به گزارش سلامت نیوز به نقل از studyfinds، وقتی کودک هشت‌ساله‌تان قشقرق به پا می‌کند، شاید به‌طور طبیعی به سراغ یک آیپد بروید تا آرام شود. این کاری است که بسیاری از والدین انجام می‌دهند. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد این «راه‌حل» رایج ممکن است به مشکلی تبدیل شود که خودش را تشدید می‌کند.

مطالعه‌ای به سرپرستی دانشمندان دانشگاه کاتولیک استرالیا روی نزدیک به ۳۰۰ هزار کودک در طول چند سال نشان می‌دهد که استفاده از صفحه‌نمایش فقط باعث مشکلات عاطفی و رفتاری در کودکان نمی‌شود، بلکه به مکانیزم مقابله‌ای آن‌ها در مواقع استرس هم تبدیل می‌شود. به این ترتیب، صفحه‌نمایش‌ها هم مشکل ایجاد می‌کنند و هم به ابزاری برای فرار از آن تبدیل می‌شوند — چیزی که پژوهشگران آن را «چرخه معیوب» توصیف می‌کنند.

این پژوهش که در مجله Psychological Bulletin منتشر شده، بزرگ‌ترین تحلیل تاکنون در مورد تأثیرات طولانی‌مدت صفحه‌نمایش بر رشد عاطفی کودکان است. برخلاف نگاه‌های ساده‌انگارانه «خوب» یا «بد» بودن صفحه‌نمایش، این تحقیق تصویری بسیار پیچیده‌تر از تأثیرات دنیای دیجیتال بر کودکی ارائه می‌دهد.

بازی‌های ویدیویی؛ مشکل‌سازترین بخش

این مطالعه نشان داد بازی‌های ویدیویی بزرگ‌ترین تهدید هستند. کودکانی که بازی می‌کردند، به‌طور قابل توجهی بیشتر در معرض مشکلات عاطفی و رفتاری در آینده بودند. اما نکته نگران‌کننده‌تر این بود که کودکانی که از قبل دچار این مشکلات بودند، حتی بیشتر به سمت بازی‌های ویدیویی گرایش پیدا می‌کردند.

در مقایسه، تماشای تلویزیون یا محتوای آموزشی اثرات منفی کمتری داشت. این یعنی والدینی که با دقت برای کودک نوپای خود محتوای آموزشی انتخاب می‌کنند، اما اجازه می‌دهند کودک بزرگ‌ترشان بدون محدودیت بازی کند، شاید لازم باشد در رویکرد خود تجدیدنظر کنند.

کودکان بزرگ‌تر، آسیب‌پذیرتر از آنچه فکر می‌کنیم

برخلاف تصور رایج، کودکان ۶ تا ۱۰ ساله در معرض خطر بیشتری نسبت به کودکان زیر ۵ سال هستند. علت این است که بچه‌های بزرگ‌تر استقلال بیشتری دارند و می‌توانند به‌طور فعالانه به سراغ صفحه‌نمایش بروند تا از ناراحتی‌های خود فرار کنند.

مثلاً یک کودک سه‌ساله هرچه والدین پخش کنند، می‌بیند؛ اما یک کودک هفت‌ساله می‌تواند خودش بازی یا ویدیوی دلخواهش را انتخاب کند تا اضطراب یا خشمش را مدیریت کند. همچنین، تفاوت‌های جنسیتی هم دیده شد: دخترها در واکنش به استفاده کلی از صفحه‌نمایش دچار مشکلات بیشتری می‌شدند، در حالی که پسرها بیشتر از بازی‌های ویدیویی آسیب می‌دیدند.

هزینه پنهان زمان صفحه‌نمایش

هر ساعتی که کودک صرف بازی یا تماشای ویدیو می‌کند، ساعتی است که از مهارت‌های اجتماعی با دوستان، فعالیت‌های بدنی و یادگیری مدیریت احساسات در دنیای واقعی محروم می‌شود. پژوهشگران به این موضوع می‌گویند: «اثر جانشینی» یا displacement effect.

برای مثال، کودکی ۹ ساله را تصور کنید که از روز بدی در مدرسه عصبانی است. به‌جای صحبت با والدین، بیرون رفتن یا یافتن راه‌حل سالم، خودش را در اتاق حبس می‌کند و تبلت را روشن می‌کند. صفحه‌نمایش تسکینی فوری فراهم می‌کند، اما کودک هرگز یاد نمی‌گیرد چطور بهتر با احساساتش کنار بیاید. در همین حال، فرصت‌های تعامل با والدین که باعث تقویت تاب‌آوری عاطفی می‌شوند، از دست می‌رود.

پژوهشگران داده‌های ۱۱۷ مطالعه از چندین کشور را تجزیه و تحلیل کردند که بین ۶ ماه تا چند سال کودکان را پیگیری کرده بودند. با این روش، آن‌ها متوجه شدند کدام‌یک اول اتفاق می‌افتد: مشکلات صفحه‌نمایش یا مشکلات عاطفی؟ پاسخ روشن بود: این چرخه معیوب در همه مطالعات دیده می‌شد، هرچند شدت آن کم بود. صفحه‌نمایش به تنهایی دوران کودکی را نابود نمی‌کند، اما در مشکلات روانی کودکان نقش قابل‌توجهی دارد — چیزی که والدین و سیاست‌گذاران باید جدی بگیرند.

راه خروج از این چرخه

شکستن این چرخه با آگاهی شروع می‌شود. اگر والدین بفهمند که کودک دچار مشکلات عاطفی از صفحه‌نمایش به‌عنوان «داروی خوددرمانی» استفاده می‌کند، می‌توانند با رویکردی هدفمندتر مداخله کنند. این می‌تواند به‌معنای پرداختن به اضطراب یا مشکلات رفتاری زیرین کودک باشد، نه صرفاً محدود کردن زمان صفحه‌نمایش.

نکته مهم: همه استفاده‌های از صفحه‌نمایش بد نیست. پژوهشگران می‌گویند محتوای آموزشی که والدین همراه با کودک می‌بینند، اثرات منفی ندارد. مشکل در استفاده از صفحه‌نمایش برای پر کردن خلأهای عاطفی و جایگزینی ارتباط انسانی است.

برای والدینی که از دیدن یک مطالعه دیگر درباره مضرات صفحه‌نمایش خسته شده‌اند، پیام این تحقیق این نیست که همه دستگاه‌ها را دور بریزید! بلکه می‌گوید: به الگوهای رفتاری فرزندتان نگاه کنید. اگر صفحه‌نمایش تبدیل به راه‌حل خودکار برای هر ناراحتی شده، وقتش رسیده تا به‌دنبال تعادل و جایگزینی تعاملات انسانی باشید — چیزی که هنوز هم در کنترل والدین است.