مدیری که هنوز پرهزینه است

آکیو تویودا هرچند بیش از دو سال پیش از مدیرعاملی تویوتا کناره‌گیری کرد اما همچنان به‌عنوان رئیس شرکت، مسئولیت زیادی دارد و البته درآمد زیادی هم به‌جیب می‌زند. در سال مالی منتهی به ۳۱ مارس، تویودا مبلغ قابل‌توجه ۱.۹۵ میلیارد ین (حدود ۱۳.۵ میلیون‌دلار) دریافت کرد و به‌این ‌ترتیب، پردرآمدترین مدیر در تاریخ تویوتا شد. حقوق او در مقایسه با سال مالی ۲۰۲۳، حدود ۲۰ درصد افزایش یافت که هم‌زمان با تغییر سیاست تویوتا برای تعیین دستمزد بر اساس استانداردهای جهانی بود.

این افزایش چشمگیر حقوق تویودا درحالی رخ داد که سود عملیاتی تلفیقی تویوتا ۱۰ درصد کاهش یافت و به ۴.۸ تریلیون ین (۲۸ میلیارد دلار) رسید. همچنین هزینه‌های بزرگ‌ترین خودروساز جهان افزایش یافته و تولید کاهش پیدا کرده است.

برای مقایسه، رئیس و مدیرعامل کنونی تویوتا، کوجی ساتو، مبلغ بسیار کمتری، یعنی ۸۲۶ میلیون ین (۵.۶۷ میلیون‌دلار) دریافت کرده است. برای درک بهتر وضعیت مدیران ارشد تویوتا، گزارش مالی نشان می‌دهد دست‌کم هفت مدیر ارشد، از جمله یکی از اعضای بازنشسته هیات‌مدیره، هرکدام بیش از ۱۰۰ میلیون ین (حدود ۶۸۷ هزار دلار) دریافت کرده‌اند.

مقایسه با سایر خودروسازان

هرچند حقوق تویودا از نگاه افراد عادی سرسام‌آور به‌نظر می‌رسد اما در مقایسه با استانداردهای صنعت چندان غیرعادی نیست. درواقع این مبلغ از برخی رقبا کمتر است. برای مثال مری بارا، مدیرعامل جنرال‌موتورز سال گذشته ۲۹.۵ میلیون‌دلار دریافت کرد. درحالی‌ که جیم فارلی، مدیرعامل فورد ۲۴.۹ میلیون‌دلار به‌دست آورد.

کارلوس تاوارس، مدیرعامل سابق استلانتیس در سال ۲۰۲۴ مبلغ ۲۳.۹ میلیون‌دلار برای هدایت شرکت دریافت کرد؛ اما پیش از پایان قراردادش به‌دلیل عملکرد ضعیف شرکت استعفا داد. جانشین او، آنتونیو فیلوسا ممکن است در نخستین سال فعالیتش تا ۱۰.۲ میلیون‌دلار درآمد داشته باشد.

همین حقوق‌های گزاف برای مدیران خودروسازان اروپایی و کره‌ای هم دیده می‌شود. برای مثال اولیور بلوم، مدیرعامل فولکس‌واگن سال گذشته حدود ۱۰.۳۵ میلیون‌یورو (حدود ۱۱.۸ میلیون دلار) درآمد داشت و یوسان چونگ از هیوندای حدود ۱۱.۵ میلیارد وون (حدود ۸.۸ میلیون دلار) به‌دست آورد و لوکا دو مئو، مدیرعامل گروه رنو که ماه آینده شرکت را ترک می‌کند، ۵.۵ میلیون‌یورو (۶.۲ میلیون دلار) دریافت کرد.

در کنار حقوق چشمگیر آکیو تویودا به‌عنوان رئیس تویوتا، سایر مدیران ارشد این شرکت نیز از درآمدهای قابل‌توجهی برخوردارند که نشان‌دهنده سیاست جدید تویوتا در همگام‌سازی ساختار حقوقی با استانداردهای جهانی است.

طبق گزارش مالی سالانه، دست‌کم هفت نفر از مدیران ارشد تویوتا، از جمله یک عضو بازنشسته هیات‌مدیره، هرکدام بیش از ۱۰۰ میلیون ین (حدود ۶۸۷ هزار دلار) دریافت کرده‌اند. این روند نشان می‌دهد تویوتا تلاش دارد با حفظ رقابت‌پذیری و جذب نیروهای خبره، الگوی پرداختی خود را به استانداردهای بین‌المللی نزدیک کند؛ حتی در زمانی که سود عملیاتی شرکت با کاهش ۱۰ درصدی روبه‌رو شده است.

از سوی دیگر، مقایسه دستمزدها در سطح جهانی نیز حاکی از آن است که درآمد مدیران تویوتا با وجود چشم‌گیر بودن، نسبت به‌مدیران شرکت‌های رقیب همچون جنرال‌موتورز، فورد، هیوندای و فولکس‌واگن همچنان کمتر است. چنین ساختاری در تعیین حقوق، می‌تواند به‌حفظ انگیزه مدیران و افزایش بهره‌وری در بلندمدت منجر شود؛ به‌ویژه در شرایطی که صنعت‌خودرو با چالش‌های فراوانی نظیر کاهش تولید، افزایش هزینه‌ها و رقابت فزاینده مواجه است.

کشوری مدیر پرور

در کشور ژاپن، ساختار درآمدی مدیران شرکت‌های بزرگ تحت‌تاثیر فرهنگ سازمانی، انتظارات عمومی و سیاست‌های نظارتی قرار دارد. برخلاف بسیاری از کشورها که حقوق‌های سنگین مدیران امری رایج است، در ژاپن سنتی دیرینه برای حفظ تعادل درآمدی وجود دارد که موجب شده است اختلاف میان حقوق مدیران ارشد و کارمندان معمولی چندان چشمگیر نباشد. جامعه ژاپن حساسیت زیادی نسبت به‌عدالت درآمدی دارد و رسانه‌ها و افکار عمومی، افزایش بی‌رویه دستمزدها را با انتقاد دنبال می‌کنند.

شرکت‌ها نیز معمولا تلاش می‌کنند تا پرداخت‌های خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که منجر به بی‌اعتمادی عمومی نشود. البته این رویکرد در سال‌های اخیر اندکی تغییر کرده و با جهانی شدن بازار و رقابت شدید، برخی شرکت‌های ژاپنی مانند تویوتا به سمت افزایش درآمد مدیران برای جذب استعدادهای بین‌المللی حرکت کرده‌اند. با این حال، همچنان شفافیت در پرداخت‌ها و تلاش برای حفظ تعادل اجتماعی، جزو اصول مهم مدیریت مالی در ژاپن باقی مانده است. این موضوع سبب شده است مدیران ژاپنی با وجود داشتن مسئولیت‌های سنگین، در بسیاری موارد حقوقی کمتر از همتایان خود در اروپا و آمریکا دریافت کنند.

درمجموع، روند افزایش حقوق مدیران ارشد تویوتا در سال‌های اخیر نشان‌دهنده تغییری بنیادین در سیاست‌های پرداختی این خودروساز بزرگ ژاپنی است. درحالی‌ که فرهنگ مدیریتی ژاپن همواره بر تعادل درآمدی، شفافیت مالی و حفظ اعتماد عمومی تاکید داشته، فشارهای ناشی از رقابت جهانی باعث شده شرکت‌هایی چون تویوتا به بازنگری در ساختار مالی خود بپردازند.

پرداخت حقوق بالا به‌مدیران ارشد، همچون آکیو تویودا به‌رغم کاهش سود شرکت، نشان می‌دهد تویوتا برای حفظ و جذب نخبگان مدیریتی، حاضر به تطبیق با استانداردهای بین‌المللی است. این تحول اگرچه در تضاد با سنت‌های دیرینه ژاپنی است، اما می‌تواند در بلندمدت به‌افزایش بهره‌وری، نوآوری و پایداری سازمانی منجر شود. درعین حال، چالش حفظ تعادل میان پاداش‌های مدیریتی و انتظارات عمومی همچنان پابرجاست و تویوتا باید با دقت و حساسیت بیشتری این مسیر را دنبال می‌کند تا ضمن ارتقای جایگاه جهانی خود، ارزش‌های بنیادین فرهنگ کاری ژاپن را نیز حفظ کند.