به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در بسیاری از روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی ترکیه، به طور مداوم، گزارش هایی درباره تولید هواپیمای جنگنده ملی این کشور منتشر می شود.

این هواپیما که «قاآن» (KAAN) نامگذاری شده، از سوی بخش اطلاع رسانی نهاد ریاست جمهوری ترکیه، به عنوان نقطه عطف تاریخی در رفع وابستگی دفاعی تعریف شده است. آنکارا حتی اعلام کرد که 48 فروند از این جنگنده را به اندونزی می فروشد، ولی بر روی ارض واقع، هنوز خبری از تولید قاآن نیست و به عبارتی روشن، ترکیه ماهی صید نشده را پیش فروش کرده است!

تبلیغات گسترده درباره قاآن برای مدتی کوتاه متوقف شد. اما پس از حمله آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران و پاسخ های قدرتمندانه نیروهای مسلح کشورمان به این حملات، یک بار دیگر در ترکیه هم بحث بر سر تجهیزات رزمی و به ویژه توان نیروی هوایی بالا گرفته است.

چرا که حالا همه می دانند نیروی هوایی ارتش ترکیه با مشکلات فراوانی روبروست و یکی از این مشکلات، فرسودگی هواپیماهای جنگنده است. این معضل در شرایطی مورد نظر متخصصین قرار گرفته که خرید جنگنده های نو، عملاً به یک چالش سیاسی – دیپلماسی تبدیل شده و تلاش چند ساله تیم اردوغان برای خرید جنگنده از آمریکا و اروپا، هنوز هم بی نتیجه مانده است.

تحلیلگران دفاعی ترکیه بر این باورند که این کشور باید هر چه زودتر به فکر تقویت سامانه های پدافندی و نیروی هوایی باشد و معضل تسلیحات فرسوده را حل کند.

کارشناسان می گویند: موقعیت ژئوپلیتیکی ترکیه در مرکز بسیاری از خطوط درگیری از جمله سوریه، عراق، مدیترانه شرقی، دریای اژه و دریای سیاه قرار دارد. تضمین بازدارندگی پایدار و برتری استراتژیک در این مناطق مستقیماً به قدرت هوایی، به ویژه برتری هوایی، بستگی دارد.

تمرکز بر نیروی زمینی، غفلت از نیروی هوایی

طی دو دهه گذشته، آمادگی زیرمجموعه های مختلف نیروی زمینی ارتش ترکیه به ویژه نیروهای کماندویی به درجه بالایی رسیده و علاوه بر آمادگی رزمی نیروها، تسلیحات و تجهیزات نیز به شکل چشمگیری به روز شده است. با این حال، نیروی هوایی ترکیه ضعف های مشهودی دارد.

احمد اردی اوزترک استاد روابط بین الملل در دانشگاه متروپولیتن لندن درباره این موضوع گفته است: «بدون شک ترکیه یکی از بزرگترین ارتش‌های زمینی ناتو را در اختیار دارد. اما در زمینه دفاع هوایی، آنقدر که تصور می‌شود قوی نیست. برعکس، در این زمینه در نقطه‌ای نسبتاً شکننده قرار دارد. اساس این شکنندگی نه در نارسایی فنی، بلکه در اشتباهات استراتژیکی است که در طول سال‌ها رخ داده است».

این محقق در ادامه می گوید: «ترکیه در صنایع پهپادسازی، یکی از تولیدکنندگان پیشرو در جهان است. با این حال، ناوگان قدیمی جنگنده های اف 16 ما دلگرم‌کننده نیست. ما باید هر چه زودتر این معضل را حل کنیم. به همین خاطر، دولت از یک سو به دنبال خرید اف 16 آمریکایی و از دیگر سو، به دنبال خرید یوروفایتر اروپایی است و تحقق این اهداف، به یک ضرورت تبدیل شده است. خیلی ها می گویند: حالا ما خودمان جنگنده ملی قاآن را تولید می کنیم و بنابراین نباید نگران باشیم. ولی واقعیت این است که موتور این جت جنگنده، هنوز هم یک چالش بزرگ است. اول قرار بود شرکت رولز رویس انگلیس برایمان موتور بسازد. اما حالا این مساله نامعلوم است. برخی مقامات دفاعی ما ادعا کرده اند که خودمان می توانیم موتور قاآن را بسازیم. چنین چیزی از نظر فنی غیرممکن نیست. ولی حتی اگر به تولید انبوه برسد، نسبت به نمونه‌های مشابه خود کیفیت پایین‌تری خواهد داشت و این گزینه، راهی دشوار، پرهزینه و زمان‌بر است».

در گزارش تحلیلی پایگاه تحلیلی یتکین یپورت ترکیه آمده است: «حمله اسرائیل به ایران، نه تنها یک بحران منطقه‌ای، بلکه نقطه عطفی حیاتی بود که منجر به زیر سوال رفتن معماری امنیت جهانی شد. نقطه شروع درگیری‌ها دیگر نه در زمین، بلکه در هوا است. حملات با موشک‌های کروز، تهدیدات فراصوت و پهپادهای گروهی نشان داده که در جنگ‌های مدرن، قدرت تعیین‌کننده در استفاده از سیستم‌های هوایی و موشکی است». 

در ادامه گزارش مزبور آمده است: «مبارزه بین پهپادهای کامیکازه ایران و سیستم‌های دفاع هوایی چندلایه اسراییل، الگوی جنگ قرن بیست و یکم را شکل می‌دهد. استفاده ایران از موشک‌های هایپرسونیک، نشان داد که این سلاح، محدودیت‌های سیستم‌های دفاعی را کنار زده و در آینده به کانون برتری هوایی تبدیل می‌شوند. در نتیجه، کشوری که قدرت هوایی و پدافند هوایی ندارد، شانس بسیار کمی برای بقا در نظم نوین جهانی دارد».

این هشدار در مورد خلا دفاعی ترکیه در شرایطی مطرح شده که مقامات صنایع دفاعی نهاد ریاست جمهوری ترکیه، چندی پیش، مدعی شده بودند که این کشور صاحب یک سیستم دفاع هوایی گنبد آهنین شده که همه تهدیدات را مهار می کند.

هشدار درباره مانور صرف بر روی پهپاد

به جرات می توان گفت که تبلیغات گسترده درباره توان عملیاتی پهپادهای ساخت ترکیه، به مهمترین رکن تبلیغات سیاسی و حزبی اردوغان در چند سال گذشته تبدیل شده است.

سلجوق بیرقدار داماد اردوغان و طراح و تولیدکننده پهپادهای موسوم به بیرقدار، با صادرات گسترده این سلاح استراتژیک به اوکراین، جمهوری آذربایجان، قطر، کویت، مجارستان و چند کشور دیگر، شهرت رسانه ای فراوانی به دست آورد و اردوغان نیز این موضوع را یک نقطه عطف مهم در استقلال دفاعی ترکیه می داند.

ولی تحلیلگران می گویند: پهپاد به تنهایی کافی نیست و نباید بیش از حد بر روی این سلاح مانور داد. 

احمد اردی اوزترک در دانشگاه متروپولیتن لندن می گوید: «موفقیت  هواپیماهای بدون سرنشین در جنگ قره باغ، این تصور غلط را در میان برخی از مقامات سیاسی ترکیه ایجاد کرد که قدرت هوایی فقط با پهپادها و هواپیماهای بدون سرنشین قابل دسترسی است. اما واقعیت این است که با وجود موفقیت سامانه‌هایی مانند بیرقدار تی.بی.2، آکنجی و عنقا در مناطقی مانند لیبی، سوریه و قره‌باغ، باز هم نمی توان به این تسلیحات محدود اتکا کرد. پهپادها برای ترکیه هزینه بوده اند و با استقامت هوایی طولانی مدت و انعطاف‌پذیری عملیاتی، امکان دستیابی به برتری تاکتیکی در نبردهای نامتقارن را  فراهم می‌کنند. اما در مواجهه با سیستم‌های قدرتمند دفاع هوایی، توانایی خاصی نخواهند داشت. بنابراین، استراتژی هوایی ترکیه نمی‌تواند صرفاً بر پهپادها متکی باشد. باید یک رویکرد جامع با پشتیبانی جت‌های جنگنده نسل پنجم، سیستم‌های دفاع هوایی یکپارچه، شبکه‌های راداری هشدار اولیه و زیرساخت‌های دفاع جمعی سازگار با ناتو اتخاذ شود». 

کارشناسان دفاعی ترکیه بر این باورند که حتی تحویل گرفتن جنگنده های اف 16 نیز، کار را برای نیروی هوایی این کشور آسان نخواهد کرد. چرا که این پلتفرم‌ها برای ایجاد برتری در برابر تهدیدات هوایی پیشرفته کافی نیستند.

در همین حال، تولید جنگنده ملی هم درمیان مدت به داد ترکیه نمی رسد. چرا که در بهترین شرایط، این جنگنده در سال 2030 میلادی به توانایی عملیاتی کامل خواهد رسید.

نیروی هوایی ترکیه و ناتو

در شرایطی که ایران به عنوان یکی از مهمترین قدرت های موشکی جهان و نیروی موشکی برتر منطقه جایگاه خود را تثبیت کرده، ترکیه هنوز هم در صنایع موشکی، به اندازه صنعت پهپاد سازی پیشرفت نکرده است.

این کشور قصد دارد برای دستیابی به فناوری‌های جنگی نسل جدید مانند موشک‌های کروز و سلاح‌های لیزری، اقدامات گسترده ای انجام دهد و شرکت دفاعی دولای آسلسان (ASELSAN) فعلاً در این زمینه به جایگاهی نرسیده که تمام نیازهای ترکیه را برآورده کند.

یکی از چالش های مهم آنکارا در رفع نیازهای نظامی و به ویژه نیازهای حساس در حوزه هایی مانند تامین جنگنده و سامانه های راداری و موشکی، ارزیابی های غلط در مورد پاسخگویی سازمان نظامی ناتو به ترکیه است. چرا که ناتو، حتی در بزنگاه های حساس نیز، به نیازهای دفاعی ترکیه پاسخ روشنی نداده و به عنوان مثال، در جریان بحران سوریه و در شرایطی که اردوغان خواهان خرید سیستم موشکی پاتریوت بود، این درخواست توسط دولت اوباما رد شد و سه کشور اروپایی عضو ناتو، برای مدت زمانی کوتاه حاضر شدند چند موشک پاتریوت خود را به شکل امانی در مرز ترکیه و سوریه مستقر کنند.

اما حالا، کارشناسان نظامی ترکیه بر این باورند که این کشور باید نهایتاً در یک دوره گذار بین  5 تا 10 سال، بر اساس یک استراتژی جامع قدرت هوایی، بر روی این موضوعات کار کند:
ارتقای توان عملیاتی و بازدارندگی.
انطباق با استانداردهای ناتو.
به‌روزرسانی پلتفرم‌های مدرن‌شده‌  F-16 Block 70/72 با رادار، اویونیک، سامانه‌های تسلیحاتی و ارتباطی.
ادغام رادار AESA و ارتقای سامانه های جنگ الکترونیک.
تقویت سامانه‌های هشدار و کنترل زودهنگام (AEW&C).
تکمیل شبکه دفاعی چندلایه و ارتقای توان موشکی.

تحلیلگران دفاعی ترکیه بر این باورند که این کشور نیاز به دکترین جدید نیروی هوایی دارد و کانون اصلی این دکترین، توجه به موضوع حساسی به نام (C4ISR) است. C4ISR یک اصطلاح نظامی است که از مخفف کلمات «فرماندهی، کنترل، ارتباطات، رایانه‌ها، اطلاعات، نظارت و شناسایی» شکل گرفته است.

 این سامانه در مجموع به سیستمی اشاره دارد که اطلاعات را جمع‌آوری، پردازش و توزیع می‌کند تا به فرماندهان امکان تصمیم‌گیری بهتر و مؤثرتر در عملیات نظامی را بدهد. علاوه بر این، نیروهای زمینی، دریایی و هوایی را هماهنگ می‌کند.
انتهای پیام/