دکتر بهروز رسولی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره جایگاه علمی ایران از نظر تعداد انتشارات علمی گفت: خوشبختانه سیاست‌گذاران به این موضوع واقفند که از دست دادن این جایگاه و در کل کاهش انتشارات دانشگاه‌ها موضوع جدی است. الان در دانشگاه‌های مخلتف حرکت‌هایی شروع شده برای این‌که از این افت جلوگیری کنند.

وی درباره اقداماتی که برای افزایش انتشارات علمی در دانشگاه‌ها آغاز شده است، گفت: در گام اول دانشگاه‌ها تا حدودی در حال افزایش تشویقی‌های چاپ مقاله هستند. همچنین برای افزایش تعداد انتشارات دانشگاه از ظرفیت پژوهشگران بیرون دانشگاه استفاده می‌کنند.

استادیار پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در پاسخ به این سوال که آیا انتقاداتی که سال‌های اخیر در مورد مقاله‌نویسی مطرح می‌شود، نقشی در کاهش انتشارات دانشگاه‌ها و افت رتبه علمی داشته است؟ گفت: پژوهشگر در یک نظام رشد و ارتقا قرار دارد، به همین دلیل نگاه می‌کند ارزیابی‌ها به چه نکاتی توجه دارد، چون به هر حال باید این امتیازات را کسب کند؛ بعد به ناگهان به او عنوان می‌کنیم که مقاله به درد نمی‌خورد! این اقدامات پژوهشگران را گیج می‌کند.

«مقاله» قابل حذف از زنجیره ارزش نیست

وی تاکید کرد: من به شدت با این گزاره که برخی عنوان می‌کنند «مقاله به چه دردی می‌خورد؟» مخالفم؛ اگر به روندهای علمی به صورت یک زنجیره ارزش نگاه کنیم، مقاله بخشی از زنجیره ارزش است.

این پژوهشگر علم‌سنجی در مورد زنجیره ارزش توضیح داد: در زنجیره ارزش یک سری ورودی یا input وجود دارد که در نتیجه برخی فعالیت‌ها تبدیل به یک سری برونداد یا output می‌شوند. در ادامه آن‌ها تبدیل به برآیند یا outcome می‌شوند و این برآیندها تبدیل به ایمپکت یا تاثیر می‌شوند.

رسولی با اشاره به یک مثال تشریح کرد: برای مثال ما یک سری سیم و لامپ و ... داریم و دنبال این هستیم که با آن روشنایی تامین کنیم. یک پژوهشگر روی نحوه اتصال سیم‌ها برای روشن کردن این لامپ کار می‌کند و مقاله‌ای می‌نویسد و چاپ می‌شود. این مقاله می‌تواند تبدیل به یک پروانه ثبت اختراع شود. یک نفر بر روی این مدل کار می‌کند؛ چند نکته به آن اضافه می‌کند و در نهایت می‌گوید ما توانستیم از این طریق لامپ را روشن کنیم. این لامپ باید قابلیت کاربرد در عمل داشته باشد. لامپ برآیند کار ما است، مقاله و پتنت، برونداد یا output ماست. زمانی که این فرآیند بتواند لامپ خانه یک نفر را در دور افتاده‌ترین مناطق روشن کند، به ایمپکت یا تاثیر رسیده است. فرآیند رشد علمی و تاثیرگذاری نیز به همین صورت است.

وی تاکید کرد: نمی‌توانیم بگوییم من از امروز تصمیم می‌گیرم که بخش مقاله را از این فرآیند حذف کنم؛ مثل این‌ است که لامپ را از فرآیند حذف کنیم و انتظار روشنایی داشته باشیم. این یک اصول و بنیانی دارد و نیاز است که درک درستی از این فرآیند وجود داشته باشد. باید توجه داشت که از ۱۰۰ مقاله، یکی تبدیل به پتنت می‌شود؛ از ۱۰۰۰ مقاله یکی تبدیل به ایمپکت می‌شود. نمی‌توان زنجیره اول را حذف کرد و بگوییم پژوهشگران ادامه کار را انجام دهند.

کار پژوهشگر مقاله‌نویسی است

عضو هیئت‌علمی ایرانداک خاطر نشان کرد: پژوهشگر، پژوهش، مقاله‌نویسی و نوشتن بلد است؛ اگر صنعت بلد بود، در صنعت کار می‌کرد. در این فرآیند دانشگاه هم نباید حذف شود، بیزینس دانشگاه همین است. کاری که در یک شرکت دولتی با میلیاردها تومان می‌تواند انجام شود و تبدیل به یک پژوهش می‌شود، شاید در دانشگاه با ۱۰۰ میلیون تومان قابل انجام باشد؛ چون تخصص دانشگاه پژوهش است.

وی تاکید کرد: حذف کردن یک بخش از زنجیره کار درستی نیست؛ نمی‌دانم چرا واقعاً بعضی افراد این مسائل را مطرح می‌کنند ولی هدف هر چه باشد، نتیجه آن مساعد نیست.