خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: غدیر خم، فقط یک واقعه تاریخی در صدر اسلام یا یک یادبود مذهبی در تقویم ایرانیان نیست. غدیر را باید به مثابه یک جریان فکری و تمدنی دانست که در عمق هویت، فرهنگ و حرکت‌های اجتماعی ملت ایران ریشه‌ای عمیق دارد. کارشناسان معتقدند بازخوانی پیوند مفاهیم غدیر با اندیشه‌های امام خمینی (ره) و نقش آن در ایام‌الله ۱۴ و ۱۵ خرداد، می‌تواند نقشه راه جامعه امروز باشد؛ راهی برای عبور از چالش‌های اجتماعی و اخلاقی و حفظ انسجام و هویت ملی در عصر جدید.

میراث غدیر در تاریخ و انقلاب

فاطمه شریعتی استاد تاریخ انقلاب اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اینکه غدیر یک نقطه عطف در تاریخ اسلام و ایران است، اظهار کرد: غدیر صرفاً یک مناسبت مذهبی نیست؛ این واقعه، حامل پیام‌هایی است که در طول تاریخ، الهام‌بخش حرکت‌های عدالت‌خواهانه و آزادی‌طلبانه بوده است. ریشه بسیاری از ارزش‌های اجتماعی و سیاسی ما، از صداقت و امانت‌داری تا مسئولیت‌پذیری و عدالت‌خواهی، در همین واقعه نهفته است.

استاد تاریخ انقلاب اسلامی افزود: در دوره معاصر، به‌ویژه در جریان انقلاب اسلامی، بازخوانی مفاهیم غدیر و سیره علوی، نقش مهمی در شکل‌گیری گفتمان انقلاب داشت. امام خمینی (ره) تأکید می‌کردند که انقلاب اسلامی ایران، امتداد راه ولایت و حرکت پیامبر اکرم (ص) و امیرالمؤمنین علی (ع) است. ایشان در سخنرانی‌های خود بارها به این نکته اشاره داشتند که بدون تکیه بر اصل ولایت، عدالت و شایسته‌سالاری، هیچ جامعه‌ای به استقلال واقعی و پیشرفت پایدار نخواهد رسید.

وی تصریح کرد: اگر به رویدادهای مهمی مانند ایام‌الله ۱۴ و ۱۵ خرداد نگاه کنیم، می‌بینیم که مردم ایران، با الهام از آموزه‌های غدیر و فرهنگ علوی، برای مقابله با استبداد و احیای عدالت قیام کردند. این حرکت، تنها یک جنبش سیاسی نبود، بلکه تبلور یک هویت فرهنگی و دینی عمیق بود که ریشه‌های آن به غدیر خم بازمی‌گردد.

شریعتی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های مهم غدیر این است که پیامش فقط مربوط به یک گروه یا یک مذهب خاص نیست، بلکه مفاهیم آن می‌تواند برای همه انسان‌ها و همه نسل‌ها الهام‌بخش باشد. پیامبر اسلام (ص) در غدیر، بر شایستگی، صداقت، عدالت و مسئولیت‌پذیری به عنوان معیارهای رهبری و مدیریت جامعه تأکید کردند؛ مفاهیمی که امروز نیز می‌تواند راهنمای ما در مدیریت اجتماعی و فردی باشد.

این استاد تاریخ انقلاب اسلامی گفت: در روزهای حساس انقلاب، مردم ایران با الهام از همین آموزه‌ها، مسئولیت جمعی خود را پذیرفتند و برای تحقق آرمان‌های الهی و انسانی، فداکاری و ایثار را سرلوحه قرار دادند. شعارهای مردم در آن روزها، بازتاب مستقیم همان مفاهیمی بود که پیامبر (ص) در غدیر خم بیان کردند؛ یعنی وفاداری به حق، دفاع از مظلوم، و وفاداری به عهد و پیمان.

وی افزود: امروز اگر جامعه ایرانی به عنوان یک ملت مقاوم و همبسته شناخته می‌شود، بخش عمده‌ای از این انسجام و پویایی، مدیون آموزه‌های غدیر و سیره علوی است. این ارزش‌ها در طول تاریخ، گره‌گشای بسیاری از بحران‌ها و چالش‌ها بوده‌اند.

شریعتی تأکید کرد: بازگشت به آموزه‌های غدیر و تبیین آن‌ها برای نسل جدید، کلید حفظ هویت ملی و تقویت انسجام اجتماعی است. اگر این مفاهیم به‌درستی منتقل شود، جامعه ایرانی می‌تواند در برابر تهدیدهای فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی مقاومت کند و مسیر پیشرفت را با اعتماد به نفس ادامه دهد.

سبک زندگی علوی؛ راهنمای عبور از بحران‌ها

حجت‌الاسلام محمود کریمی، پژوهشگر حوزه دین و جامعه، در ادامه این گزارش و در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: غدیر، فقط یادآور یک رویداد تاریخی نیست. این واقعه منشأ یک سبک زندگی و نظام ارزشی است که می‌تواند پاسخگوی نیازهای انسان معاصر باشد. پیامبر اسلام (ص) با معرفی حضرت علی (ع)، در حقیقت الگویی برای مدیریت، رهبری و زیست اجتماعی ارائه دادند که بر پایه عدالت، مردم‌داری، شجاعت و مسئولیت‌پذیری استوار است.

پژوهشگر حوزه دین و جامعه گفت: امام خمینی (ره) نیز با تکیه بر همین اصول، نظام ولایت فقیه را بنا کردند و همواره تأکید داشتند که هر مسئول و مدیری باید خود را خدمتگزار مردم بداند. به باور ایشان، جامعه‌ای که در آن فضائل علوی حاکم باشد، می‌تواند بر بحران‌های اخلاقی و اجتماعی غلبه کند.

وی افزود: امروز جامعه ما با مسائل و آسیب‌هایی چون ضعف سرمایه اجتماعی، کاهش اعتماد عمومی، رشد فردگرایی افراطی و مشکلات اخلاقی روبه‌رو شده است. ریشه بسیاری از این معضلات را باید در دور شدن از سبک زندگی علوی جست‌وجو کرد. اگر بتوانیم آموزه‌های غدیر را از طریق آموزش، رسانه و نهادهای فرهنگی به نسل جدید منتقل کنیم، امید به بازسازی سرمایه اجتماعی و اخلاقی جامعه افزایش خواهد یافت.

کریمی تصریح کرد: سبک زندگی علوی یعنی انصاف، همدلی، احترام به حقوق دیگران، ایثار و مشارکت در امور خیر. این آموزه‌ها در فرهنگ عمومی ایران ریشه‌دار است، اما نیازمند بازتعریف و تقویت در شرایط امروز است. خانواده، مدرسه، دانشگاه و رسانه باید در این زمینه مسئولانه‌تر عمل کنند.

این کارشناس دینی ادامه داد: در مناسبت‌هایی مانند غدیر و ایام‌الله ۱۴ و ۱۵ خرداد، مردم ایران همواره با روحیه ایثار و همیاری به یاری هم شتافته‌اند. این رفتارها باید از سطح مناسبت‌های خاص فراتر برود و به بخشی از فرهنگ روزمره و رفتار اجتماعی ما تبدیل شود. اگر این اتفاق بیفتد، بسیاری از آسیب‌های اجتماعی، از اعتیاد و طلاق تا فساد اداری و گسست نسلی، به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت.

وی افزود: امام خمینی (ره) بارها هشدار داده بودند که اگر جامعه از سیره علوی و آموزه‌های غدیر دور شود، زمینه برای بروز انواع آسیب‌ها و بحران‌ها فراهم می‌شود.ایشان تأکید داشتند که نهادهای فرهنگی، مدارس و رسانه‌ها باید این مفاهیم را با زبانی ساده و کاربردی به نسل جوان منتقل کنند.

نقش غدیر در الگوی مدیریت و سیاستگذاری جامعه

کریمی بیان کرد: در جریان انقلاب اسلامی و پس از آن، بارها شاهد بوده‌ایم که هر وقت مردم به آموزه‌های غدیر و فضائل علوی بازگشته‌اند، سرمایه اجتماعی و همبستگی ملی افزایش یافته و جامعه توانسته است بر بحران‌ها فائق آید. امروز نیز چاره‌ای جز بازگشت به همین ریشه‌ها نداریم.

پژوهشگر حوزه دین و جامعه گفت: نقش غدیر در ترویج سبک زندگی علوی، فقط محدود به حوزه فردی نیست، بلکه می‌تواند الگوی مدیریت و سیاست‌گذاری جامعه باشد. اگر مدیران و مسئولان، عدالت، شایسته‌سالاری و مسئولیت‌پذیری را سرلوحه قرار دهند، اعتماد عمومی تقویت می‌شود و بسیاری از مشکلات ساختاری حل خواهد شد.

وی تأکید کرد: تجدید عهد با غدیر، به معنای بازنگری در سبک زندگی، روابط اجتماعی، و حتی سیاست‌گذاری‌های کلان است. جامعه‌ای که پیام غدیر را در رفتار، اخلاق و ساختارهای خود جاری کند، جامعه‌ای سالم، پویا و مقاوم خواهد بود.

غدیر خم، نه فقط یک یادبود تاریخی، بلکه یک مکتب زنده و الهام‌بخش برای جامعه ایران است. آموزه‌های غدیر در طول تاریخ، بنیان انسجام و هویت ملی ایرانیان را تقویت کرده و در بزنگاه‌هایی چون ۱۴ و ۱۵ خرداد، الهام‌بخش حرکت‌های بزرگ اجتماعی بوده است. امروز نیز بازگشت به سبک زندگی علوی و ترویج مفاهیم عدالت، مسئولیت‌پذیری، همدلی و ایثار می‌تواند جامعه ایران را در برابر چالش‌های نوین محافظت کند و مسیر پیشرفت را هموار سازد.

نهادینه کردن آموزه‌های غدیر در آموزش، رسانه و فرهنگ عمومی، تضمین‌کننده آینده‌ای روشن و جامعه‌ای مقاوم، اخلاق‌مدار و پیشرو برای ملت ایران خواهد بود. راه عبور از بحران‌ها، پیوند دوباره با میراث معنوی غدیر است؛ میراثی که همواره راهنمای ملت ایران در دشوارترین مقاطع تاریخی بوده و خواهد بود.