به گزارش گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، آیت الله سیّد محمّدمهدی میرباقری در نشست تبیین ابعاد مختلف منشور حوزه‌ی پیشرو و سرآمد که با مشارکت مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) و مجموعه عصرانه علمی پیرامون مرقومه مقام معظم رهبری به مناسبت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم برگزار شد، اظهار داشت: در این بیانیه نکات فراوانی وجود دارد که به صورت غیرمتمرکز ایشان مکرر در بخش عمده‌ای از بیانات پیشین خویش به آن پرداخته‌اند.

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی افزود: یکی از بهترین شرح برای این بیانیه مطالبی است که معظم‌له فرموده‌اند که اگر با تلاش، مطالبی متناسب با آن گردآوری شود بهترین توضیح برای بیانیه خواهد بود.

باید بتوانیم لایه‌های عمیق‌تر و بنیان‌های پیشین بیانیه اخیر را مورد تحلیل قرار دهیم

وی بیان کرد: همچنین بیانیه خود از کمال فصاحت و بلاغت برخوردار و بسیار گویا و واضح است و نیازی به شرح و توضیح ندارد؛ بنابراین اگر بتوانیم لایه‌های عمیق‌تر و بنیان‌های پیشین بیانیه را مورد تحلیل قرار دهیم به فهم عمیق‌تر آن کمک می‌شود.

میرباقری با اشاره به برخی از نکات مهم در این بیانیه عنوان کرد: نخستین نکته تحلیلی این است که از خاستگاه حوزه علمیه و شرایط پیدایش حوزه بیان شده که تحلیلی مختص آن است و در این باره گفتگوهایی قابل تأمل وجود دارد که رویکردی ممتاز است که در این رویکرد زمینه توجه به ماموریت های حوزه قم در آن مندرج است.

وی تصریح کرد: ایشان رویکرد دیگری نیز دارند مبنی بر اینکه برآمدنِ حوزه‌ی علمیه قم در شرایطی بود که استعمار مدرن به منطقه غرب آسیا و جغرافیایی دنیای اسلام که محل ظهور ادیان و انبیاست تسلط پیدا کرده و یکی از اهداف مهم‌اش نیز مهار اسلام و فرهنگ اسلامی بوده و آن را به جدیت رقیب خود می‌داند و فکر می‌کند نمی‌تواند به آرمان‌های مقاصد خودش در ایجاد جامعه جهانی متحد به غیر از تصرف در دنیای اسلام و تصرف در فرهنگ مسلمین برسد.

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی خاطرنشان کرد: در این بیانیه به این نکته توجه شده که زمانه ظهور حوزه علمیه زمانه تسلط استعمار در منطقه ما و دنیای اسلام و کشورهای اسلامی به منظور بهار اسلام است و طبیعتا توجه دیگری که پیدا شده این است که این حوزه که گویا ساخته و پرداخته شده و شجره طیبه‌ای است که غرس و از آن مراقبت شده برای مقابله با این جریان بزرگ، از عهده این کار نیز برآمده است و کمتر از 6 دهه تبدیل به یک دستگاه مواجهه عظیم با این تمدن استعماری شده و یک چالش جهانی برای این استعار درست کرده است.

وی در این باره ادامه داد: این واقعیتی که پیش روی ماست که حوزه علمیه از بدو تولد جدید در آغاز قرن چهاردهم تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی و سپس اثرگذاری در مسائل جهانی بعد از اشغال لانه جاسوسی و تحقق انقلاب اسلامی کمتر از شش دهه گذشته و توجه به اینکه این شجره طیبه این ثمرات و برکات را داشته است و بنابراین می‌توان توجه داد به اینکه این شجره طیبه برای این کار ساخته شده و این چنین مأموریتی بر دوش ایشان بوده است؛ چنین رویکردی را در جای دیگری نمی‌بینیم.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: این رویکرد ناشی از چند چیز است؛ از اموری است در اندیشه حضرت آقا که توجه عمیق به تاریخ صدر اسلام و تاریخ ائمه داشته و به تعبیر خودشان این تاریخ را وجب به وجب مطالعه کرده‌اند و توجه پیدا کردند که حوادث بزرگ تاریخی چگونه شکل می‌گیرد و چگونه می‌توان در صحنه‌ای، کار بزرگی انجام داد و جمع عظیمی را در دل حادثه‌ها متولد کرد؛ ایشان به این مسائل توجه پیدا کردند.

وی افزود: برای مثال می‌توان بررسی کرد چگونه ائمه اطهار(ع) در آن شرایط سخت، شجره طیبه‌ای را هوشمندانه و آگاهانه غرس کردند و به بار نشاندند، به طوری که مبدأ اثر در تاریح شده است، نکته دیگر نیز آشنایی کامل ایشان با استعمار مدرن از دوران گذشته تاکنون است تا همه بتوانند بفهمند که استعمار در این منطقه چه می‌کرده و به دنبال چه چیزی بوده و هم توجه داشته باشند پاسخی که اولیای اسلام به این امر داده‌اند، چیست.

خط مقدم جبهه تقابل با تهدیدات دشمنان

آیت‌الله میرباقری با اشاره به این که کمتر از شش دهه اتفاق عظیمی افتاده و در مقابل آن حرکت استعماری، موازنه به نفع اسلام تغییر کرده است، تصریح کرد: این یکی از مهم‌ترین فصول و قطعات این بیانیه است که خاستگاه پیدایش حوزه را چنین چیزی می‌بینند؛ طبیعتا برهمین اساس است که وقتی مسیر رسیدن به حوزه پیشرو را بیان می‌کنند یکی از مهم‌ترین سرفصل‌هایی که برای معرفی حوزه می‌گویند خط مقدم جبهه تقابل با تهدیدات دشمنان است و بعد از این مقدمه ایشان کارکردهای حوزه علمیه را توضیح می‌دهند و می‌فرمایند کار حوزه، ایجاد مرکز تخصصی تربیت نیروهای دینی و خط مقدم در عرصه‌های گوناگون است.

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی عنوان کرد: این دو نگاه کاملا به هم پیوسته است, یعنی این نگاه به حوزه که حوزه برای کاری عظیم و برای مقابله با تهدید استعمار در دنیای مدرن متولد شده، طبیعتا حوزه‌ای شکل می‌گیرد که خط مقدم است و حوزه‌های شیعه از جمله حوزه علمیه قم این گونه بوده است.

وی بیان کرد: همین جاست که باید مسأله اساسی را حل کنیم؛ اگر حوزه حلقه اتصال جامعه به دین الهی است و به تعبیری حلقه ارتباط جامعه به ولی خداست و ولی خدا بخشی از تدابیر خود را نسبت به هدایت امت توسط این حوزه‌ها اعمال می‌کند اگر چنین چیزی است آن مأموریتی که دین خدا و ولی خدا به عهده دارد چیست و آیا مأموریت مقابله همه جانبه با جبهه رقیب یعنی جبهه شیطان و طاغوت است، ما می‌بینیم امام مأموریتش مقابله همه جانبه با آنهاست و ساخت یک امت اسلامی در متن این درگیری است و نمی‌تواند فارغ از این درگیری باشد و خود درگیری هدف نیست.

 میرباقری تصریح کرد: اگر به این بیانیه توجه داشته باشیم، مأموریت حوزه علمیه قم و حوزه‌ها را می‌شود تعریف کرد که مأموریت چیست؛ در این باره حوزه قم سرآمد حوزه‌های شیعه است.

وی اظهار داشت: برخی مأموریت دین و ائمه و حوزه را حداقلی تعریف می‌کنند؛ ولی مأموریت عالمان دین در عصر غیبت یک مأموریت محدودی نیست اصلا عصر غیبت عصر خاصی است و عصر فقدان دسترسی مستقیم به حجت خداست و البته مأموریت‌های گسترده‌ای وجود دارد و با محدودیت‌های جدی مواجه‌ایم.

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: در این بیانیه خاستگاه حوزه علمیه و نیز واقعیت حوزه‌های شیعه در مواجهه با حوادث مورد توجه قرار گرفته و ماموریت گسترده‌ای برای حوزه‌ها از جمله حوزه علمیه قم در نظر گرفته شده و این تابع یک نگاه به دین و مأموریت دین و رسالت حوزه‌های علمیه به عنوان شخصیت حقوقی و میدان درگیری همه جانبه بین جبهه مومنین و کفار ترسیم آن میدان در دنیای امروز است.

وی گفت: در واقع مجموع این‌ها، مأموریت حوزه علمیه قم را معین می‌کند و براین اساس خصوصیاتی برای حوزه‌های علمیه معرفی می‌کنند؛ یکی از این خصوصیات، آن است که حوزه مرکز علمی با تخصص‌های معین و تربیت نیروهای کارآمد برای جامعه است،البته حوزه را تنها به عنوان مرکز علمی به رسمیت نمی‌شناسیم که تنها به پژوهش بپردازد؛بلکه این مساله یکی از ماموریت‌های حوزه است.

میرباقری افزود: رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند این پژوهش‌ها باید ارتقا یابد؛ ایشان در دو سطح موضوع را بیان کردند و در سال 74 فرمودند حوزه باید حفظ و ترمیم و بالندگی را برعهده باشد؛ ایشان مأموریت حوزه را حضور در میدان و خط مقدم جبهه می‌بینند که امت اسلامی را در تقابل با کفر راهنمایی کند و در خط مقدم بایستد.

وی اظهار داشت: تلقی این است در بخش اول که حوزه یک مرکز علمی است و نیاز به ترمیم دارد و بیشتر در مورد ترمیم حوزه حرف می‌زنند مأموریت در حوزه فقه و دانش‌های دیگر باید ترمیم و پیشینه باید حفظ و تراث گذشته ترمیم شود و پاسخ مسائل روز را بدهد و باید تحولی صورت بگیرد.

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: ایشان در این بیانیه توضیح دادند که باید حوزه منظومه مفاهیم دین را بفهد و وضعیت زمانه را بشناسد و نسبت بیان این دو را برقرار کند؛ ولی در بحث دیگر بالندگی حوزه را توضیح می دهند که حوزه مسأله مستحدثه زمانش، نظامات و تمدن است و باید بتواند نظامات اسلامی را در مقابل دنیای مادی استنباط کند و بفهمد و بعد از فهم هم فرهنگ‌سازی کند و درک تمدنی از اسلام داشته باشد و مشخصه‌های تمدن اسلام را فهم و فرهنگ‌سازی کند، همچنین میدان داری برای تحقق است.

وی افزود: این چند نکته‌ای که توضیح داده شد که گویا قوام حوزه به این مسائل است، اینها را همه قبول دارند؛ منتها در تراز پایین‌تری است، ایشان می‌فرمایند حوزه باید نظامات اسلامی را استنباط کند و اسلام را در حد تمدن بفهمد و مسلمانان اسلام را در تراز تمدن بفهمند.

وی عنوان کرد: یکی از ضعف‌های جامعه مؤمنین این است که درک از اسلام در تراز تمدن ندارند و نمی‌توانند موضع‌گیری صحیح تمدنی داشته باشند، خاستگاهی که رهبر معظم انقلاب برای حوزه تعریف می‌کنند، با این امر که حوزه همواره خط مقدم جبهه بوده یک خط به هم پیوسته است و این یک تحلیلی است که مبتنی بر تاریخ ائمه و توجه به استعمار مدرن می‌باشد.

عضو خبرگان رهبری بیان کرد: حوزه باید ظرفیت‌های موجود را حفظ کند، در زمینه تبلیغ نیز بر این تاکید دارند که باید ارتقا یابد و متناسب با شرایط امروز دنیای ما باشد و ما دائما در حال تحول هستیم و باید خود را برای این مسائل آماده کنیم و تبلیغ ما نباید منفعل باشد و حوزه خود را ترمیم کند و پاسخ به سوالات امروز بدهد و حوزه در مقام ابلاغ، تمدن رقیب را پاسخگو کند، در مرحله تربیت نیرو باید به این مسائل توجه داشته باشیم.

وی تصریح کرد: بنا به این بیانیه باید بالندگی را داشته باشیم و این بالندگی نیز هم به لحاظ محتوا و ابزار و شیوه‌های تبلیغ است و هم به لحاظ مقیاس و سطح تبلیغ است که آن هم در سطح تمدنی آن هم در سطح برتری در موازنه نسبت به تمدن رقیب باشد نه اینکه ما منفعل در مقابل با تمدن رقیب باشیم و آنها دائما هجوم بیاورند به فرهنگ اسلام و ما فقط پاسخگو باشیم ما باید ظرفیت دست برتری پیدا کنیم و باید حادثه‌سازی کنیم.

میرباقری اظهار داشت: نگاه ایشان به خاستگاه حوزه و مأموریت حوزه در اینکه در خط مقدم باشد و مأموریت‌های علمی و تربیت نیروی انسانی برای ابلاغ و اینها را در دو سطح بیان کردند یکی سطح حفظ و ترمیم است و دیگری سطح بالندگی است سطح بالندگی سطح پاسخگویی به نظامات اسلامی و ایده های تمدنی اسلامی است، در مجموع تفسیر کلمات ایشان باید به دقت مورد بحث قرار بگیرد و پیشنهاد من این است بیانیه می شود با بیانات مفصلی که ایشان در طول این سال‌ها داشته‌اند خودشان شرح ننمایند که در آن چیزی تحمیل نشود؛ ولی من در فهم این بیانیه و این‌گونه شرح‌ها آن لایه‌های عمیق‌تر و آن چارچوب‌های فکری که حاکم بر این بیانیه است به دست بیاوریم و آنها را تبیین کنیم

وی در پاسخ به برخی از سؤالات نیز عنوان کرد: ما در حوزه جریان‌های مختلفی داریم؛ مأموریت حوزه در سطح درک حوزویان متفاوت است، برخی دین را در حد احکام خلاصه می‌کنند، ممکن است در جاهایی نیز تحجر رسوخ کرده باشد؛ اما در حوزه جریان‌های عمیقی وجود دارد که نگاهی فراگیری به دین دارند و باید به فرموده رهبری این جریان‌ها را فعال‌تر کنیم.

این استاد عالی حوزه در مورد اینکه مخاطب اصلی بیانیه چه کسانی در حوزه هستند، تصریح کرد: مخاطب را حلقه‌های میانی می‌دانم؛ آنها کسانی هستند که در دل انقلاب متولد شدند مسائل انقلاب را می‌فهمدند و دغدغه‌هایی برای مسائل انقلابی دارند و انسانی‌هایی هستند؛ صورت مساله را می‌فهمند، البته مخاطب نیز مسئولان حوزه و بدنه حوزه و حلقه‌های میانی هستند که برای این بیانیه گام‌هایی بردارند، اما مهم ترین تکلیف را متوجه حلقه‌های میانی می‌دانیم که بدنه حوزه را می‌شناسند و می‌توانند برای تحقق ان تلاش کنند ما نیاز به تحول داریم، این تحول بخشی به دوش مسئولان حوزه و بخشی بدنه حوزه است مخاطب اصلی حلقه‌های میانی هستند؛ در این مسیر فهم مبانی و راهبردها مهم است.

خبرنگار: حمیده زند

انتهای پیام/