خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها-*بهنام بهتری نژاد: عدالت اجتماعی، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر در طول تاریخ بوده است.

در این میان، امام خمینی (ره) با تأکید بر این مفهوم، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ معاصر ایران و جهان اسلام دارد. او نه تنها در گفتار، بلکه در عمل نیز برای تحقق عدالت اجتماعی تلاش کرد و این موضوع را به عنوان یکی از ارکان اصلی انقلاب اسلامی مطرح نمود.

عدالت اجتماعی مهمترین شاخص مکتب امام خمینی (ره)

رهبر معظم انقلاب اسلامی در مراسم شانزدهمین سالگرد رهبر کبیر انقلاب اسلامی (ره)، از «عدالت اجتماعی» به عنوان یکی از شاخص‌ها و مهم‌ترین خطوط مکتب سیاسی امام خمینی نام برده، فرمودند: «عدالت اجتماعی باید در قوانین، اقدامات اجرایی و همه برنامه‌های حکومتی اصل قرار گیرد و پر کردن شکاف طبقاتی به عنوان مهم‌ترین و دشوارترین وظیفه مسئولان، در حرکت همه دستگاه‌ها باید پیگیری شود.»

واقعیت این است که عدالت اجتماعی دست کم در سده‌های اخیر یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و دغدغه‌های فکری و عملی اندیشمندان و مکاتبی است که مدعی بوده و هستند که برنامه‌ای جامع برای اداره زندگی بشر و سوق دادن او به سرحدّ کمال مطلوب دارند.

امام خمینی (ره) به عنوان یک مرجع تقلید جامع‌الشرایط که موفق شد نهضتی عظیم را به پا کند که برای اولین بار پس از تاریخ صدر اسلام به تشکیل حکومت اسلامی به معنای واقعی آن بینجامد، قطعاً خالی از چنین دغدغه و تفکری نبوده است.

عدالت اجتماعی بدین معنی است که فاصله ژرف میان طبقات و برخورداری‌های نابحق و محرومیت‌ها از بین برود و مستضعفان و پابرهنگان که همواره مطمئن‌ترین و وفادارترین مدافعان انقلاب اند احساس و مشاهده کنند که به سمت رفع محرومیت، حرکتی جدی و صادقانه انجام می‌گیرد.

با قوانین لازم و تأمین امنیت قضائی در کشور، بساط تجاوز و تعدی به حقوق مظلومان و دست اندازی به حیطه مشروع زندگی مردم جمع شود. همه کس احساس کند که در برابر ظلم و تعدی می‌تواند به ملجأ مطمئن پناه برد و همه کس بداند که با کار و تلاش خود خواهد توانست زندگی مطلوبی فراهم آورد.

حضرت امام، در مکتوبات و سخنان خویش، مفهوم خاصی را از عدالت اجتماعی ارائه نمی‌دهد، لیکن ایشان ضمن نام بردن از عدالت اسلامی یا عدالت الهی از شاخص‌هایی سخن به میان می‌آورد و مروری بر آنها ما را به برداشت حضرت امام از عدالت اجتماعی نزدیک می‌کند؛ برداشتی که می‌توان آن را به نوعی وجه جامع تعاریفی دانست که اندیشمندان در باب عدالت اجتماعی از آن سخن رانده اند.

دغدغه امام در رعایت عدالت اجتماعی در جامعه

امام خمینی (ره) در هر فرصتی دغدغه‌های خود را در زمینه رعایت عدالت اجتماعی در امور حکومتی به مسئولان بخش‌های مختلف نظام اعم از قوای مجریه کشوری و لشکری، قضائیه و مقننه انتقال می‌داد و از آنها می‌خواست که توجه جدی و ویژه ای به این امر مهم داشته باشند که نمونه از این دغدغه در کلام این شخص الهی به این شرح است:

۱ - «باید قوانین وضع بشود که حقوق محرومین و فقرا به آنها بازگردانده شود.» (همان، ج ۱۴، ص ۳۰۴)

۲ - «باید به حسب واقع، به حسب انصاف، به حسب وجدان، این مردمی که شماها (نمایندگان مجلس) را روی کار آورده اند، این مردم زاغه نشین که شماها را روی مسند نشانده اند ملاحظه آنها را بکنید.» (همان، ج ۱۴، ص ۳۸۰)

۳ - «امید آن است که رسیدگی به حال مستضعفین و مستمندان کشور که قسمت اعظم ملت مظلوم را در بر می‌گیرد در رأس برنامه‌ها قرار گیرد، و در نخستین مجلس شورای اسلامی طرح‌هایی جدی در رفاه حال این طبقه محروم داده شود….طرح‌ها و پیشنهادهایی که مربوط به عمران و رفاه حال ملت خصوصاً مستضعفین است، انقلابی و با سرعت تصویب کنید و از نکته‌سنجی ها و تغییر عبارات غیر لازم که موجب تعویق امر است اجتناب کنید.» (همان، ج ۱۲، ص ۳۶۲-۳۶۴)

در مکتب سیاسی حضرت امام، عدالت اجتماعی جایگاه و اهمیتی بس والا دارد. در این مکتب، تحقق عدالت اجتماعی، هدف بعثت انبیا و انقلاب اسلامی و مبارزه با رژیم طاغوت و نیز راز دشمنی استکبار بوده است و بی توجهی به آن عواقب شومی را برای حکومت و ثروت‌اندوزان به دنبال می‌آورد.

بر اساس این مکتب، در حکومت و جامعه باید تمامی اقشار جامعه از حقوق برابر برخوردار و همه در برابر عدالت مساوی باشند همچنین امام به شایستگی‌های افراد هم توجه دارند. در حکومت باید، قانون و موازین قانونی بر آن حاکم بوده، مسئولان در صدد جلب امتیازات ویژه برای خود نباشند و همواره با خدمتگزار مردم دانستن خود، به دنبال پر کردن شکاف‌های طبقاتی به نفع محرومان باشند.

در این مکتب، تحقق عدالت اجتماعی هدف غایی و نهایی نبوده و هدفی متوسط برای رسیدن افراد جامعه به کمال معنوی و انسانی است.

در مکتب سیاسی حضرت امام، با الگو پذیری از عدالت اجتماعی مطرح در حکومت‌های پیامبر (ص) و امام علی (ع)، تحقق عدالت اجتماعی، لوازمی نظیر تشکیل حکومت، اجرای احکام اسلام، عدالت کارگزاران و نهراسیدن آنان از تهمت‌ها و برخورداری ایشان از تجربه تلخ فقر و بی عدالتی و نیز احساس مسئولیت همگانی را می‌طلبد.

* فعال رسانه‌ای استان فارس