق دارید به دشمنان تجاوز و تعدی نمایید. نکته قابل توجه اینست که تناسب در دفاع که در منشور ملل متحد مورد تاکید قرار گرفته نیز ریشه در کلام وحی دارد همچنان که خداوند در آیه 190 سوره بقره می‌فرماید: «.. وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ أللهَ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدینَ» یعنی حتی در حمله به دشمنان از حد تجاوز نکنید، که خدا متجاوزان را دوست ندارد.

حبیبی افزود: نگاه قرآن به مسئله مجاهدت در راه خدا از راه نفس و مال بسیار قابل توجه و تأمل برانگیز است. خداوند در آیه 60 سوره انفال می‌فرمایند: «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ …» یعنی در برابر دشمنان آنچه در قدرت و توان دارید استفاده کنید؛ یعنی این وظیفه حکومت اسلامی است که طبق این آیه از تمامی تجهیزات روز نظامی برای حفظ امنیت مردم خود استفاده کند، چون حفظ امنیت شهروندان جزو وظایف ذاتی حکومت اسلامی است.

وی افزود: برای حفظ این امنیت نیز لازم است که حکومت اسلامی طبق آیه 60 سوره انفال از تجهیزات نظامی روز به نحوه متعارف استفاده و خود را تجهیز کند.

نایب رئیس اسکودا با تبیین آیه 111 سوره توبه و آیات 10، 11 و 12 سوره صف، تصریح کرد: امر جهاد در راه خدا به قدری اقدامی قدسی و آسمانی است که خداوند در آن از تعبیر «معامله با خود» یاد نموده است. این معامله دارای پنج رکن شرعی است که فروشنده آن مومنی است که جان و مال خود را در راه خدا می‌بخشد؛ خریدار آن خداوند باری‌تعالی است؛ سند این معامله تورات، انجیل و قرآن است؛ جنس معامله نفس و جان مومن است و بهای آن رستگاری است.

این عضو هیات علمی دانشگاه تاکید کرد: در هیچ عمل دیگری مانند نماز، حج و روزه چنین تعابیر زیبا و قابل توجهی به کار نرفته است و این بیانگر اهمیت مجاهدت در راه خدا از طریق نفس و مال مومن است.

حبیبی تصریح کرد: با وجود اهمیت جهاد در قرآن، به یک نکته مهم باید توجه داشته باشیم و آن اینکه اسلام دین رحمت است و آنچه که همواره مورد تاکید خداوند به پیامبر اسلام بوده این است که اگر دشمنان پیشنهاد صلح دادند صلح آنها را بپذیرید. همچنان که خداوند در آیه 61 سوره انفال می‌فرمایند: «وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ؛ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» (و اگر دشمنان به صلح گرایند، تو هم صلح آنها را بپذیر و بر خدا توکل کن که یقیناً او شنوا و داناست).»

این حقوقدان و وکیل دادگستری در پایان با بیان اینکه اسلام دین صلح و رحمت است، تاکید کرد: دست ما در تولید محتوا با استناد به آیات قرآن باز است و رسانه‌های کشور باید از این منظر نیز به تبیین جنایات رژیم اسرائیل علیه تمامیت ارضی کشورمان بپردازند.

5 استناد برای محکومیت جنایات اسرائیل در مراجع بین‌المللی

در ادامه این نشست نیز عمادالدین باقی، فعال حقوق بشری در سخنان با بیان اینکه، بدنه کارشناسی در دادخواهی جنایات جنگی باید مدلل و مستند به تبیین ابعاد این تجاوز بپردازد و نیازمند آن هستیم که نهاد‌های مدنی همچون اسکودا به موضوعاتی نظیر چگونگی دادخواهی جنایات جنگی اسرائیل وارد شوند، گفت: ما در حوزه اقناع افکار عمومی جهان و تولید محتوا به منظور تبیین جنایات اسرائیل ضعیف عمل کرده‌ایم.

باقی در ادامه با اشاره به اینکه ما در پنج محور می‌توانیم به گردآوری اسناد برای محکومیت اسرائیل در محاکم بین‌المللی و تبیین افکار عمومی جهانی بپردازیم، این پنج محور را «آغازگر بودن جنگ»، «نامشروع بودن حمله و توجیه غیرقانونی آن با عبارت حمله پیش‌دستانه»، «حمله به مراکز غیرنظامی»، «عدم رعایت اصل تناسب» و «توسل به ترور» عنوان کرد.

کانون‌های وکلا در یک اقدام مشترک نسبت به دادخواهی بین‌المللی علیه جنایات اسرائیل اقدام کنند

صالح نیکبخت، وکیل دادگستری نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه معمولا جنگ‌ها با اعلام قبلی آغاز می‌شود این در حالی است که رژیم اسرائیل بدون اینکه پیشتر اعلام جنگ کرده باشد اقدام به حمله به خاک ایران کرد، گفت: در کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و نیز دیگر اسناد بین‌المللی حمله به مراکز غیر نظامی نظیر بیمارستان‌ها، صداوسیما و اماکن مسکونی، غیرقانونی توصیف شده است، اما رژیم اسرائیل به این قوانین بین‌المللی احترام نگذاشت و به مراکز غیرنظامی ما حمله کرد.

این حقوقدان و فعال حقوق بشری با تأکید بر اینکه ما وکلای دادگستری باید در حوزه تبیین جنایات اسرائیل کنش‌گری لازم را داشته باشیم و فعالانه‌تر عمل کنیم، از کانون‌های وکلای دادگستری در سراسر کشور خواست در یک اقدام مشترک و با جمع‌آوری اسناد و مدارک لازم نسبت به دادخواهی بین‌المللی علیه جنایات اسرائیل اقدام کنند.

صلاحیت ICC در رسیدگی به تجاوز اسرائیل علیه ایران

در ادامه این نشست نیز دکتر محمدعلی بهمنی قاجار، دبیر دوم کمیسیون امور بین‌الملل کانون وکلای دادگستری مرکز در سخنانی با بیان اینکه در جریان حمله اخیر اسرائیل به ایران حدود 1100 نفر از هم‌میهمان ما به شهادت رسیدند که از این تعداد نیمی از آنها غیرنظامی بودند و نیمی دیگر نیز جزو سربازان وظیفه بشمار می‌آمدند، گفت: این جنایت در حالی صورت گرفته که در اسناد و کنوانسیون‌های بین‌المللی هرگونه حمله به مراکز غیرنظامی غیرقانونی عنوان شده است.

این مدرس دانشگاه ضمن تأکید بر ضرورت تبیین جنایات جنگی اسرائیل به ویژه از سوی کانون‌های وکلای دادگستری، این سوال را مطرح کرد که چرا جامعه جهانی در مسئله غزه حس همدلی از خود نشان داد، اما نسبت به جنایت صورت گرفته علیه ایران این حس را ندارد؟ گفت: پاسخ را باید در این مسئله جست‌و‌جو کرد که چرا ما نتوانستیم همراهی جامعه جهانی را به نفع خود ایجاد کنیم. در زمینه تولید محتوا باید فعالانه‌تر عمل شود. اگر از ظرفیت تبیینی و تعاملی  استفاده درست نشود، تداوم همین شیوه ضعیف زمینه را برای اعمال تحریم‌ها، احتمال حمله مجدد و اجرایی شدن مکانیسم ماشه فراهم می‌کند.

بهمنی قاجار درباره مرجع صالح بین‌المللی برای پیگیری جنایات اسرائیل علیه ایران نیز گفت: علاوه بر اینکه می‌توان از شورای حقوق بشر ملل متحد خواست محکومیت اسرائیل را محکوم کند، می‌توانیم با صدور بیانیه‌ای موردی، صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) در خصوص جنگ اسرائیل علیه ایران را به رسمیت بشناسیم؛ در این صورت، دیوان بر اساس اساسنامه رم موظف به رسیدگی به این تجاوز و تعقیب مرتکبان خواهد بود؛ اقدامی که این دیوان در ماجرای تجاوز روسیه به اوکراین انجام داد.

مستندسازی و مفهوم‌سازی؛ دادخواهی فعالانه و جنگ حقوقی

محمدصالح نقره‌کار، پژوهشگر حقوق بشر و شهروندی نیز با بیان اینکه هنجار و موضوعه بین‌الملی نبوده که اسرائیل و حامیان غربی آن نقض نکرده باشند، تصریح کرد: زیر سوال رفتن اثربخشی نهاد‌های بین‌المللی و فقدان ضمانت اجرای اثربخش جهت حمایت از حقوق بشر و بشردوستانه مردم ایران و نیز حقوق هسته‌ای و محیط زیست و حق بر صلح و امنیت یک عارضه ساختاری و یک آزمون برای نهاد‌های بین‌المللی بود که در این 12 روز ماهیت و وزن خود را حکایت نمودند و درسی که گرفته شد اینکه اتکا به نیروی داخلی و ملی و اصالت ایرانی در کنار همبستگی حول تمامیت ارضی و احترام به حقوق شهروندی برای کشور ماندگار است.

این وکیل دادگستری افزود: در عرصه بین‌المللی نیز جنگ حقوقی باید با استفاده از سازوکار‌های اثربخش برای مستندسازی و مفهوم‌سازی و دادخواهی به شیوه‌ای که صدای مظلومیت و حقانیت مردم ایران شنیده شود اعمال شود و غرامت و خسارت جنگی از یک طرف و بیان و تعرفه طرف متجاوز از طرف دیگر برای ثبت در تاریخ و استفاده از طرفیت‌هایی چون شورای امنیت، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ می‌تواند گامی برای نفی بی‌کیفرمانی ترویست‌های بی‌محابای ملبس به لباس سیاست و متکی بر سلاح باشد.

وی با اشاره به نقش کانون‌های وکلا و کمیسیون‌های حقوق بشر و بین‌المل کانون‌های وکلای دادگستری، تهیه مستندات جنایات و رایزنی و محتواسازی و مفهوم‌پردازی را زمینه‌ای برای تقویت و استحکام دادخواهی دانسته و افزود: همکاری جامعه وکلای دادگستری با معاونت حقوقی وزارت خارجه، ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، معانت بین‌الملل دادستان کل کشور و سایر مراجع رسمی می‌تواند به تحکیم و استماع دادخواهی بین‌المللی مدد رساند.

در ادامه این نشست نیز حاضران در جلسه به طرح راهکار‌های حقوقی خود برای پیگیری جنایات جنگی اسرائیل در محاکم بین‌المللی و داخلی پرداختند و همراهی و همکاری کانون‌های وکلای دادگستری در سراسر کشور در این دادخواهی بین‌المللی را خواستار شدند.

بررسی جایگاه دیوان کیفری بین‌المللی، تحلیل قواعد ان‌پی‌تی در حمایت از حقوق هسته‌ای ایران، شبکه‌سازی وکلا برای کمک به دادخواهی، توجه به آثار محیط زیستی جنایات جنگی و عواقب حمله به تاسیسات هسته‌ای، تحلیل موازین نقض شده حقوق بشر و بشر دوستانه و قاعده سرزمینی بودن دادخواهی جزایی از جمله موارد مورد بحث و تبادل نظر در این جلسه بود.

انتهای پیام/