حجت‌الاسلام سیداحمد میرعمادی، استاد حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار مهر، با تاکید بر دشواری جمع میان دو قله عرفان و حماسه، واقعه کربلا را نمونه‌ای بی‌بدیل از این هم‌نشینی خواند و گفت: امام حسین (ع) و یارانش در عاشورا، هم اهل نیایش و معنویت بودند و هم در میدان نبرد، ایثار و فداکاری را به اوج رساندند.

وی اظهار کرد: پیوند میان روحیه عرفانی و منش حماسی در شخصیت‌های تاریخی بسیار نادر است و برخی تنها اهل ذکر، زهد و خلوت با خدا هستند اما در برابر ظلم، ساکت می‌مانند و برخی دیگر، شمشیر به‌دست در میدان نبرد حضور دارند اما از باطن تهی‌اند و نشانی از سلوک معنوی در رفتارشان دیده نمی‌شود.

به گفته این استاد حوزه، ربیع بن خثیم، یکی از زهاد برجسته کوفه، نمونه‌ای از عارفان غیرحماسی است که ۲۰ سال جز به ذکر و عبادت لب نگشود و شب‌ها را به رکوع سپری می‌کرد، اما حاضر نشد در جنگ صفین در کنار امیرالمؤمنین (ع) موضع روشنی بگیرد و او حتی از محکوم‌کردن یزید امتناع می‌کرد و تنها به این جمله بسنده داشت: «بازگشت همه به‌سوی خداست».

میرعمادی اضافه کرد: این‌گونه احتیاط‌ها، در واقع «تولّی بدون تبرّی» است؛ عبادتی بی‌هزینه، عرفانی بی‌رنج و معنویتی بدون مسئولیت اجتماعی که در برابر حق و باطل، بی‌تفاوت می‌ماند.

وی در ادامه، از چهره‌هایی نام برد که تنها وجه حماسی داشتند اما بی‌بهره از عرفان بودندکه خالد بن ولید را یکی از این افراد است گفت: خالد با اینکه در بیش از صد جنگ حضور داشت و شجاعت کم‌نظیری از خود نشان داد، اما اعمالش عاری از بُعد عرفانی و الهی بود و در ماجرای دعوت قبیله «جذیمه بن عامر» به اسلام، با انگیزه انتقام شخصی، دست به قتل و کشتار زد، به‌گونه‌ای که پیامبر (ص) در واکنش، سه بار فرمود: «اللهم إنی أبرأ إلیک مما صنع خالد».

وی همچنین از عمر بن عبدود به عنوان مصداق دیگری از «حماسه بدون عرفان» یاد کرد و گفت: این جنگجوی کهنه‌کار عرب، ۸۰ سال از عمر خود را در میادین نبرد گذراند، اما در جریان جنگ خندق، نه‌تنها با عرفان و معنویت نسبتی نداشت، بلکه قصد جان حضرت علی (ع) را داشت و در جبهه باطل ایستاده بود.

استاد حوزه علمیه قم در بخش پایانی سخنان خود، کربلا را صحنه‌ای بی‌نظیر در تاریخ اسلام دانست که در آن، عرفان و حماسه به هم گره خوردند و افزود: یاران امام حسین (ع) در عاشورا نه‌تنها اهل شب‌زنده‌داری، دعا، ذکر و مناجات بودند، بلکه در اوج حماسه، از آرمان ولایت دفاع کردند و جان خویش را نثار کردند.

وی از شخصیت‌هایی چون حبیب بن مظاهر، مسلم بن عوسجه و عمرو بن جناده به‌عنوان نمونه‌هایی از تلفیق کامل عرفان و حماسه یاد کرد و گفت: درسی که از کربلا می‌گیریم آن است که نه عرفان بدون اقدام کافی است و نه جهاد بدون بصیرت و اتصال به خداوند، راه به حقیقت می‌برد.