به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در قرون معاصر، عالمان دین همواره نقشی کلیدی در پاسداری از هویت دینی، استواری اجتماعی و پایداری در برابر دشمنان ایفا کرده‌اند. در سرزمین‌هایی چون ایران، فلسطین، لبنان، عراق و سوریه، عالمان مجاهد نه‌تنها مشعل‌داران معارف اسلامی و الهی بوده‌اند، بلکه با ایستادگی در صف نخست مقاومت و فداکاری، جان خود را سپر ملت‌ها کردند. این عالمان، در بحران‌های سهمگین عصر جدید، با شجاعت، عقلانیت و حضور میدانی، الهام‌بخش نیروهای مقاومت شدند و دشمنان امت اسلامی را به عقب راندند.  

سوریه به دلیل حساسیت ژئوپولیتیکی که دارد، از نقاط راهبردی و تعیین‌کننده جبهه مقاومت به شمار می‌رود. این سرزمین، هم‌مرز با فلسطین اشغالی، لبنان، عراق و ترکیه است و پل ارتباطی حیاتی محور مقاومت میان ایران، عراق، لبنان و فلسطین محسوب می‌شود. حضور تاریخی تمدن‌های بزرگ و جایگاه دمشق به عنوان قلب فرهنگی و سیاسی شام، نقش کلیدی در معادلات منطقه‌ای و جهانی دارد. مسئله‌ای که اهمیت نقش علما و رهبران مذهبی را در پاسداری از این سنگر حیاتی، دوچندان کرده بود. در ادامه، سه چهره برجسته از علمای مجاهد و شهید سوری یعنی شیخ عدنان الأفیونی، شیخ محمد سعید رمضان البوطی و شیخ رسول شحود را معرفی خواهیم کرد.

 1. شیخ عدنان الأفیونی
شیخ عدنان الأفیونی، یکی از برجسته‌ترین علما و شخصیت‌های مذهبی سوریه بود که به عنوان مفتی دمشق و ریف دمشق خدمت می‌کرد. او متولد شهر دمشق بود و بخش مهمی از زندگی خویش را به تعلیم و ترویج علوم دینی و تربیت شاگردان در مدارس و مساجد دمشق گذراند. نقش محوری وی در عرصه دینی، او را به یکی از صداهای وحدت ملی و مذهبی در سوریه بدل کرده بود.

شیخ الأفیونی نه فقط به لحاظ فقهی، بلکه از منظر اجتماعی نیز مرجع بسیاری از اهالی دمشق و اطراف آن بود. او در دوران بحران سوریه، همواره بر وحدت اسلامی، همزیستی شیعه و سنی و حفظ انسجام ملی تأکید می‌ورزید و در خطبه‌ها و سخنرانی‌هایش پیوسته خواستار اجتناب از خشونت و تفرقه بود.

نام شیخ الأفیونی گره خورده بود با پروژه‌های آشتی ملی و تلاش برای بازگشت آوارگان به خانه‌هایشان. وی در بسیاری از مأموریت‌های میانجی‌گرانه حضور داشت و نقش مهمی در آشتی میان گروه‌های مختلف ایفا کرد. تلاش‌های وی باعث محبوبیت و در عین حال کینه گروه‌های افراطی و مخالف وحدت شد.

سرانجام، شیخ عدنان الأفیونی در تاریخ 22 اکتبر 2020 (اول آبان 1399) بر اثر یک انفجار هدفمند و تروریستی در اطراف دمشق به شهادت رسید. ترور او نماد نفوذ تفرقه‌افکنان خارجی و داخلی در جامعه دینی سوریه بود. شهادت وی بازتاب گسترده‌ای در جهان اسلام داشت و علمای مذاهب گوناگون، این جنایت را محکوم کردند.

 2. شیخ محمد سعید رمضان البُوطی
شیخ محمد سعید رمضان البوطی یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های دینی جهان اسلام و مشهورترین عالم شافعی عصر خود بود. وی در سال 1929 میلادی در روستای جلیکا (بوتان، ترکیه) متولد شد و از کودکی همراه خانواده به دمشق مهاجرت کرد. تحصیلات دینی ابتدایی را نزد پدرش ملارمضان و دیگر اساتید برجسته دمشق گذراند و سپس در دانشگاه الازهر قاهره نیز به مدارج عالی رسید.

شیخ البوطی ده‌ها سال استاد دانشگاه دمشق و امام جماعت مسجد اموی بود و صدها کتاب و مقاله در موضوعات فقهی، الهیاتی، عرفانی و روش‌شناسی اسلامی منتشر کرد. آثارش در سراسر جهان اسلام تدریس می‌شود و او را «شیخ شام» می‌نامند. مواضع ضد تکفیری و انتقادهایش از گروه‌های افراطی و حمایت از محور مقاومت، باعث شد آماج حملات تبلیغاتی و تهدید قرار گیرد.

در جریان ناآرامی‌های سوریه، شیخ البوطی بارها بر ضرورت مبارزه با تفرقه، حمایت از وحدت سرزمین شام و مقابله با گروه‌های مسلح خارجی تأکید کرد. سخنان و فتاوای او به یکی از مهم‌ترین صداهای عقلانیت و ضد فرقه‌گرایی مبدل شد، گرچه از سوی رسانه‌های افراطی مورد هجمه شدید قرار گرفت.

در نهایت، در 21 مارس 2013/ فروردین 1392 هنگام برگزاری جلسه درس و وعظ در مسجد إیمان دمشق، به همراه ده‌ها تن از شاگردانش در انفجار انتحاری مزدوران تکفیری به شهادت رسید. شهادت او ضایعه‌ای بزرگ برای جهان اسلام بود و موجی از محکومیت‌های بین‌المللی را به‌همراه داشت.  

3. شیخ رسول شَحّود
شیخ رسول شحود، یکی از علمای برجسته و فعال شیعه در سوریه بود که عمر خود را وقف خدمت به اهل بیت علیهم السلام و مردم سوریه کرد. او که از رهبران جریان روحانیت شیعه در سوریه به‌شمار می‌رفت، نقش مهمی در ترویج فرهنگ اهل بیت و دفاع از آرمان‌های مقاومت ایفا کرد. مدیریت چندین مسجد و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی، از او چهره‌ای محبوب و تأثیرگذار ساخته بود.

شهید شحود، به شجاعت و ظلم‌ستیزی شهرت داشت و همواره در خط مقدم دفاع از مظلومان و مقابله با تفکرات انحرافی حضور داشت. فعالیت‌های او در حمص و مناطق اطراف، موجب تقویت روحیه جامعه شیعه و اتحاد بین مذاهب در این منطقه می‌شد. همین مواضع صریح و انقلابی، او را در معرض تهدید گروه‌های افراطی قرار داده بود.

حزب‌الله لبنان و دیگر گروه‌های مقاومت، ترور او را به شدت محکوم کردند و آن را در راستای تلاش برای برهم زدن وحدت و ثبات در سوریه دانستند. همچنین گزارش‌هایی مبنی بر دخالت گروه‌هایی مانند باند جولانی در این جنایت منتشر شد که نشان از سازمان‌یافتگی پشت پرده این ترور داشت.

شیخ رسول شحود در تاریخ 11 مه 2024 (22 اردیبهشت 1403) در خودروی شخصی خود در منطقه المزرعه حمص، هدف گلوله افراد مسلح ناشناس قرار گرفت و به شهادت رسید. شهادت این عالم مجاهد، ضایعه‌ای برای جبهه مقاومت و جامعه شیعه سوریه بود و بار دیگر ضرورت هوشیاری در برابر توطئه‌های دشمنان را آشکار کرد.

انتهای پیام/