تغییری آشکار که نه‏‏‌تنها دایره مجازین به‌واردات را محدود کرده، بلکه نشان‌دهنده عقب‏‏‌نشینی محسوس سیاستگزاران از اجرای سیاست تنظیم‏‏‌گر واردات دست‏‏‌دوم‏‏‌ها در بازار خودرو است.

واردات خودروهای دست‌دوم که در دولت دوازدهم تنها از مسیر مناطق آزاد فراهم بود، در اواخر سال گذشته با ابلاغ آیین‌نامه‌ای در این زمینه از مبادی غیر از مناطق آزاد در کشور رسمیت یافت.

در آیین‌نامه مذکور تاکید شده بود که واردات دست‌دوم‌ها برای افراد حقیقی و حقوقی مجاز است و اشخاص حقیقی به‌عنوان استفاده شخصی و به‌شرط عدم‌واگذاری خودرو تا ۵ سال می‌توانند از طریق ثبت آماری و با رعایت سایر ضوابط مقرر نسبت به‌واردات خودرو اقدام کنند. این درشرایطی است که در آیین‌نامه ۱۴۰۴ تاکید شده که واردات دست‌دوم‌ها مختص ایرانیان مقیم خارج است که این مساله مشخصا عقب‌نشینی آشکار دولت از اهداف ورود دست‌دوم‌ها عنوان می‌شود.

آن‌چه مشخص است، از جمله اهداف ورود خودروهای کارکرده به‌کشور، افزایش عرضه در بازار، تنوع‌بخشی به خودروهای میان‌قیمت، کاهش فشار تقاضا از بازار خودروهای صفر داخلی و درنهایت ایجاد رقابت برای خودروسازان داخلی ذکر شده بود.

حالا محدود کردن واردات خودروهای کارکرده به ایرانیان مقیم خارج از کشور در عمل به‌معنای عقب‌نشینی آشکار از سیاست واردات گسترده خودروهای دست‌دوم است؛ سیاستی که در ابتدا با وعده تنظیم بازار و افزایش دسترسی اقشار متوسط مطرح شد، اما حالا با چنین محدودیت‌هایی عملا از دسترس عموم مردم خارج شده است.

یک کارشناس خودرو در مورد محدودسازی واردات دست‌دوم‌ها می‌گوید طبق آمارها، ایرانیان مقیم خارج (با شرط داشتن اقامت و امکان انتقال ارز از حساب خارجی) جامعه‌ای محدود هستند. به‌همین دلیل وقتی واردات فقط برای این گروه مجاز شود، روشن است که واردات سازمان‌یافته و انبوه متوقف می‌شود و خودرو واردشده قابلیت عرضه گسترده در بازار آزاد را ندارد.

وی همچنین تاکید می‌کند که امکان رقابت با تولید داخل یا کاهش عمومی قیمت‌ها نیز با محدود کردن واردات دست‌دوم‌ها عملا از بین می‌رود. آیین‌نامه اجرایی واردات خودروهای سواری نو و کارکرده سال ۱۴۰۴ که باید از ابتدای امسال اجرایی می‌شد، در بحبوحه درگیری‌های اخیر ابلاغ شد که بر اساس این آیین‌نامه، هر ایرانی مقیم خارج می‌تواند در سال جاری یک دستگاه خودرو سواری بدون انتقال ارز و از محل ارز در اختیار وارد کند.

همچنین بند دیگری که مربوط به خودروهای دست‌دوم است، نشان می‌دهد که سن خودرو وارداتی بر اساس تاریخ تولید درج‌شده در شماره شناسایی موتور باید کمتر از ۵ سال باشد.

جدا از این‌که آیین‌نامه ۱۴۰۴ با سال گذشته تفاوت‌های فاحشی دارد، هم‌زمان با ابلاغ آن، سوالات پرشماری برای افکار عمومی ایجاد شده است. سوالاتی از این دست که آیا آیین‌نامه اجرایی جدید انگیزه‌ای برای واردات خودروهای دست‌دوم ایجاد می‌کند؟

آن‌گونه که سطور آیین‌نامه اجرایی واردات خودرو سواری در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد، ورود خودروهای دست‌دوم به کشور از طریق ارزی انجام خواهد شد که در اختیار ایرانیان مقیم خارج قرار دارد.

بنابراین تا الان، قرار نیست ارزی از بودجه ۲ میلیارد و ۶۰ میلیون‌یورویی جهت واردات این خودروها هزینه شود. همچنین طبق قانون هر ایرانی مقیم خارج از کشور می‌تواند یک دستگاه خودرو با عمر ۵ سال و بدون انتقال ارز وارد کشور کند که با توجه به این‌که بنا به‌گفته رئیس سازمان ثبت احوال کشور در بهمن ۱۴۰۲، حدود چهار تا ۵/۴ میلیون ایرانی خارج از مرزهای ایران زندگی می‌کنند، تخمین زده می‌شود که رقم واردات خودرو دست‌دوم می‌تواند در حالت خوشبینانه از ۲۰ تا ۳۰ هزار دستگاه متغیر باشد.

داخلی‌ها همچنان در سرازیری

خودروهای داخلی روز گذشته افت بهای یک تا ۱۵ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که ری‌را (۱۴۰۴) با ۱۵ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۶۴۵ میلیون‌تومان، شاهین اتومات پلاس (۱۴۰۴) با ۱۲ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۲۹۰ میلیون‌تومان، دنا اتومات آپشنال (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۲۲۰ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ دنده‌ای هیدرولیک (۸۵گانه) (۱۴۰۴) با ۹ میلیون‌تومان کاهش ۸۳۸ میلیون‌تومان و سورن پلاس دوگانه (۱۴۰۴) با ۸ میلیون‌تومان کاهش ۸۸۰ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.

همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد بهای ۵ تا ۳۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که فیدلیتی پرستیژ ۷ نفره (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش ۳ ‌میلیارد و ۴۳۰ میلیون‌تومان، هایما S۸ (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ ‌میلیارد و ۲۵۰ میلیون‌تومان، ام‌وی‌ام X۲۲ PRO دنده‌ای (۱۴۰۳) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۱۲۰ میلیون‌تومان، دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۴) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش ۲ ‌میلیارد و ۸۴۰ میلیون‌تومان و کی‌ام‌سی X۵ (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۹۴۰ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.

از طرفی در میان خودروهای وارداتی شاهد افت بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش هیوندای کونا (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ ‌میلیارد و ۹۰۰ میلیون‌تومان، تویوتا bz۴X ۶۱۵ پرو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۵ میلیارد و ۲۰۰ میلیون‌تومان، جتا VS۵ (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون‌تومان و هوندا HR-V eHEV (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون‌تومان رسید.