خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: در شرایطی که لزوم آمادگی و تاب‌آوری اجتماعی در برابر انواع بحران‌ها، چه طبیعی و چه غیرطبیعی، بیش از پیش احساس می‌شود، رویکردی نوین در مدیریت بحران با محوریت مردم در حال شکل‌گیری است.

شورای هماهنگی دفاع اجتماعی، عنوانی است که برای این حرکت ملی انتخاب شده؛ جنبشی که ریشه در هم‌اندیشی فعالان اجتماعی و فرهنگی دارد و هدف آن، سازماندهی ظرفیت‌های مردمی برای پشتیبانی از جامعه در بزنگاه‌های حساس است. این ستاد، که برخی آن را به اختصار ستاد شهدا (ستاد هماهنگی دفاع اجتماعی) می‌نامند، در گامی فراتر از پدافند غیرعامل صرف، به دنبال به میدان آوردن مردم در مواجهه با چالش‌های احتمالی است.

ساختار و اهداف شورای هماهنگی دفاع اجتماعی نهضتی از جنس مردم

آرش مقدم، دبیر نهضت اجتماعی جوانان کشور، در گفتگو با خبرنگار مهر در تشریح چگونگی شکل‌گیری و اهداف شورای هماهنگی دفاع اجتماعی اظهار کرد: این شورا در واقع محصول یک هم‌افزایی و تقسیم کار سازمان‌یافته میان نیروهای مردمی در سراسر کشور است. ایده اولیه از جلسات هم‌اندیشی با فعالان اجتماعی در سطح کشور آغاز شد. این فعالان که پیش از این نیز در حوزه‌های مختلف جهادی و اجتماعی فعالیت داشتند، ضرورت انسجام و مشارکت بیشتر را در قالب شوراهای مردمی احساس کردند.

دبیر نهضت اجتماعی جوانان کشور افزود: جمع‌بندی این هم‌اندیشی‌ها در تهران به این نتیجه رسید که باید کاری که هر فرد یا گروه به صورت آتش به اختیار انجام می‌دهد، با چهار پنج نفر دیگر نیز به اشتراک گذاشته شود تا هم‌افزایی و مشارکت حداکثری صورت پذیرد و عملاً یک جبهه مردمی قدرتمند شکل گیرد.

وی با تأکید بر ماهیت مردمی این شورا افزود: شورای هماهنگی دفاع اجتماعی به معنی واقعی کلمه یک ستاد جنگ است؛ اما جنگی از نوع دفاع اجتماعی که وظیفه اصلی آن، تقسیم کار و به کارگیری امکانات و زیرساخت‌های موجود مردمی در شرایط سخت است. هدف این شورا مدیریت هوشمندانه جمعیت در بحران‌ها، کاهش آسیب‌پذیری‌ها و افزایش سرعت پاسخگویی به نیازهای ضروری مردم است.

مقدم ادامه داد: این نهضت از سطح شهرستان‌ها آغاز شده و متناسب با اهداف، شرایط و بحران‌های هر منطقه، ظرفیت‌های مردمی به میدان آورده می‌شوند تا با حمایت از دولت و حل مسئله، متناسب با فضای عمومی کشور، نقش خود را ایفا کنند.

مصادیق عملی و برنامه‌های کاربردی؛ از اسکان اضطراری تا مشاوره روانشناسی

دبیر نهضت اجتماعی جوانان کشور به مصادیق عینی و برنامه‌های عملیاتی این شورا در سطح استان‌ها و شهرستان‌ها اشاره کرد و گفت: این شوراهای مردمی به دنبال کارهایی هستند که مردم بتوانند به سادگی وارد عمل شوند و خودشان مستقیماً کنش‌گری فعال داشته باشند. برای مثال، یکی از وظایف مهم این شوراها، راه‌اندازی ستادهای اسکان اضطراری در سطح شهرستان‌ها است.

وی تصریح کرد: ما در استان‌ها و شهرستان‌ها، آمار خانه باغ‌ها و سایر اماکن ایمن را جمع‌آوری کرده و با مالکین آن‌ها مذاکره کرده‌ایم تا در صورت بروز هرگونه اتفاق غیرمترقبه، مانند حملات هوایی یا حوادث مشابه پادگان نوژه، بتوان خانواده‌ها را برای تأمین امنیت به این اماکن منتقل کرد.

مقدم به سایر حوزه‌های فعالیت این شوراها نیز پرداخت: تشکیل تیم‌هایی برای مدیریت جمعیت در صفوف توزیع اقلام ضروری نظیر نانوایی‌ها و پمپ بنزین‌ها از دیگر وظایف این ستاد است که به منظور جلوگیری از هرج و مرج و تضمین دسترسی عادلانه مردم به نیازهای اولیه شکل می‌گیرد.

دبیر نهضت اجتماعی جوانان کشور ادامه داد: همچنین، ایجاد یک شبکه یا گروه‌هایی متشکل از افراد دارای تخصص در حوزه خدمات بهداشتی، به منظور کاهش مراجعه به درمانگاه‌ها و ارائه کمک‌های اولیه در شرایط اضطرار، از جمله جمع‌آوری دارو و کمک‌های اولیه، در دستور کار قرار دارد. در حوزه انرژی، آمار ژنراتورهای برق خانگی و عمومی جمع‌آوری می‌شود تا در صورت قطع احتمالی برق، نیازهای مبرم برای کمک‌رسانی مرتفع گردد.

وی همچنین به بعد روانی و اجتماعی این حرکت اشاره کرد: با جامعه روانشناسان سراسر کشور نیز مذاکراتی صورت گرفته تا بتوانند از طریق ارتباط تلفنی و در بزنگاه‌های حساس، برای ایجاد آرامش و تسکین روحی مردم مشاوره ارائه دهند. در حوزه امنیت محله نیز، تیم‌هایی برای حضور به موقع در زمان بمباران یا حوادث مشابه تشکیل می‌شوند تا به امنیت و نظم محله کمک کنند.

پشتیبانی مردمی و همکاری با مسئولان؛ رویکردی دو سویه

مقدم بر ماهیت حمایتی و تعاملی این شورا با نهادهای دولتی تأکید کرد: در واقع، مردم دور هم جمع می‌شوند، یک سری مصوبات مردمی دارند و با مسئولان همکاری و پشتیبانی می‌کنند. این یک نهضت فراگیر در کل کشور است که در شهرهای مختلف در حال راه‌اندازی است. جلسات پیرامون ستاد شهدا (هماهنگی دفاع اجتماعی) در ابعاد فرهنگی و اجتماعی، مشابه رویکردهای پدافند غیرعامل، در حال شکل‌گیری است تا مردم را به میدان آورده و در مدیریت بحران‌ها مشارکت دهند. به عنوان مثال، در حوزه مقابله با شایعات، ستادهای پاسخگویی به شایعات در شهرستان‌ها ایجاد می‌شوند تا با تبیین حقایق، به مردم کمک کنند و مانع از گسترش اضطراب و اطلاعات غلط گردند.

دبیر نهضت اجتماعی جوانان کشور در پایان افزود: در حالی که ما از مردم برای نظارت دعوت می‌کنیم، اما تمرکز اصلی ما بر کارهایی است که مردم بتوانند به سادگی و به صورت مستقیم کنش‌گری فعال داشته باشند. این شوراهای هماهنگی که با پیشنهاد مجموعه‌های مردمی و به صورت آتش به اختیار در سطح شهرستان‌ها شکل می‌گیرند، از نیروهای مردمی تشکیل شده‌اند که با حمایت از دولت و با توجه به ظرفیت‌های خود، به دنبال حل مسئله متناسب با فضای پیش‌رو هستند. این نهضت اجتماعی جوانان در استان‌ها، با اتکا به شبکه‌ی وسیع فعالین اجتماعی خود، توانسته است در کنار دولت و حاکمیت، سهم خود را در تقویت دفاع اجتماعی و تاب‌آوری جامعه به میدان بیاورد و یاری‌رسان باشد.