به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، در روزهایی که کشور در رویارویی با رژیم‌صهیونیستی قرار داشت، نظام سلامت در شرایط خاصی به شهروندان خدمات ارائه می‌کرد. از پزشکان و پرستاران و داروسازان گرفته تاجراحان و آزمایشگاهیان وپرسنل مراکز درمانی.مجموعه‌ای که فارغ از همه کمبودها،گلایه‌ها ومشکلات معیشتی،نه‌فقط پای کار مردم بلکه پای کار وطن‌ بودند.

شاید در این میان خیلی از افراد ترک شهر و خانه خود کردند اما سربازان سلامت کشور، بی‌وقفه و به‌صورت شبانه‌روزی چراغ‌های بیمارستان و مراکز درمانی را روشن نگه‌داشتند. حتی زنجیره تامین دارویی کشور هم با وجود همه تحریم‌ها، تمام توان خود را به ‌کار گرفت تا مردم مخصوصا  بیماران خاص، دچار مشکل نشوند.

قطعا روزهایی را که بیماری کرونا فراگیر شده بود، فراموش نخواهیم کرد؛ بزنگاه حساسی که با عزم راسخ مجموعه سلامت کشور، از آن عبور کردیم. جنگ ۱۲روزه هم حماسه‌ای دوباره از نظام سلامت کشور را رقم زد، چراکه در آن مدت شاهد حمله رژیم غاصب به مناطق غیرنظامی مخصوصا برخی از بیمارستان‌ها، مراکز درمانی، پایگاه‌های اورژانس و هلال‌احمر بودیم؛ مراکزی که با وجود آسیب‌های ناشی از حملات دشمن به خدمات‌رسانی‌شان ادامه دادند. حتی در حوزه تامین دارو و شیرخشک با وجود این‌که جنگ تحمیلی ناگهانی و به یکباره رخ‌داد اما با مشکلات جدی مواجه نشدیم. البته از اقدامات خوب و سریع در آن بحران که بگذریم، نمی‌توان موارد و تهدیداتی همچون آسیب‌پذیری زیرساخت‌های درمانی و نبود برنامه‌های پیشگیرانه برای سلامت روان را نادیده گرفت که قطعا باید در آینده برای آن برنامه‌ریزی مناسب کرد.

 
نبرد خاموش نظام سلامت

در روزهایی که کشور با بحرانی کم‌سابقه مواجه شد، یکی از بخش‌هایی که عملکرد آن بیش از پیش در معرض آزمون قرارگرفت، حوزه درمان و سلامت کشور بود. فشاری مضاعف، شرایطی خاص و حجم بالای مصدومان، بار دیگر چهره واقعی و توانمندی‌های کادر درمان را به رخ کشید. 

دکتر علیرضا سلیمی، استاد دانشگاه و رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران  اظهار کرد: «جمع‌بندی و نمره‌ای که می‌توان در این مدت به حوزه درمان داد، واقعا فوق‌العاده است. عملکرد بخش درمان و پزشکی، مثال‌زدنی، چشمگیر و برگ زرینی در کارنامه سلامت کشور بود. بخش درمان، وظایف خود را در این ۱۲روز به‌خوبی انجام داد؛ هم تمامی مجروحان و مصدومان را به‌درستی پوشش داد و هم اقدامات اورژانسی، ازجمله اعمال جراحی و سایر خدمات ضروری را به‌طور کامل و مؤثر ارائه کرد.»

آن‌طور که او توضیح می‌دهد چنانچه بخواهیم در یک لایه عمیق‌تر تحلیل کنیم و ببینیم این عملکرد با چه بهایی حاصل شده، بازهم با فداکاری، ازخودگذشتگی و عملکرد فوق‌العاده نیروی انسانی مواجه می‌شویم. به‌این‌ترتیب این نمره مناسب در شرایطی به‌دست‌آمد که پیش از آغاز جنگ نیز دلخوری‌هایی، به‌ویژه در جامعه پزشکی، وجود داشت. بسیاری از پرداخت‌ها در بیمارستان‌های دولتی و مناطق دورافتاده با تاخیر زیاد انجام می‌شد و کمبودهایی به‌خصوص در بخش نیروی انسانی و رشته‌هایی مانند تخصص بیهوشی، به‌وضوح قابل مشاهده بود.‌کمبودها ومشکلاتی که بارهااز لابه‌لای صحبت‌های مسئولان و متولیان بهداشت کشور هم زیاد شنیده‌ایم؛ از کمبود نیروی انسانی و فرسودگی کادر درمان گرفته تا مهاجرت برخی متخصصان که تنها بخشی از واقعیت تلخی است که پشت ایثار و ازخودگذشتگی این قشر پنهان مانده است. 

   
مدیریت دارو

در حوزه اقلام دارویی نیز با وجود توقف پروازهای خارجی به کشورمان بلافاصله مرز زمینی بازرگان به‌عنوان گمرک مجاز واردات دارو تعریف شد و از این مسیر مواد اولیه دارو و تجهیزات در اوج درگیری نظامی در اختیار مراکز سلامت قرار گرفت.  رئیس سازمان غذا و دارو، عملکرد حوزه غذا و دارو در جنگ تحمیلی ۱۲روزه را مناسب ارزیابی کرد و از هماهنگی کامل دانشگاه‌ها با سیاست‌های سازمان خبر داد و گفت: «ذخایر دارو، تجهیزات پزشکی و مواد غذایی در سطح کشور به میزان مطلوب تامین شده و روند تامین مستمر نیز ادامه دارد.»  حتی در آن زمان با داروخانه‌هایی که بدون مجوز تعطیل بودند برخورد شد. البته دپوی سه‌ماهه اقلام حیاتی ازجمله داروها، غذای خشک و تامین برق مراکز درمانی در شرایط اضطراری از دیگر اقداماتی بود که برای آن تمهیداتی در نظر گرفته شد. یکی از نکات قابل توجه که در آن زمان و در کنار همه سختی‌ها و اتفاقات تلخ برای ما رخ داد تولد ۳۰هزارو۳۰۸ نوزاد بود.

   
مقاوم‌سازی مراکز درمانی

طی جنگ ۱۲روزه برخی از بیمارستان‌ها ازجمله بیمارستان فارابی کرمانشاه، سوختگی، حضرت فاطمه‌زهرا(س)، شهید مطهری و یکی از مراکز درمانی در رباط‌کریم مورد حمله رژیم‌صهیونیستی قرار گرفت که بخشی از آنها تخریب شد. البته طبق گفته سیدسجاد رضوی، معاون درمان وزارت بهداشت، حدود هفت بیمارستان مستقیم و غیرمستقیم مورد آسیب قرار گرفت. البته وی تعداد کل مجروحان ثبت‌شده تا این لحظه را ۵هزارو۷۵۰ نفر اعلام کرده که اکثرا تحت درمان قرار گرفته و مرخص شده‌اند. با وجود این‌که این وقایع نه‌تنها نقض آشکار قوانین بین‌المللی بشردوستانه است اما زنگ خطری هم برای امنیت نظام سلامت در درگیری‌های مدرن به‌شمار می‌رود. چه‌بسا برای کاهش آسیب‌پذیری بیمارستان‌ها، باید ‌سرمایه‌گذاری در پدافند غیرعامل و مقاوم‌سازی فیزیکی مراکز درمانی افزایش یابد. ایجاد پناهگاه‌های امن در بیمارستان‌ها و تامین ژنراتورهای برق اضطراری می‌تواند از توقف خدمات در شرایط بحرانی جلوگیری کند. با این‌حال نیروهای درمانی پای کار بودند. حتی رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران می‌گوید: پس از این مدت شایسته است بیش از پیش به این افراد توجه شود؛ مسئولان پای صحبت‌های آنها بنشینند و کمبودها و مشکلات‌شان به‌ویژه مسائل مربوط به تعرفه برخی رشته‌ها، پرداخت‌های با تاخیر و سایر چالش‌های موجود مورد رسیدگی قرار گیرد، چراکه این اقدامات ضروری است تا این عزیزان همچون همیشه در اوج رضایت و آمادگی روحی و ذهنی باقی بمانند.

تجربه به‌جامانده از جنگ

تجربه شرایط بحرانی اخیر نشان داد که تکیه صرف بر واکنش‌های احساسی و فداکارانه، تنها در مراحل اولیه یک بحران مؤثر است. اگر چنین وضعیت‌هایی ادامه‌دار شود، نیاز به تدابیری فراتر از اقدامات مقطعی احساس می‌شود. سلیمی نیز در این خصوص با ما هم‌نظر است و به جام‌جم توضیح می‌دهد: «در یک برهه کوتاه و حاد، آن شور، احساس و وطن‌پرستی می‌تواند خلأها را پر کند اما اگر چنین اتفاقی طولانی شود، نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر و گسترده‌تری خواهیم بود. به‌هرحال باید بپذیریم که تحریم‌های طولانی‌مدت در سال‌های اخیر، زیرساخت‌های تجهیزاتی و دارویی کشور را تحت تأثیر قرار داده‌ است. اگر بتوانیم ذخایر سلامت ازجمله دارو و تجهیزات پزشکی را افزایش دهیم، قطعا اقدامی عاقلانه و ضروری خواهد بود که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.»

او همچنین با اشاره به تجربه آموخته‌شده از این جنگ ادامه می‌دهد: «یکی از بخش‌هایی که شاید بتوان در آینده بیشتر روی آن کار کرد و فراتر از توان وزارت بهداشت و حوزه سلامت بوده و درواقع یک اقدام ملی محسوب می‌شود ایجاد آموزش، ارتقای آگاهی و آماده‌سازی مردم در مواجهه با شرایط بحرانی است. برای مثال، ارائه اطلاعاتی مانند این‌که در زمان بمباران چه اقداماتی باید انجام شود یا در صورت بروز مصدومیت، نحوه انجام کمک‌های اولیه تا انتقال بیمار به بیمارستان چگونه باشد، ازجمله مواردی است که می‌تواند بسیار مؤثر باشد.»  اگرچه روزهای اخیر برگ دیگری از تعهد، استقامت و مسئولیت‌پذیری بدنه درمانی کشور را ورق زد اما استمرار عملکرد مطلوب در شرایط خاص، تنها با تکیه بر انگیزه فردی و دلسوزی ممکن نیست؛ بلکه نیازمند ساختارهایی مقاوم، منابع پایدار، نیروی انسانی حفظ‌شده و نظام مدیریتی هماهنگ است.