خبرگزاری فارس: بر اساس آمار رسمی، دو سوم سالمندان ایرانی بدون همسر زندگی می‌کنند؛ پدیده‌ای نگران‌کننده که چالش‌های اجتماعی و روانی گسترده‌ای را به همراه دارد. 

برآوردهای رسمی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که جمعیت سالمندان کشور تا سال ۱۴۰۴ به حدود ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر رسیده است که از این میان، حدود ۶۷ درصد معادل ۶.۸ میلیون نفر، سالمندانی هستند که به دلایل مختلفی چون فوت همسر، طلاق یا هرگز ازدواج‌نکردن، به تنهایی زندگی می‌کنند. 

با توجه به ترکیب جنسیتی تخمین زده می‌شود که از میان این جمعیت، حدود ۳.۲ تا ۳.۵ میلیون نفر زن و حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر مرد سالمند تنها باشند. 

همچنین ۸۰ هزار نفر از سالمندان کشور هرگز ازدواج نکرده‌اند. 

مطالعات جمعیت‌شناختی نشان می‌دهد که بیش از ۵۵ درصد از زنان سالمند کشور بدون همسر هستند و با افزایش روند تجرد در میانسالی (۴۰–۵۰ سالگی) که اکنون حدود ۷۰۰ هزار نفر را دربرمی‌گیرد، احتمال می‌رود در دهه‌های آینده با موج جدیدی از سالمندان تنها روبه‌رو شویم. 

در همین راستا، دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور با همکاری نهادهای حمایتی و خدماتی، از سال ۱۴۰۳ اجرای طرحی جامع برای توانمندسازی زنان سالمند تنها را آغاز کرده است. در فاز نخست این طرح، بیش از ۵۱ هزار زن سالمند در سراسر کشور شناسایی و تحت پوشش آموزش‌های خودمراقبتی جسمی، روانی و مشارکت اجتماعی قرار گرفته‌اند. 

به گفته مسئولان شورای ملی سالمندان، ادامه این برنامه در سال ۱۴۰۴ نیز دنبال می‌شود و تشکیل گروه‌های همیار، راه‌اندازی باشگاه‌های نشاط و گسترش مشاوره‌های روان‌شناختی از جمله برنامه‌های فاز دوم آن است. هدف نهایی این طرح، ارتقاء سلامت روان، افزایش حس ارزشمندی و مشارکت اجتماعی زنان سالمند در بستر محله و خانواده عنوان شده است. 

۵ میلیون زن تنهای سالمند در ایران زندگی می‌کند

مژگان رضازاده رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور گفت: ایران در حال حاضر دارای جمعیتی حدود ۸۶ میلیون نفر است؛ از این میان، حدود ۶ تا ۷ درصد را سالمندان ۶۵ سال به بالا تشکیل می‌دهند که بیش از ۶ میلیون نفر هستند، با تفکیک جنسیتی: تقریباً ۵ میلیون و ۱۵۰ هزار زن سالمند و حدود ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار مرد سالمند. 

وی افزود: طبق آمار سال ۱۴۰۴ از مرکز آمار ایران، جمعیت سالمندان (۶۵+) حدود ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر است، یعنی ۱۲ درصد جمعیت کل کشور. از این تعداد، حدود ۶۷ درصد سالمندان یا تنها هستند، به دلیل طلاق، فوت همسر یا هرگز ازدواج‌نکردند. 

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور گفت: برآورد تعداد سالمندان تنها در ایران در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که کل سالمندان کشور حدود ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر؛ درصد سالمندان بدون همسر (تنها) حدود ۶۷ درصد و تخمین تعداد سالمندان تنها حدود ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است. 

وی افزود: از این تعداد، زنان سالمند تنها حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تا ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر، مردان سالمند تنها حدود ۵۰۰ هزار تا ۶۰۰ هزار نفر و سالمندان هرگز ازدواج‌نکرده حدود ۸۰ هزار نفر هستند. 

حدود ۳.۵ میلیون زن سالمند تنها هستند

وی گفت: منبع این اطلاعات، برآوردهای رسمی مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۴ و تحلیل مقالات تحلیلی جمعیت سالمندی کشور است. 

وی افزود: زنان سالمند تنها حدود ۵۵ درصد از کل زنان سالمند را تشکیل می‌دهند. با فرض تقریباً برابر بودن جمعیت زن و مرد سالمند، حدود ۳ تا ۳.۵ میلیون زن سالمند تنها هستند. مردان سالمند تنها نیز حدود ۱۲ درصد مردان سالمند را شامل می‌شوند، یعنی نزدیک به ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار مرد به‌تنهایی زندگی می‌کنند. 

وی گفت: جمعیت مجرد در میان‌سالی (۴۰ تا ۵۰ساله) نیز روبه‌افزایش است (حدود ۷۰۰ هزار نفر) که احتمالاً در دهه‌های آینده به موج جدید سالمندان تنها می‌پیوندند. 

وی افزود: در جمع‌بندی می‌توان گفت که در سال ۱۴۰۴، حدود ۶.۸ میلیون سالمند بدون همسر (تنها) در ایران زندگی می‌کنند. تخمین جنسیتی این افراد شامل ۳ تا ۳.۵ میلیون زن و ۰.۵ تا ۰.۶ میلیون مرد تنها است. 

رضازاده ادامه داد: در سال‌های اخیر، موضوع زنان سالمند تنها به یکی از دغدغه‌های مهم حوزه سالمندی در ایران تبدیل شده است. بر اساس آمارهای رسمی، جمعیت زنان سالمند که به دلایل مختلفی مانند فوت همسر، مهاجرت فرزندان یا تجرد دوران سالمندی تنها زندگی می‌کنند، روبه‌افزایش است. این وضعیت آنان را در معرض خطراتی چون انزوای اجتماعی، افسردگی، مشکلات جسمی درمان‌نشده و احساس بی‌پناهی قرار می‌دهد. 

وی افزود: در پاسخ به این چالش، دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور با همکاری دستگاه‌های اجرایی و نهادهای حمایتی، از سال ۱۴۰۳ طرحی جامع برای توانمندسازی زنان سالمند تنها را آغاز کرده است. 

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور گفت: در فاز نخست این طرح در سال ۱۴۰۳، بیش از ۵۱ هزار زن سالمند تنها در سراسر کشور شناسایی شدند. این شناسایی با بهره‌گیری از سامانه‌های ملی و همکاری بهزیستی، شهرداری‌ها، خانه‌های سلامت و پایگاه‌های سلامت انجام شد. پس از آن، این زنان تحت پوشش آموزش‌های متنوعی قرار گرفتند. 

وی افزود: این آموزش‌ها شامل آموزش‌های خودمراقبتی جسمی و روانی (با تأکید بر پیشگیری از افسردگی، اضطراب، افتادن و بیماری‌های مزمن)، نشاط اجتماعی و مشارکت در زندگی محله‌ای، و آشنایی با سطوح ارجاع به خدمات تخصصی روان‌شناختی، مددکاری اجتماعی و خدمات حمایتی بوده است. این آموزش‌ها در قالب کارگاه‌های محلی، بسته‌های آموزشی، جلسات گروهی، مشاوره فردی و بروشورهای چندرسانه‌ای ارائه شد. 

رضازاده گفت: باتوجه‌به استقبال گسترده و نتایج مثبت این برنامه، دبیرخانه شورای ملی سالمندان اعلام کرده است که این طرح در سال جاری (۱۴۰۴) نیز ادامه خواهد داشت. 

وی افزود: در فاز دوم، علاوه بر آموزش‌های قبلی، برنامه‌هایی چون تشکیل گروه‌های همیار زنان سالمند در محله‌ها، راه‌اندازی باشگاه‌های نشاط ویژه سالمندان تنها، و توسعه مشاوره‌های روان‌شناختی آنلاین و حضوری در دستور کار قرار گرفته است. 

به گفته مسئولان شورای ملی سالمندان، هدف اصلی از اجرای این طرح، ارتقاء سلامت روان، افزایش حس ارزشمندی و مشارکت اجتماعی زنان سالمند تنها در بستر محله و خانواده است. 

وی افزود: این طرح گامی مؤثر برای تحقق «سالمندی فعال و باکیفیت» در ایران محسوب می‌شود.