خبرگزاری مهر،؛ گروه استان‌ها: در دهه‌های اخیر، ایجاد مناطق آزاد تجاری و صنعتی به عنوان یکی از راهبردهای کلیدی برای توسعه اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری در بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته است، این مناطق با ارائه تسهیلات و معافیت‌های ویژه، بستری مناسب برای رشد تولید، تجارت و گردشگری فراهم می‌آورند و در این میان، منطقه آزاد تجاری‌–‌صنعتی بانه و مریوان در استان کردستان، از جمله طرح‌هایی است که با امیدهای فراوان برای رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی آغاز به کار کرد، با این حال، همانطور که در نشست تخصصی ارائه گزارش نهایی مطالعات طرح جامع این منطقه مورد بحث قرار گرفت، روند اجرای این طرح با چالش‌ها و موانع متعددی مواجه شده است که نه تنها پیشرفت آن را کند کرده، بلکه نگرانی‌هایی را در خصوص آینده و اثربخشی آن به وجود آورده است.

نشستی برای ارزیابی و اصلاح

نشست تخصصی پیش از ظهر چهارشنبه، با حضور مشاوران ارشد و کارشناسان برجسته از حوزه‌های محیط‌زیست، زمین‌شناسی، گردشگری، کشاورزی، حمل‌ونقل، برنامه‌ریزی شهری و آب، فرصتی برای بررسی عمیق ابعاد گوناگون طرح جامع منطقه آزاد بانه و مریوان فراهم آورد، در این نشست، بر ضرورت توسعه متوازن مبتنی بر داده‌های علمی و ظرفیت‌های اکولوژیک منابع طبیعی تاکید شد و این رویکرد، نشان از درک اهمیت حفظ پایداری محیط زیست در کنار توسعه اقتصادی دارد.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کردستان، در این جلسه با اشاره به روند طولانی و کند اجرای طرح جامع، گلایه‌های خود را از پیشرفت ناچیز آن ابراز داشت و بیان کرد: با گذشت بیش از ۱۸ ماه از زمان عقد قرارداد با مشاور طرح، تنها ۲۰ درصد از مراحل آن پیش رفته که این امر به توقف سه ساله سرمایه‌گذاری در منطقه منجر شده است.

ارسلان ازهاری به تاریخچه طولانی درخواست تأسیس این منطقه آزاد اشاره کرد که از سال ۱۳۸۳ آغاز شده و پس از سال‌ها پیگیری، در نهایت در سال ۱۴۰۰ به تصویب رسیده است.

وی تاکید کرد: با وجود عقد قرارداد در سال ۱۴۰۱ و مهلت تعیین شده تا دی‌ماه ۱۴۰۲ برای اتمام مطالعات، این هدف محقق نشده و فرصت تمدید شده نیز تا شهریور ماه سال جاری نیز در حال اتمام است.

ازهاری مدیریت استان را خواستار تعیین تکلیف این طرح از سوی شورای عالی مناطق آزاد کشور دانست و بیان کرد: در شرایط نامگذاری سال جاری به نام «حمایت از تولید»، بلاتکلیفی منطقه آزاد بانه و مریوان به منزله خسارتی جدی برای استان است.

وی همچنین به کیفیت طرح‌های ارائه شده انتقاد کرد و خواستار مشخص شدن اقدامات اجرایی برای هر برنامه و ارائه نظرات دستگاه‌های اجرایی ذیربط به سازمان منطقه آزاد تا یک هفته آینده شد.

ازهاری با تاکید بر آینده‌نگری روشن برای منطقه، خواستار تعریف مسیر و رویکرد طرح جامع بر مبنای تولید و گردشگری شد و از تکرار مدل‌های صرفاً تجاری که در برخی مناطق آزاد دیگر مشاهده می‌شود، پرهیز کرد.

اهمیت انطباق قانونی و همکاری‌های بین‌بخشی

مدیرعامل منطقه آزاد بانه و مریوان، نیز در این نشست بر اهمیت قانونی بودن مفاد طرح جامع تاکید و اظهار کرد: هر آنچه در قالب طرح گنجانده شود، مبنای اقدام قانونی در آینده خواهد بود و هرگونه اشتباه یا از قلم افتادگی، اصلاح آن را در مراحل بعدی بسیار دشوار و زمان‌بر خواهد کرد.

فردین وکیلی حضور مدیران کل استان در جلسه را فرصتی مغتنم برای هم‌اندیشی دانست و ابراز امیدواری کرد با تبادل دیدگاه‌های تخصصی، مسیر اجرایی شدن طرح جامع هموارتر شود.

وی از همه اعضای تیم اجرایی و مشاوران خواست تا با دقت و برنامه‌ریزی دقیق، فرآیند مطالعات را در زمان مقرر به سرانجام رسانده و پایه‌های مستحکمی برای توسعه قانونی منطقه آزاد فراهم آورند.

چالش‌های زیست‌محیطی و صنعتی

در ادامه این نشست، نمایندگان سایر نهادها نیز به بیان دیدگاه‌ها و نگرانی‌های خود پرداختند.

خداویسی، مدیر کمیسیون قاچاق کالا و ارز کردستان، بر ضرورت مدیریت قاچاق کالا و ارز و ایجاد زیرساخت‌های لازم در منطقه آزاد تاکید کرد.

نماینده منابع طبیعی کردستان نیز به وجود ۵۲۷ هکتار جنگل در مریوان و ۸۸۰ هکتار در بانه اشاره کرد و بر ضرورت رعایت قوانین و مقررات و حفاظت از جنگل‌هایی که امکان تغییر کاربری ندارند، تاکید کرد. این اظهارات نشان‌دهنده اهمیت ابعاد زیست‌محیطی و لزوم توجه به آن در فرآیند توسعه است.

امامی، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی کردستان، نیز در خصوص تعامل با منطقه آزاد تاکید کرد: صنعتگران باید از مزایای منطقه آزاد برخوردار شوند و پهنه صنعتی تحت عنوان شهرک صنعتی لحاظ شود تا امکان واگذاری به صنعتگران فراهم آید.

وی ادامه داد: این نکته، به اهمیت جذب تولیدکنندگان و صنعتگران برای ایجاد ارزش افزوده واقعی در منطقه آزاد اشاره دارد.

نارضایتی‌ها و ابهامات محلی

فرماندار مریوان نیز نگرانی‌های جدی خود را پیرامون طرح جامع ارائه شده مطرح کرد و این طرح را همراه با ابهامات متعدد و نقص در شرح خدمات دانست.

نژاد جهانی با انتقاد از تجربه مشاور و عدم همخوانی آن با گزارش‌ها، نوعی بی‌انگیزگی از سوی مشاور را مشاهده کرد و عنوان داشت که مطالعه جدی و میدانی در منطقه صورت نگرفته است.

جهانی تاکید کرد: در فرآیند تهیه طرح، تبادل اطلاعات و تعامل کافی با مسئولان محلی انجام نشده و نقش منابع میدانی و مشاهده عینی در روند مطالعات بسیار کمرنگ بوده است.

وی یادآور شد: طرح‌های جامع باید بر اساس شرایط واقعی منطقه و مأموریت‌های مشخص پیش روند، در حالی که در مورد منطقه آزاد بانه و مریوان، چنین مأموریتی به درستی تعریف نشده و تحقق‌پذیری برنامه‌های ارائه شده نیز مشخص نیست.

فرماندار مریوان با بیان اینکه طولانی شدن فرآیند اجرای طرح و نبود پاسخگویی شفاف، موجب نارضایتی عمومی شده است، اظهار داشت: در زمان تصویب منطقه آزاد، مردم با شور و اشتیاق جشن گرفتند، اما اکنون بلاتکلیفی حاکم بر طرح، این امیدها را به ناامیدی تبدیل کرده است.

فرماندار بانه، نیز با اشاره به اینکه تاکنون نسخه‌ای از طرح جامع در اختیار فرمانداری قرار نگرفته است، اظهار نظر قطعی در خصوص این طرح را منوط به بررسی دقیق و مطالعه آن دانست.

احمد محمدرضایی به همپوشانی سه ساختار اقتصادی شامل بازارچه مرزی سیرانبند، پایانه مرزی سیرانبند، منطقه آزاد تجاری و منطقه ویژه اقتصادی در یک محدوده جغرافیایی در شهرستان بانه اشاره کرد و خواستار ارائه راهکارهای دقیق و منسجم برای مدیریت آن‌ها به منظور جلوگیری از تداخل و ناکارآمدی شد.

نشست بررسی وضعیت طرح جامع منطقه آزاد بانه و مریوان، با وجود آشکار ساختن چالش‌ها و کاستی‌های موجود، فرصتی برای هم‌اندیشی و تلاش در جهت رفع موانع پیش روی این طرح مهم بود. نگرانی‌ها در خصوص کند بودن پیشرفت، کیفیت مطالعات، عدم تعامل کافی با مسئولان محلی، و ابهامات در خصوص رویکرد و تحقق‌پذیری طرح، همگی نشان از نیاز مبرم به بازنگری جدی و برنامه‌ریزی دقیق‌تر دارند.

ضروری است با بهره‌گیری از نظرات تخصصی تمامی ذینفعان، طرحی جامع و واقع‌بینانه تدوین شود که نه تنها به توسعه اقتصادی منطقه منجر شود، بلکه موازین زیست‌محیطی و اجتماعی را نیز مد نظر قرار دهد.

تنها با تعهد به توسعه‌ای پایدار و مشارکت فعال تمامی نهادها و مردم محلی، می‌توان امید داشت که منطقه آزاد بانه و مریوان به اهداف اصلی خود دست یابد و از فرصت‌های بی‌نظیر جغرافیایی و اقتصادی خود برای رونق استان کردستان بهره‌برداری کند.