قدسیه پایینی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره رمان «سنگ»، گفت: ایده اولیه این کتاب پیدا کردن یک زوایه جدید در روایت عاشورا بود و جرقه آن در یک گعده کتابخوانی با جمعی از دوستان زده شد.

پایینی درباره موضوع رمان سنگ، گفت: با همفکری در آن گعده ادبی، به این نتیجه رسیدیم که موضوع «ملعونین» کربلا، یعنی کسانی که مورد لعن و نفرین اهل بیت (ع) قرار گرفتند، زاویه دید جدیدی است که کسی به آن نپرداخته است. این افراد در تاریخ ثبت شده‌اند و هرکدام‌شان دقیقاً به همان شکلی که امام (ع) لعنت کردند از دنیا رفتند. با همین دوستان و نویسندگان مقاتل را مطالعه کردیم و هرکسی برای نوشتن سرنوشت یکی از آن افراد، یک سوژه را انتخاب کرد. فردی که من انتخاب کردم «زرعة ابن ابان» نام داشت. زرعه کسی است که به خاطر جسارتش به امام، مورد لعن امام قرار می‌گیرد و امام از خدا می‌خواهد این فرد با مرض «استسقا» بمیرد؛ یعنی از تشنگی جان بدهد. دعای امام این بود که «خدایا او را تشنه بمیران». جسارتی که زرعه به امام کرده بود و ضربه‌ای که به امام زده بود، خیلی دردناک بود که شامل چنین نفرینی شده بود.

«زرعه»، شخصیتی که از دل تاریخ بیرون کشیده شده است

وی ادامه داد: این ایده اولیه بر مبنای همان دو خطی شکل گرفت که در مقتل درباره او آمده بود. توصیف این شخصیت و روند تحقق این دعای امام، شد خط اصلی کتاب. داستان از جایی شروع می‌شود که این آدم در شام می‌چرخد و آغاز آشکار شدن نفرین امام است تا لحظه مرگ این آدم شروع می‌شود ولی با یک‌سری فلش‌بک‌ها به کربلا می‌رویم و نوع عملکرد این آدم را در قساوت قلب و کینه‌ورزی روایت می‌کنیم. همه این‌ها به تدریج در فلش‌بک‌ها روایت می‌شود تا در نهایت به جنایتی می‌رسیم که در کربلا انجام می‌دهد.

پایینی درباره امکان‌هایی که پرداخت به این موضوع به او داده، گفت: زمانی که این ایده شکل گرفت، فضایی در کشور ایجاد شده بود که می‌گفت ما به هر قیمتی باید با همه وحدت کنیم. الآن هم تقریباً این حالت ادامه دارد. ایده اولیه ما این بود که ما یک حق و باطلی داریم که موضوعات مهم با آن تقسیم می‌شوند و همه ماجرا اینگونه نیست که با هم خوب باشیم و مثل هم باشیم و ما یکی هستیم و… ما همان‌طور که در زیارت عاشورا سلام داریم، لعنت هم داریم؛ یعی هم تولا داریم و هم تبری. در امر اجتماعی هم هردو باید فعال شوند. این مسأله باعث شد که من به سمت ماجرای ملعونین بروم؛ یعنی وزن دادن به تولا و تبری.

این نویسنده درباره مستندات کتاب و میزان تخیل در آن، گفت: شخصیت تاریخی «زرعه»، در مقتل تنها دو خط مستندات دارد که ثابت می‌کند این فرد وجود داشته و چنین عملی را انجام داده و باعث شده که مورد لعن و نفرین امام قرار بگیرد. بنابراین بخش اعظم کتاب، حاصل تخیل و پژوهش درباره دیگر اجزا قصه است. یک قسمتی از کار پژوهش‌های تاریخی بود که قبیله این شخص در تاریخ اسلام چیست و چه نقشی دارد. همچنین قسمتی از کار، پژوهش درباره فضای مکه، مدینه، کوفه و شام بود. اینها فضاسازی جغرافیایی و تاریخی و صحنه‌پردازی‌ها را ایجاد می‌کرد و باید انجام می‌شد.

بعضی‌ها از کتاب بدشان آمده بود و قصد من هم همین بود!

پایینی با بیان اینکه غیر از پیرنگ اصلی کار، بقیه حرف‌ها تخیل بود، گفت: کلاً فضای داستان مثل آن فراز که در شام است و دنبال تراشیدن سنگ می‌رود و در آن مسیر چه اتفاقاتی می‌افتد، تخیل‌های مبتنی بر شرایط آن زمانه و برای تصویر کردن آن دوران است. بخش بعدی پژوهش‌ها بحث خواب‌ها و کابوس‌هایی است که زرعه از عذاب‌ها می‌بیند و من اینها را از قرآن برداشت کردم. روی عذاب‌هایی که در قرآن ذکر شده کار کردم و آنها را در کتاب تصویرسازی کردم.

نویسنده رمان «سنگ» درباره واکنش مخاطبان، گفت: دو نوع واکنش وجود داشت که برای من جذاب بود. یک قسمت این بود که آدم‌ها از این کتاب بدشان آمده بود و احساس چرک بودن و ناراحت‌کننده بودن از کتاب داشتند. این اتفاق غرض اصلی کتاب بود؛ یعنی من قصد داشتم راجع به قاتلان کربلا صحبت کنم و آنها را به همان کراهتی که هستند توصیف کنم. متأسفانه حالتی مد شده که همه شخصیت‌ها خاکستری فرض می‌شوند. من در کتاب «سنگ» دنبال نشان دادن چنین چیزی نبودم. این آدم مطلقاً سیاه است و سیاه بودنش باید دیده شود. احساساتی که آدم‌ها داشتند و می‌گفتند از خواندن کتاب اذیت شده‌اند، کاملاً موید این بود که این قسمت کتاب موفق بود.

وی درباره واکنش مخاطبان، ادامه داد: آن قسمتی که در نظرات و یادداشت‌ها زیاد تکرار شد و مخاطبان آن را دوست داشتند، قسمت‌های مربوط به یادآوری حوادث عاشورا است. هرچقدر به انتهای کربلا نزدیک می‌شدیم، به فضای روضه‌مانند نزدیک می‌شویم. نقل قول‌هایی که از این کتاب ذکر کردند، همان قسمت روضه کتاب است. انگار برای مخاطبان این قسمت از کتاب جذاب‌تر بوده و آن را بیشتر دوست داشته‌اند.

پایینی در پایان گفت: چاپ دوم کتاب «سنگ» با طرح جلد جدید آماده شده و به زودی به بازار عرضه می‌شود. در چاپ اول خیلی‌ها به جلد کتاب نقد داشتند که سعی کردیم این نقص را در چاپ دوم برطرف کنیم. امیدوارم مخاطبان هم از آن راضی باشند.