نویسنده: امیرحسین برخورداری 

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، این چالش در یک صنعت خودروسازی پویا مشکل بزرگی ایجاد نمی کند اما برای صنعت خودرو ایران که در زمینه خودروهای سواری حدود نیم قرنی است که روی دو پلتفرم روزگار می گذارند همواره منجر به دردسرهایی شده که در نهایت گریبان مشتریان نهایی را گرفته است. این دغدغه در حقیقت یک مشکل یا معضل نیست بلکه پیشرفی در سطح بین المللی است که چرخ دنده های صنعت خودرو ایران چندان با آن خو نگرفته اند و به این راحتی هم با آن تطبیق پیدا نمی کنند؛ به بیان دیگر تطبیق استاندارد های تولید خودرو ایران با اروپا مانند یاد دادن ژیمناستیک به یک پیرمرد با انواع بیماری های مفصلی و استخوانی است لذا برای تحقق این موضوع یا باید آن پیر را جوان و درمانش کنیم یا بی خیال استاندارد های جدید شویم؛ حداقل برای چند سال!

در روزگاری که بنز کله نارنجی و وانت 60 ساله نیسان با استاندارد های 85 گانه تطبیق پیدا می کنند و رانندگان نیسان آبی به لطف این استاندارد ها می توانند آپشن هشدار خروج از خط را همگام با خودروهای روز دنیا داشته باشند شاید به هر نحوی بتوان روی کاغذ استاندارد ها را پاس کرد اما موضوع برای خودروهای سواری کمی پیچیده تر است و برای مثال منجر به خروج خودرویی مانند پژو پارس یا سمند و پراید و تیبا و ... از خط تولید می شود. البته از نگاه عموم جامعه این خروج ها از خطوط تولید نکته ای مثبت است که به جز با فشار استاندارد در مقیاس خودروسازان ایران با فشار دیگری رخ نمی دهد اما در نهایت نتیجه آن کاهش تیراژ تولید برای حداقل یک نیمه از سال می شود و کمبود خودرو در بازار یا گرانی نمونه های جایگزین تنها زیانی که ایجاد می کند متوجه جیب مشتری نهایی می شود.

سازمان ملی استاندارد از ارتقاء استاندارد های 85گانه خودرو به 120گانه خبر داده است اما این استاندارد ها تا کنون چه بوده اند ؟ اسفند سال1395 بود که سازمان ملی استاندارد از افزایش تعداد استانداردهای خودرویی از 55 به 85 مورد خبر داد. آنگونه که در ادامه در خبرها آمد، قرار بر این شد که تعداد این استانداردها تا دی ماه 1397 به 85 مورد برسد؛ اما فروردین ماه 1400 بود که غلامرضا شریعتی، رئیس وقت سازمان ملی استاندارد از تعلیق همان 85 استاندارد بر اثر مشکلات ناشی از تحریم‌ها خبر داد. سه ماه بعد نیز، وحید مرندی مقدم، معاون وقت سازمان ملی استاندارد هم در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر بر این خبر مهر تایید زد و اعلام کرد که اجرای 9 استاندارد از استانداردهای 85 گانه به حالت تعلیق درآمده است. اما این موارد که معاون سازمان ملی استاندارد صحبت از به تعلیق درآوردن آنها می‌کرد، شامل کدام استانداردها می‌شد؟ بنا به گفته مرندی مقدم، این استانداردها شامل حفاظت از عابر پیاده، نشانگر تعویض دنده، نشانگر فشار باد تایر، کنترل پایداری در ترمزگیری، چراغ رانندگی در روز، الزامات نصب چراغ، سیستم ترمز اضطراری پیشرفته، سیستم هشدار انحراف از مسیر و استحکام کابین خودروهای تجاری است.بنابراین با تعلیق 9 استاندارد، رعایت 76 استاندارد از سوی خودروسازان الزامی اعلام شد.

اما آیا تاکنون تیغ استانداردهای خودرویی به پیکره نحیف خودروهای ایرانی برخورد کرده و آنها را از چرخه تولید خارج کرده است؟ پاسخ به این پرسش مثبت است. تعدادی از خودروهای داخلی به دلیل رعایت نکردن استاندارهای 85 گانه تولیدشان متوقف شده است که از آن جمله می‌توان به پراید، تیبا، ساینا، پژو 405، جی ال ایکس، اس ال ایکس و سمند اشاره کرد.

در همین ارتباط، آذرسال 1401 مهدی اسلام پناه، رئیس وقت سازمان ملی استاندارد از توقف پنج خودرو به دلیل رعایت نکردن استانداردهای لازم خبر داد. اسلام پناه در این باره طی سخنانی گفت که پنج خودرو به دلیل عدم‌رعایت استانداردهای لازم از مدار تولید خارج شدند.

او همچنین توقف تولید این تعداد از خودرو را در مدت یک سال اقدامی بی‌سابقه نامید و با اشاره به این خودروها اعلام کرد: در مدت یکسال گذشته تولید تیبا یک و 2، ساینا، پژو405 و سمند به دلیل عدم‌رعایت استانداردهای لازم متوقف شد.

اسلام پناه همچنین در ادامه برای سایر خودروهای تولیدی خط و نشان کشید که اگر استانداردهای لازم را رعایت نکنند، سرنوشتی مشابه همین پنج خودرو در انتظار آنها خواهد بود.

زمزمه‌های خروج پژو پارس از خط تولید هم با همین دلیل یعنی رعایت نکردن الزامات استانداردهای 85گانه در دی ماه 1402 بر سر زبان‌ها افتاد. در آن زمان هم مهدی اسلام پناه تاکید کرده بود که قانون مربوط به استانداردهای اجباری در صنعت خودرو، قطعا اجرا می‌شود و تولیدکنندگان نیز باید خود را با قوانین استاندارد انطباق دهند. به گفته وی، تولیدکنندگان خودرو باید بن‌‌‌سازه‌‌‌های تولیدات خود را منطبق بر استانداردهای ملی کشور قرار دهند و بر اساس مجوزهای لازم از جمله رعایت استانداردهای 85 گانه اقدام به پیش‌فروش خودروهای خود کنند.

در ادامه سازمان ملی استاندارد به گروه صنعتی ایران خودرو اعلام کرد که تنها تا نیمه اسفند ماه سال 1402 برای خودروی پژو پارس مجوز تولید خواهد داشت. هرچند بعدا با رایزنی‌هایی که بین سازمان ملی استاندارد و این خودروساز صورت گرفت، سازمان از حق قانونی خود کوتاه آمد و این مهلت را تمدید کرد. در نهایت، اول مردادماه سال گذشته بود که معاون حمل‌ونقل وزارت صمت از پایان همیشگی تولید پژو پارس خبر داد. به این ترتیب آخرین مهلت تولید پژو پارس آخر خرداد سال 1403 بود و پس از این تاریخ دیگر پژو پارس تولید نخواهد شد و خودروهایی که پیش از این تاریخ تولید شده‌اند، شماره‌گذاری و تحویل داده می‌شوند.

با این وجود، همین حالا هم هستند خودروهای پرشماری که با وجود پاس نکردن آزمون‌های استاندارد هنوز در خیابان‌های ایران پرسه می‌زنند و به دلیل نداشتن ایمنی حوادث ناگواری را برای صاحبان خود ایجاد می‌کنند.

بنابراین، خواسته کارشناسان از سازمان ملی استاندارد این است که پیش از اقدام به افزایش تعداد استانداردهای الزامی، گزارشی شفاف حاوی اعداد و ارقام از وضعیت اجرای استانداردهای 85گانه منتشر کند، در غیر ‌این صورت تصمیم‌سازی در شورای عالی استاندارد هیچگونه پشتوانه فنی و اعتبار اجرایی نخواهد داشت.

پرونده افزایش 30 عددی استاندارد های قبلی حدود 11 سال به طول انجامید و اجرای آن دردسرهای عجیبی را به همراه داشت و هنوز هم با اطمینان نمی توان گفت که این استاندارد ها اجرایی شده اند یا مثلا تاکید بر GSI یا موقعیت دنده که تولید برخی خودرو ها و واردات برخی دیگر از خودروها را ماه ها به تعویق انداخت چه منفعتی را نصیب نظام مصرف سوخت خودرو در کشور کرده است اما اکنون صحبت از افزایش استاندارد هایی است که ممکن است با سناریو مشابه بار دیگر 11 سال پرچالش را پیش روی بازار و صنعت خودرو ایران قرار دهد. استانداردهایی که مبنای آن هنوز عجیب است و جای بحث دارد که مثلا چراغ روشنایی در روز با چه هدفی در این استاندارد ها گنجانده شده است و طی سال های اخیر چه ارتقائی در صنعت خودرو ایجاد کرده است؟