به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، به نظر می‌رسد صنعت اسباب‌بازی دیرپاتر از دیگر حلقه‌های صنایع فرهنگی در ایران است؛ با این حال در قیاس با برخی از این حلقه‌ها نتوانسته به جایگاه مطلوب مد نظر خود برسد. در مسیر این صنعت، چالش‌های متعددی وجود دارد، با این حال تولیدکنندگان توانسته‌اند در سال‌های گذشته سهم خود را از بازار ایران افزایش دهند. 

بازار بی‌سامان اسباب‌بازی در حالی در کشور وجود دارد که این صنعت هم از منظر فرهنگی و هم از نظر اشتغال‌زایی حائز اهمیت است و مد نظر بسیاری از کشورهای جهان. از دست رفتن بازار داخلی در کنار عدم حضور در بازارهای منطقه‌ای، علی‌رغم وجود ظرفیت‌های بسیار، این صنعت را به صنعتی ایستا در کشور تبدیل کرده است.

برگزاری نمایشگاه تخصصی ایران تویکس با مشارکت انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که از چهار سال پیش شروع آن کلید خورد، تلاشی است برای توسعه این صنعت، معرفی ظرفیت‌ها و تولیدات جدید این حوزه. قرار است چهارمین دوره این نمایشگاه از امروز، 20 خردادماه، به مدت سه روز در شهر آفتاب برگزار شود. در این دوره، بیش از 100 تولیدکننده در فضایی به وسعت شش هزار متر مربع محصولات خود را معرفی و عرضه می‌کنند. 

امیر بهادری‌فرد، تولیدکننده و دبیر نمایشگاه ایران تویکس 4، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، درباره اهداف برگزاری این نمایشگاه گفت: انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی امسال چهارمین دوره این نمایشگاه را برگزار می‌کند. این نمایشگاه با هدف توسعه صنعت اسباب‌بازی در ایران از چهار سال پیش برنامه‌ریزی و تلاش شد که ادوار مختلف آن تکمیل‌کننده هم باشند. 

 او با بیان اینکه با توجه به استقبال تولیدکنندگان، این نمایشگاه توانسته جایگاه خود را در صنعت اسباب‌بازی پیدا کند، ادامه داد: حضور تولیدکنندگان در این نمایشگاه منوط به داشتن شرایط از جمله داشتن استاندارد بالا است تا محصولات حداقل‌های قابل قبولی داشته باشند. از این منظر، تولیدکنندگان نیاز است برای رسیدن به این شرایط، روی بخش‌های تحقیق، طراحی و توسعه بازار کار کنند و به این استانداردها برسند. 

دبیر نمایشگاه ایران تویکس 4 با تأکید بر اینکه مهمترین هدف این نمایشگاه این است که تولیدکنندگان استانداردهای لازم را به صورت سالانه برای خود هدف‌گذاری کنند، به بخشی از برنامه‌های طراحی شده برای این دوره نمایشگاه اشاره و اضافه کرد: مراسم رونمایی از برخی تولیدات که این شرایط را دارند، از جمله برنامه‌های مد نظر در این چهار روز است.

صنعت اسباب‌بازی ایران رقبای جدی در مسیر خود دارد. چین، بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده اسباب‌بازی در جهان است که بخش قابل توجهی از تولیدات آن در بازارهای منطقه غرب آسیا توزیع می‌شود. رقبای دیگری نیز در این میدان حضور دارند؛ رقبایی مانند هند که در چند ماه گذشته زیر سایه تعرفه‌های ترامپ بر صنعت اسباب‌بازی چین، به دنبال جذب سرمایه‌گذار بیشتر و توسعه بازار خود هستند. با این حال، تولیدات ایران، مزیت‌هایی را نسبت به این رقبای دیرپا دارد؛ از جمله داشتن کیفیت بالا و دسترسی آسان‌تر به بازارهای منطقه‌ای.

به نظر می‌رسد صنعت اسباب‌بازی با داشتن قابلیت‌های فعلی نیز می‌تواند مسیر صادرات را هموارتر طی کند و دایره مصرف‌کنندگان خود را گسترش دهد. تجربه سرمایه‌گذاری و البته «اعتماد» به توان داخلی در دیگر حلقه‌های صنایع فرهنگی مانند نوشت‌افزار نشان داد که می‌توان با «برنامه‌ریزی»، «پژوهش»، «رصد بازار» و «توسعه ویترین و بازار» در حوزه اسباب‌بازی نیز می‌توان این مسیر را پیمود؛ مواردی که علی‌رغم دیرپا بودن این صنعت، خلأهای جدی در آن احساس می‌شود. 

بهادری‌فرد مهمترین دلیل عدم توسعه این صنعت مشابه صنعتی مانند اسباب‌بازی را تنوع و تکثر آن عنوان کرد: صنعت اسباب‌بازی متنوع است؛ هم از لحاظ جامعه هدف که از بدو تولد هست تا بزرگسالی و هم از نظر مواد اولیه‌ای که استفاده می‌کند. به دلیل این تنوع، توسعه این صنعت نیز کندتر از سایر حوزه‌های صنایع فرهنگی حرکت می‌کند. با این حال به نظر می‌رسد در 10 سال گذشته، صنعت اسباب‌بازی ایران توانسته موقعیت خود را تثبیت کند و به موفقیت‌های بهتری برسد.

به گفته او؛ ظرفیت‌های صنعت اسباب‌بازی امروز با 10 سال گذشته اصلاً قابل مقایسه نیست. تولیدکنندگان محصولاتی را تولید می‌کنند که اصلاً باورپذیر نیست که کار ایران باشد؛ در صورتی که از پروسه طراحی تا بسته‌بندی و توزیع همه دست تولیدکنندگان داخلی است. این موفقیت‌ها در مدت یک دهه گذشته به دست آمده است. 

بهادری‌فرد در پاسخ به این پرسش که هدف از برگزاری این نمایشگاه توسعه صنعت اسباب‌بازی داخلی است، مهمترین چالش‌های پیش روی این صنعت برای رسیدن به این هدف چیست، گفت: موضوع واردات، شاید یکی از مهمترین مسائل تولیدکنندگان باشد. مهمترین رقیب ما در این عرصه، چین است. زمانی که چین در هیچ عرصه‌ای زبان‌زد نبود و بازار دنیا را به دست نگرفته بود، در صنعت اسباب‌بازی حضور داشت. حضورش در این عرصه قدیمی است و مانند خودرو نیست که اخیراً ایجاد شده است. به همین خاطر ما با یک بلوغ جدی در این حوزه در چین شاهد هستیم. 

به گفته این تولیدکننده؛ همه این موارد رقابت را سخت می‌کند. با وجود این، تولیدکنندگان عرصه را خالی نکرده و امیدواریم این مسیر توسعه را با جدیت بیشتری طی کنند و بتوانند بخش بیشتری از مشکل تأمین بازار داخلی را حل کنند. 

این فعال صنعت اسباب‌بازی در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر تولیدات داخلی چند درصد بازار ایران را تأمین می‌کند، گفت: متأسفانه پژوهش کافی در زمینه صنعت اسباب‌بازی وجود ندارد؛ به همین دلیل ابهام‌ها هم کم نیست. از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از بازار داخل را کالاهایی پوشش می‌دهد که از راه قاچاق وارد کشور شده‌اند. اما در مجموع می‌توان گفت در حال حاضر 30 درصد بازار داخل در اختیار تولیدکنندگان ایرانی است؛ در حالی که در یک دهه گذشته این میزان به کمتر از 10 درصد می‌رسید. 

بهادری‌فرد معتقد است، مسیر واردات نسبت به گذشته باز شده است، رقابت جدی است و هیچ چتر حمایتی وجود ندارد، با این حال، تولیدکنندگان علی‌رغم موانع داخلی مانند قطعی برق و ... به کار خود ادامه می‌دهند و دارند کار بزرگی انجام می‌دهند. 

چندی پیش، نرگس باقری زمزدی، مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت، با ارسال نامه‌ای به محمدعلی بهپوری (مدیرکل دفتر واردات گمرک ایران)، از اجرایی شدن بند «م» تبصره (1) قانون بودجه سال 1404 خبر داد؛ بندی که بر اساس آن، واردات اسباب‌بازی و کالاهای فرهنگی مشمول افزایش دو درصدی حقوق گمرکی می‌شوند. عنوان شد که این اقدام در جهت حمایت از تولیدکننده داخلی صورت می‌گیرد، اما بهادری‌فرد معتقد است، مسیر واردات علی‌رغم سیاست‌های گذشته، هموارتر شده است. او با بیان اینکه شفافیت لازم در این زمینه موجود نیست و مشخص نیست که الآن تعرفه گمرکی چقدر است، گفت: تا دو سال پیش به دلیل مشکل دولت در تأمین ارز ترجیحی، اسباب‌بازی  ذیل کالاهای غیر ضروری و در طبقه دهم تعریف شد. در واقع اساساً وارداتش از مبادی رسمی ممنوع شد. این سیاست البته نه برای بحث حمایت از تولید داخل، که به دلیل مشکل تأمین ارز بود. حالا که دولت توانسته این مشکل را تا حدودی حل کند، وارداتش نیز آزاد است. 

این تولیدکننده با بیان اینکه دو شاخص برای واردات اسباب‌بازی لحاظ می‌شود، ادامه داد: اسباب‌بازی به صورت کیلویی وارد می‌شود، اینکه چند دلار محاسبه می‌شود و تعرفه آن چقدر است، دو شاخصی است که در بحث واردات مطرح است. در برخی از کشورها، این شاخص‌ها با سخت‌گیری‌های بیشتری لحاظ شده که منجر به جهش تولیدات آنها شده است. از جمله این کشورها می‌توان به ترکیه اشاره کرد که اقلام را کیلویی 10 دلار محاسبه می‌کند و تعرفه گمرکی نیز 100 درصد است؛ در حالی که در کشور ما فکر می‌کنم کمتر از 20 درصد باشد. 

بهادری‌فرد یکی از دلایل رشد قابل توجه صنعت اسباب‌بازی ترکیه در یک دهه گذشته را همین موضوع دانست و اضافه کرد: رشد این صنعت در ترکیه فوق‌العاده بوده است؛ چرا که در کنار سخت‌گیری‌های واردات، ترکیه زمین بزرگتری برای بازی دارد و راحت‌تر می‌تواند اقلام خود را به کشورهای مختلف صادر کند. 

به نظر می‌رسد، صنعت اسباب‌بازی ایران می‌تواند با گسترش چتر حمایتی، به رسمیت شناخته شدن آن توسط نهادهای فرهنگی، توسعه پژوهش و شناخت ظرفیت‌های داخلی می‌تواند به یکی از امیدهای صنایع فرهنگی کشور در یک دهه آینده تبدیل شود. از سوی دیگر، اقلام تولید ایران به دلیل رعایت استانداردهای بهداشتی و داشتن کیفیت مطلوب، در چند سال گذشته توانسته اعتماد خانواده‌های ایرانی را به خود جلب کند و سهم بیشتری از سبد خانواده‌ها را به خود اختصاص دهد. 

دوره آزمون و خطا در صنایع فرهنگی به اتمام رسیده؛ آن هم در شرایطی که کشورهای همسایه تلاش دارند در این عرصه فعال شوند و سرمایه‌گذاران جدی از چین و هند گرفته تا ویتنام و ... تلاش دارند سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند. به گفته کارشناسان؛ اقتصاد صنایع خلاق در دنیا با تولید ناخالص داخلی دوتریلیون دلاری مواجه است که معادل شش درصد از تولید ناخالص داخلی کل اقتصاد جهان است؛ این صنعت با رشد 30 درصدی توانسته 50 میلیون شغل در جهان ایجاد کند که البته نیمی از شاغلان این صنعت را زنان تشکیل می‌دهند. 

در این میان، سهم قابل توجهی از گردش مالی صنایع خلاق به صنعت اسباب‌بازی اختصاص دارد. به طوری که بنا بر آمار منتشر شده؛ درآمد این صنعت در جهان در سال 2022 حدود 122 میلیارد دلار بوده است. اهمیت سرمایه‌گذاری بر صنعت اسباب‌بازی گذشته از بُعد اقتصادی و اشتغال‌آفرینی، از منظر فرهنگی نیز حائز اهمیت است.

انتهای پیام/