به گزارش سلامت نیوز به نقل از verywellhealth، اسکیزوفرنی یک بیماری روانی پیچیده است که می‌تواند باعث توهم، هذیان، افکار آشفته، بی‌احساسی و گوشه‌گیری شود. مهم‌ترین روش درمان آن، مصرف داروهای ضد روان‌پریشی است. این داروها به کنترل علائم کمک می‌کنند، اما انتخاب داروی مناسب برای هر فرد ممکن است زمان‌بر باشد و نیاز به صبر و همکاری با پزشک دارد.

دو نوع اصلی داروهای ضد روان‌پریشی

نسل اول (قدیمی‌تر - معمولی)

این داروها بیشتر روی دوپامین در مغز اثر می‌گذارند. دوپامین ماده‌ای شیمیایی است که در تنظیم احساس، حرکت و تفکر نقش دارد. داروهای نسل اول معمولاً علائم مثبت اسکیزوفرنی مثل توهم و هذیان را کاهش می‌دهند، اما برای علائم منفی مثل بی‌انگیزگی یا انزوا خیلی مؤثر نیستند.

• نمونه‌ها:

  • کلروپرومازین (تورازین)

  • هالوپریدول (هالدول)

  • فلوفنازین (پرولیکسین)

• عوارض شایع: سفتی عضلات، لرزش، حرکات غیرارادی (مشکلات حرکتی)

نسل دوم (جدیدتر - غیرمعمولی)

این داروها روی دوپامین و سروتونین اثر دارند. سروتونین هم یک ماده شیمیایی دیگر در مغز است که به تنظیم خلق‌وخو کمک می‌کند. داروهای نسل دوم معمولاً هم علائم مثبت و هم منفی را هدف قرار می‌دهند و مشکلات حرکتی کمتری دارند.

• نمونه‌ها:

  • ریسپریدون

  • آریپیپرازول (ابیلیفای)

  • اولانزاپین (زیپرکسا)

  • کوتیاپین (سروکوئل)

  • لوراتیدون (لاتودا)

• عوارض شایع: افزایش وزن، افزایش قند خون، خواب‌آلودگی

درمان مقاوم به دارو: وقتی داروها جواب نمی‌دهند

در بعضی بیماران، داروهای معمولی اثر ندارند. در این موارد از کلوزاپین استفاده می‌شود که مخصوص اسکیزوفرنی مقاوم به درمان است. این دارو نیاز به آزمایش منظم خون دارد ولی می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

داروهای تزریقی طولانی‌اثر (LAI)

برخی از داروها به‌جای قرص، به صورت تزریقی استفاده می‌شوند و اثرشان هفته‌ها یا حتی ماه‌ها باقی می‌ماند. این نوع دارو برای کسانی مناسب است که مصرف منظم قرص برایشان سخت است.

• نسل اول تزریقی: هالدول دکانوات، فلوفنازین دکانوات

• نسل دوم تزریقی:

  • آریپیپرازول تزریقی (Abilify Maintena, Aristada)

  • پالیپریدون تزریقی (Invega Sustenna, Trinza, Hafyera)

  • ریسپریدون تزریقی (Risperdal Consta, Perseris)

داروی جدید: کوبنفی (Caplyta)

در سال ۲۰۲۴، دارویی به نام کوبنفی تأیید شد که با سازوکاری متفاوت عمل می‌کند. این دارو به جای اثر مستقیم روی دوپامین، روی گیرنده‌های استیل‌کولین اثر دارد و باعث کاهش علائم روان‌پریشی با عوارض جانبی کمتر می‌شود.

داروهای کمکی

گاهی همراه با داروهای ضد روان‌پریشی، داروهای دیگری برای مدیریت بهتر علائم یا عوارض جانبی تجویز می‌شوند، مثل:

• تثبیت‌کننده خلق (مثل لیتیوم)

• داروهای ضد افسردگی

• داروهای ضد اضطراب

• داروهایی برای کاهش عوارض حرکتی (مثل بنزوتروپین)

عوارض جانبی رایج

هر دارویی ممکن است باعث عوارض شود. برخی از شایع‌ترین مشکلات عبارتند از:

• افزایش وزن و مشکلات متابولیک (مثل دیابت یا چربی خون بالا)

• عوارض حرکتی (مثل لرزش یا سفتی عضلات)

• خواب‌آلودگی یا بی‌حالی زیاد

در صورت بروز این عوارض، پزشک ممکن است دوز را تغییر دهد یا داروی جدیدی تجویز کند.

چه زمانی باید دارو را تغییر داد؟

اگر علائم بدتر شوند، دارو تأثیر نداشته باشد یا عوارض جانبی قابل تحمل نباشد، لازم است با پزشک در مورد تغییر دارو صحبت کنید. هیچ‌گاه دارو را خودسرانه قطع نکنید. قطع ناگهانی دارو ممکن است خطرناک باشد.