صنعت خودرو نه تنها به لحاظ اقتصادی، بلکه به جهت سیاسی و اجتماعی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. این صنعت بیش از ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی را به‌خود اختصاص داده و حدود ۴ درصد نیروی کار کشور را درگیر کرده است. در این چرخه، زنجیره‌تامین و بخش قطعه‌سازی نیز با بازاری بالغ بر ۷۰۰ میلیون‌دلار پتانسیل صادراتی، تقریبا نیم‌میلیون نیرو را مستقیم و غیرمستقیم زیر پوشش دارد. از این رو تضعیف این بخش به‌گسترش بیکاری، وابستگی به‌واردات قطعات و کاهش توان صادراتی منجر می‌شود؛ پیامدهایی که تقویت ساختار رقابتی و اصلاح قیمت‌ها می‌تواند آن را معکوس کند.

در بسیاری از کشورها، قیمت خودرو در کارخانه و بازار آزاد تفاوت چندانی ندارد و مصرف‌کنندگان می‌توانند به‌سهولت و بدون واسطه خودرو دلخواه خود را خریداری کنند و به‌دلیل نبود سیاست‌هایی چون فریز قیمت، دلال‌ها نقش چندانی در بازار ندارند و بنابراین بازار خودرو بر مبنای شفافیت و رقابت است.اما سال‌هاست در ایران به‌دلیل قیمت‌گذاری دستوری، نبود شفافیت در فرآیند فروش و نقش پررنگ واسطه‌ها، بازار خودرو به‌یکی از پیچیده‌ترین و چالش‌برانگیزترین بازارها تبدیل شده است؛ درواقع به‌دلیل قیمت‌گذاری نامناسب و تفاوت قابل توجه میان قیمت کارخانه و بازار آزاد، خودرو به‌یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده و بسیاری از افراد به‌جای خرید خودرو برای استفاده شخصی، به قصد کسب سود به این بازار وارد می‌شوند.

وضعیتی که نه تنها باعث افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد شده، بلکه مصرف‌کننده واقعی را نیز از خرید مستقیم از کارخانه محروم کرده است. درحالی که حذف سیاست نرخ‌های تکلیفی یا اصلاح به‌موقع قیمت محصولات خودروسازان و ایجاد سیستم‌های فروش مستقیم، می‌تواند این جریان را تغییر دهد و با حذف واسطه‌ها، مسیر ارتقای کیفیت و رضایت عمومی را هموار کند.

در واقع با اصلاح قیمت محصولات و نزدیک‌تر شدن قیمت کارخانه به‌قیمت واقعی بازار، انگیزه واسطه‌گری کاهش یافته و مصرف‌کننده واقعی می‌تواند به‌صورت مستقیم و بدون نیاز به‌دلال‌ها، خودرو را از تولیدکننده خریداری کند.

از سویی اصلاح قیمت خودرو می‌تواند به‌خروج خودروسازان از زیان‌دهی کمک کند؛ زیانی که طی سال‌های گذشته به‌دلیل اجبار به عرضه محصولات با قیمتی پایین‌تر از هزینه تولید، زیان سنگینی را به آن‌ها تحمیل کرده و مانع از هرگونه انگیزه‌ و توانی برای ارتقای سطح فناوری و بهبود ایمنی یا طراحی محصولات جدید شده است. از این رو، اصلاح قیمت خودرو نه تنها به‌نفع خودروسازان است، بلکه باعث افزایش رضایت مصرف‌کنندگان از محصولات داخلی و کاهش وابستگی به‌خودروهای وارداتی خواهد شد.

درواقع با بهبود و ارتقای توان مالی ناشی از اصلاح قیمت، علاوه‌بر تولید خودروهای باکیفیت و مدرن، می‌توان جایگاه خودروسازی ایران را در بازارهای جهانی تقویت و مسیر صادرات محصولات داخلی را هموار کرد. در کنار این مزیت‌ها به‌نظر می‌رسد شرط موفقیت چنین اصلاحاتی، تداوم تولید و جلوگیری از افت تیراژ است.

اگر چرخه تولید دچار اختلال شود، نه‌تنها اصلاح قیمت اثربخش نخواهد بود، بلکه بازار نیز دوباره با کمبود و افزایش قیمت مواجه می‌شود. اگرچه به‌دلیل افزایش هزینه‌های نهاده‌های تولید (از جمله دستمزد، انرژی، و قطعات) اصلاح قیمت از نگاه بنگاه اقتصادی قابل دفاع است، اما از منظر مصرف‌کننده و بازار، افزایش مجدد قیمت خودرو بدون بهبود محسوس در کیفیت، خدمات پس از فروش یا عرضه مستمر، باعث تشدید نارضایتی عمومی خواهد شد.

داخلی‌ها همچنان گران می‌شوند

خودروهای داخلی در آخرین روز هفته گذشته، رشد بهای یک تا ۱۵ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که تارا اتومات V۲ (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش، یک‌میلیارد و ۹۵ میلیون‌تومان، ری‌را (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۶۹۵ میلیون‌تومان، شاهین اتومات (۱۴۰۴) با ۸ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۱۱ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ موتور TU۳ (۸۵گانه) (۱۴۰۴) با ۷ میلیون‌تومان افزایش ۷۶۹ میلیون‌تومان و دنا اتومات آپشنال (۱۴۰۴) با ۵ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۲۳۵ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.

همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد بهای ۱۰ تا ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که اکستریم VX (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۵ ‌میلیارد و ۱۰۰ میلیون‌تومان، دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ ‌میلیارد و ۹۰۰ میلیون‌تومان، هایما S۸ (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ ‌میلیارد و ۳۰۰ میلیون‌تومان، ام‌وی‌ام X۲۲ PRO دنده‌ای (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۱۴۵ میلیون‌تومان و ام‌وی‌ام X۳۳ کراس اتومات (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۳۸۰ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.

از طرفی در میان خودروهای وارداتی شاهد افت بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش تویوتا bz۴X ۶۱۵ پرو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۵ ‌میلیارد و ۱۰۰ میلیون‌تومان، نیسان سیلفی E-Power مکس ادیشن (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ میلیارد و ۹۵۰ میلیون‌تومان و نیسان سیلفی E-Power پلاس (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون‌تومان رسید.