به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، خبرگزاری تسنیم، کتاب مَناقِبُ الإمام عَلِیّ بْن أبی طالب علیه‌السلام مشهور به مَناقب ابن مغازلی، یکی از مهم‌ترین منابع روایی اهل سنّت در فضایل حضرت علی علیه‌السلام است. این اثر توسط ابن مغازلی شافعی، از علمای اهل سنت قرن پنجم هجری، تألیف شده است. ابوالحسن علی بن محمد بن علی بن مغازلی واسطی شافعی (متوفای حدود 483 ق) از محدثان و فقیهان مشهور شافعی‌مذهب بود. وی در شهر واسط عراق به دنیا آمد و بیشتر عمر علمی خود را در بغداد و شهرهای اطراف گذراند. ابن مغازلی به عنوان یکی از راویان حدیث و علاقه‌مند به نقل فضائل اهل بیت علیهم‌السلام شهرت دارد.

این کتاب مجموعه‌ای است از روایات و احادیث مربوط به فضائل، مناقب، ویژگی‌ها، جایگاه معنوی و کرامات امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام. ابن مغازلی این روایات را عمدتاً از منابع اهل سنت جمع‌آوری کرده است و در آن: روایاتی درباره‌ی شجاعت، علم، عدالت، و زهد امام، احادیث درباره‌ی منزلت الهی و قرآنی ایشان، روایات مرتبط با واقعه غدیر خم، احادیثی درباره‌ی خلافت و وصایت امام علی علیه‌السلام، شواهدی بر افضلیت امام علی علیه‌السلام بر سایر صحابه ارائه شده است.

از جمله روایت‌هایی که ابن‌مغازلی نقل می‌کند، «مناشده‌ی» امیرالمؤمنین علیه‌السلام در روز سقیفه است. مُناشَده در لغت به‌معنای قسم دادن، سوگند دادن و درخواست کردن با تأکید بر حق یا عهدی مقدس است؛ معمولاً برای گرفتن گواهی یا تأیید از دیگران، به‌گونه‌ای که شنونده را به خدا یا پیامبر قسم می‌دهند تا حقیقت را انکار نکند و حق را آشکار کند. در اصطلاح تاریخی و حدیثی، مناشده به مواردی گفته می‌شود که فردی، به‌ویژه در موضوعات مهمی چون خلافت، امامت یا حقوق اجتماعی، دیگران را به خدا یا پیامبر قسم می‌دهد تا شهادت دهند که فلان سخن یا اتفاق واقع شده است. این روش، برای اثبات حق، یادآوری وقایع مهم و گرفتن تایید عمومی به‌کار می‌رفت.

در ماجرای پس از رحلت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، زمانی که انصار و مهاجرین در سقیفه گرد آمدند و سخن از خلافت به میان آمد، امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام نیز حضور یافت و با صراحت مناشده کرد؛ یعنی حاضران را قسم داد و آنان را به شهادت گرفت که: «آیا شما از پیامبر نشنیدید که فرمود: من کنت مولاه، فهذا علی مولاه؟» یا: «آیا شما گواه نبودید که پیامبر فرمود: أنت منّی بمنزلة هارون من موسى إلّا أنّه لا نبی بعدی؟»

در بخش‌هایی از مناشده‌ی امیرالمؤمنین علیه‌السلام به روایت ابن مغازلی که سند خود را به عامر بن واثله می‌رساند، نقل می‌کند که امیر مؤمنان علیه‌السلام اینطور سخن گفت:

«... شما را به خدا قسم می‌دهم آیا در میان شما غیر از من کسی هست که 10  دفعه با رسول خدا رازگوئی کند که پیش از آن صدقه داده باشد؟ گفتند: خدایا تو گواهی که نه.»

این سخن، به یکی از فضایل اختصاصی امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام اشاره دارد که در آیه‌ای از قرآن (مجادله: 12) نیز بازتاب یافته است. بر اساس این ماجرا، زمانی که آیه نازل شد که «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نَاجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً  ...» ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که با پیامبر راز می‌گویید، پیش از آن صدقه‌ای بدهید»، تنها کسی که به این دستور عمل کرد، علی علیه‌السلام بود. ایشان  10 بار پیش از رازگویی با پیامبر صدقه داد و سپس با ایشان سخن گفت. پس از آن، آیه نسخ شد و این حکم برداشته شد. امیرالمؤمنین بعدها در جمع مسلمانان، برای یادآوری این فضیلت الهی فرمود: «شما را به خدا قسم، آیا غیر از من کسی بود که چنین کرده باشد؟» همه حاضران اقرار کردند که جز او کسی به این آیه عمل نکرد. این ماجرا نشان‌دهنده‌ی اخلاص، سرعت در اطاعت، و پیشگامی امیر مؤمنان در اجرای دستورات الهی است؛ حتی وقتی سخت یا زودگذر باشند.

در ادامه‌ی روایت ابن مغازلی آمده است که علی علیه‌السلام فرمود:

شما را به خدا قسم می‌دهم آیا در میان شما غیر از من کسی هست که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در باره او گفته باشد «هر که من به جان او اُولا هستم، علی هم اولا به نفس اوست. پروردگارا دوست بدار آن کس را که او را دوست دارد و دشمن بدار آن کس را که او را دشمن دارد. باید هر کس در اینجا حاضر است، حرفها و سخنان مرا به غائبان برساند؟» گفتند: خدایا تو گواهی که نه.

این فراز از مناشده‌ی امیر مؤمنان علیه‌السلام اشاره به روز عید غدیر دارد که رسول خدا صلی الله علیه و آله در مسیر بازگشت از حجةالوداع در مکان غدیر به ایران سخن درباره فضیلت امیر مؤمنان و خاندان مطهر ایشان و نیز لزوم اطاعت و تبعیت از آن انوار مقدس پرداخت.

ابن مغازلی اینگونه روایت خود را از امیر مؤمنان علیه‌السلام ادامه می‌دهد که حضرت فرمود:

«شما را به خدا قسم می‌دهم آیا در میان شما غیر از من کسی هست که رسول خدا در باره او بگوید «پروردگارا محبوب‌ترین خلق به پیش خود و من و نیز دوست دارنده‌ترین آنها نزد تو و مرا برسان تا با من از این مرغ بریان بخورد» و خدا هم آن را رسانده باشد و با او در آن غذا شریک شده باشد؟ گفتند: خدایا تو گواهی که نیست.»

این بخش از مناشده‌ی امیر مؤمنان علیه‌السلام به حدیث معروف "طیر مشوی" (مرغ بریان‌شده) اشاره دارد که در منابع متعدد شیعه و سنی نقل شده است. پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله پس از دریافت غذای لذیذی، دعا کرد: «خدایا! محبوب‌ترینِ خلق نزد خود و نزد من را بفرست تا با من در خوردن این غذا شریک شود.» در حالی‌که برخی از صحابه امیدوار بودند مشمول این دعا شوند، تنها کسی که سه بار پشت در آمد و اجازه خواست و نهایتاً وارد شد، علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام بود. پیامبر با خوشحالی فرمود: «این است آن‌که خواسته بودم.»

انتهای‌پیام/