خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: ۲ هفته پیش (۲۱ مه ۲۰۲۵) محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین برای دیدار با ژورف عون و سایر مقامات امنیتی لبنان راهی بیروت شد. در جریان این سفر کوتاه دو طرف در خصوص آخرین وضعیت اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی و موضوع خلع سلاح گروه‌های فلسطینی و آخرین وضعیت فعالیت آوارگان در خارج از اردوگاه‌ها به بحث و تبادل نظر پرداختند.

به گزارش مرکز «امنیت و امور خارجی قدس» دولت عون با پیگیری مسئله خلع سلاح گروه‌های فلسطینی در لبنان قصد دارد تا سیاست اصولی خود را به آمریکا برای مقابله با سلاح حزب الله به اثبات برساند! پیش از انجام این سفر، در ۲ مه شورای عالی دفاع لبنان به جنبش حماس و سایر گروه‌های مقاومت هشدار داد از هرگونه حمله به سرزمین‌های اشغالی از مبدا خاک لبنان که می‌تواند امنیت و حاکمیت این کشور را به خطر بیندازد، خودداری کنند. این شورا تهدید کرد که هرگونه تخلف با واکنش شدید، یعنی اخراج از لبنان مواجه خواهد شد. برهمین اساس در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد به چرایی توافق بیروت - رام الله بر سر خلع‌ سلاح گروه‌های فلسطینی مستقر در لبنان پاسخ دهیم.

جزئیات اجرایی طرح خلع سلاح گروه‌های فلسطینی در لبنان

قرار است در جریان اجرای توافق خلع سلاح گروه‌های فلسطینی، ارتش لبنان نقشی کلیدی ایفا نماید. برای اولین بار واحدهای ارتش لبنان، اردوگاه‌ها و مقرهای جبهه مردمی برای آزادی فلسطین، فرماندهی کل و فتح الانتفاضه را در غرب، مرکز دره بقاع و کوه لبنان تصرف کردند که همگی در خارج از اردوگاه‌های پناهندگان پراکنده در سراسر جنوب، شمال و بقاع قرار دارند. ارتش لبنان تجهیزات و مهمات گروه‌های یاد شده را ضبط و مصادره نمود.

رسیدگی به ۱۱ اردوگاه باقی‌مانده پناهندگان موضوع پیچیده‌تری است. از این ۱۱ اردوگاه، ۳ اردوگاه مستقیما به فتح وابسته هستند و مشکلی در رسیدگی به این اردوگاه‌ها وجود نخواهد داشت. سایر اردوگاه‌ها میزبان گروه‌های ریشه‌دار و جناح‌های مخالفی هستند که اقتدار رام الله را به رسمیت نمی‌شناسند. برهمین اساس، پیش‌بینی می‌شود موضوع خلع سلاح می‌تواند به یک درگیری آشکار بین جناح‌های مختلف تبدیل گردد. در این روند چالش برانگیزترین اردوگاه برای ارتش لبنان، «عین الحلوه» خواهد بود که در آن گروه‌های مقاومت همچون حماس و جهاد اسلامی حضور دارند.

پیامدهای این تصمیم برای محور مقاومت

دیدار رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، با ژوزف عون، رئیس‌جمهور لبنان و توافق آنها بر سر خلع سلاح گروه‌های فلسطینی در ۱۲ اردوگاه آوارگان لبنان از اواسط ژوئن، رخدادی با پیامدهای عمیق است. این توافق در شرایطی شکل گرفته که لبنان پس از آتش‌بس شکننده با اسرائیل در فوریه ۲۰۲۵ ظاهرا به دنبال تثبیت ثبات داخلی و جلب اعتماد غربی‌ها برای دریافت کمک‌های خارجی است.

این تصمیم [خلع سلاح جبهه فلسطین] می‌تواند به تضعیف نفوذ دایره مقاومت منجر شود. اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی، به‌ویژه عین‌الحلوه، به‌عنوان پایگاه‌های عملیاتی و لجستیکی محور مقاومت عمل کرده‌اند. خلع سلاح این گروه‌ها با فشارهای بین‌المللی و حمایت رژیم صهیونیستی و آمریکا همراه است.

حزب‌الله به‌عنوان بازوی اصلی محور مقاومت در لبنان، از این توافق متأثر خواهد شد، زیرا اردوگاه‌های فلسطینی اغلب به‌عنوان مکمل استراتژیک برای انجام عملیات علیه رژیم اسرائیل عمل کرده‌اند. تشکیلات خودگردان نیک می داند که خلع سلاح گروه‌های فلسطینی، به‌ویژه در اردوگاه‌هایی مانند عین‌الحلوه، می‌تواند به کاهش قدرت مانور این گروه ها منجر شود؛ درست به همین دلیل است که محمود عباس با هدف یک خوش خدمتی دیگر به رژیم صهیونیستی، سخت درصدد خلع سلاح گروه‌های مقاومت فلسطین برآمده است.

مقاومت اسلامی لبنان که از سال ۲۰۲۳ پس از درگیری‌های مرزی با رژیم صهیونیستی تحت فشار نظامی و سیاسی قرار دارد، ممکن است این توافق را تلاشی برای تضعیف خود تلقی کند. این گروه احتمالا با احتیاط به این تحول واکنش نشان خواهد داد، زیرا هرگونه اقدام مستقیم علیه توافق می‌تواند به درگیری با نیروهای لبنانی یا تشدید تنش با تشکیلات خودگردان منجر شود. از سوی دیگر مقاومت ممکن است با تقویت حضور خود در مناطق مرزی یا حمایت غیرمستقیم از گروه‌های فلسطینی سعی کند تأثیرات این خلع سلاح را خنثی کند، اما این امر خطر رویارویی با نیروهای بین‌المللی مانند یونیفل را افزایش می‌دهد.

بهره سخن

تشکیلات خودگردان تحت ریاست محمود عباس که از نظر بسیاری از فلسطینی‌ها به همکاری با صهیونیست‌ها متهم است، با تلاش برای خلع سلاح گروه‌های مقاومت در لبنان، به دنبال تقویت جایگاه خود در برابر گروه‌های مقاومت فلسطینی است.

در نگاه کلی اعضای شبکه مقاومت، توافق خلع سلاح مقاومت را در راستای برنامه ریزی غرب جهت تضعیف این گفتمان در لبنان ارزیابی می‌کنند. با این حال فقدان مشروعیت مردمی عباس، که در نظرسنجی‌ها تا ۷۸ درصد خواستار استعفایش هستند، می‌تواند اجرای این توافق را با مقاومت مردمی مواجه کند.

در پایان باید گفت این توافق می‌تواند پیامدهای گسترده‌تری برای منطقه داشته باشد. خلع سلاح گروه‌های فلسطینی در لبنان ممکن است به کاهش فشار نظامی بر رژیم صهیونیستی منجر شود، که این امر به نفع استراتژی‌های نتانیاهو است و به او اجازه می دهد در حوزه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای خود دستاوردسازی کند.‌

محمد بیات؛ پژوهشگر مسائل منطقه