خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: استان گلستان که همواره به بارش‌های مناسب و اقلیم معتدلش شناخته شده، حالا درگیر بحرانی‌ست که ظاهراً به هیچ‌کدام از این ویژگی‌ها نمی‌خورد؛ بحران کم‌آبی. آنچه تا دیروز در سکوت به دوش مردم می‌رفت، حالا با آمارهای رسمی فریاد شده است.

فرماندار گرگان می‌گوید: نیاز شهر به آب شرب هزار و ۹۵۰ لیتر بر ثانیه است؛ اما همه ظرفیت‌ها که به کار گرفته شود هم تنها هزار و ۶۰۰ لیتر تأمین می‌شود.

کمبود ۳۵۰ لیتر بر ثانیه‌ای در شهر گرگان. آن‌هم در استانی که تا چندی پیش به‌عنوان یکی از مناطق خوش‌آب‌وهوا شناخته می‌شد.

روایتی از خیابان‌ها؛ وقتی بی‌آبی به سبک زندگی مردم نفوذ کرد

در کوچه‌پس‌کوچه‌های گرگان، گنبد و آق‌قلا، صدای مردم از دل بحران شنیده می‌شود. دیگر ماجرا فقط ناراحتی نیست؛ فشار روانی، اختلال در برنامه‌های روزانه، آسیب به سالمندان، کسب‌وکارهای نیمه‌تعطیل شده و زندگی‌هایی که درگیر آب شده‌اند.

یکی از شهروندان گنبدی می‌گوید: وقتی آب قطع می‌شود یا فشار آن کم است، همه برنامه‌های روزانه‌مان به هم می‌ریزد. در این زندگی پرهیاهو، این مشکلات کوچک تبدیل به دغدغه بزرگی می‌شود.

فاطمه خانی، ساکن شهر گرگان به خبرنگار مهر می‌گوید: کم شدن فشار آب یا قطع آب این روزها تبدیل به یک معضل شده است. قطع چند ساعته آب خصوصاً برای زمانی که بیمار در بستر داری واقعاً کلافه کننده است.

وی گفت: تازه وقتی آب وصل می‌شود، تازه بدو بدوها برای پرکردن ظرف‌ها و جبران کمبود آب شروع می‌شود که کلی وقت و انرژی می‌گیرد.

حسین آق‌زاده، معلم بازنشسته از آق قلا، می‌گوید: ما در منطقه‌ای زندگی می‌کنیم که همیشه به‌عنوان منطقه پرآب شناخته می‌شد. حالا مجبوریم بطری‌های ذخیره آب بچینیم گوشه خانه.

بحران ناترازی؛ روایت تلخ استاندار از قلب استان سرسبز

استاندار گلستان در اظهاراتی بی‌پرده به عمق بحران اشاره می‌کند و به خبرنگار مهر می‌گوید: کسی باور نمی‌کند که ما در گرگان، روزانه ۱۰ تا ۱۲ ساعت قطعی آب داشته باشیم. یا اینکه در کل استان بیش از هزار و ۵۰۰ لیتر در ثانیه کمبود آب وجود دارد.

این سخنان نه از زبان فعالان محیط‌زیست یا کارشناسان مستقل، بلکه از زبان عالی‌ترین مقام اجرایی استان بیان شده است.

به گفته علی‌اصغر طهماسبی، تقریباً تمامی شهرها و روستاهای استان، به‌نوعی درگیر این ناترازی و بحران تأمین آب هستند. یعنی ما با یک بحران فراگیر مواجهیم، نه یک اختلال موقتی.

تشکل قرارگاه عملیاتی؛ واکنش دولت به صدای مردم؟

استاندار گلستان می‌گوید: از ابتدای سال آبی جدید، قرارگاه عملیاتی آب در استان تشکیل شده است. هر شهرستانی که می‌رویم، تیم اجرایی فوراً جلسه می‌گذارد، مصوبه می‌نویسد و برای آن ضرب‌العجل تعیین می‌کنیم.

این ساختار اگرچه نشانه‌ای از عزم دولت برای مدیریت بحران است، اما آیا می‌تواند پاسخ‌گوی دهه‌ها غفلت و مشکلات ریشه‌داری چون فرسودگی زیرساخت، برداشت بی‌رویه و سوءمدیریت منابع آبی باشد.

زخمی کهنه؛ زیرساخت‌هایی که فرسوده شدند و کسی نشنید

استاندار در بخش دیگری از سخنان خود، تلویحاً به غفلت‌های گذشته اشاره می‌کند: مشکلات آبی ما از ۴۰ یا ۵۰ سال پیش باقی مانده‌اند. اما ما موظفیم دنبال حل آن‌ها باشیم.

این موضوع را فرماندار گرگان نیز تأیید می‌کند و با صراحت می‌گوید: بی‌توجهی به حل ریشه‌ای مشکلات طی سال‌های گذشته، عامل اصلی وضعیت امروز ماست. الان فقط می‌توان با مدیریت بحران و اقدامات مقطعی، بخشی از مشکلات را کنترل کرد.

خطر بزرگ‌تر در راه است؛ خلیج گرگان و هشدارهای محیط‌زیستی

کمبود آب فقط خانه‌ها و مغازه‌ها را تهدید نمی‌کند. طهماسبی هشدار می‌دهد: خلیج گرگان در حال خشک شدن است. اگر اقدامی نکنیم، وضعیت از دریاچه ارومیه هم بدتر خواهد شد.

به گفته وی، دولت سیزدهم با تصویب ۴۴ بند برای علاج‌بخشی خلیج گرگان، پروژه پمپاژ آب از خزر به خلیج را کلید زده است.

اما سوال اساسی این است که اگر بحران امروز به دلیل سیاست‌های دیروز شکل گرفته، آیا طرح‌های امروز، از تکرار اشتباهات گذشته جلوگیری خواهند کرد.

در مثالی قابل‌توجه، طهماسبی به وضعیت کانال آبرسانی گمیشان اشاره و اظهار می‌کند: پروژه متعلق به بخش خصوصی بود. اما ما وارد عمل شدیم، هزینه کردیم و لایروب فرستادیم تا طی یک هفته، ۲۵ کیلومتر لایروبی انجام شود.

این مسئله نشان می‌دهد که حتی در پروژه‌هایی که باید توسط بخش خصوصی انجام شوند، دولت مجبور است به‌جای دیگران وارد عمل شود؛ اتفاقی که ممکن است منابع عمومی را هم درگیر کند.

از شکایت تا مشارکت؛ راهی جز هم‌افزایی نیست

استاندار گلستان در پایان تأکید می‌کند: حل بحران آب، تنها با همکاری چند اداره ممکن نیست. شوراها، دهیاران، شهرداران و مردم هم باید طرح بدهند، برنامه داشته باشند. تنها گفتن کافی نیست، باید عمل کرد.

وی خواهان طرح‌هایی مشخص از بدنه مدیریتی محلی و حتی مردم می‌شود. چراکه بدون مشارکت عمومی، بهبود پایدار ممکن نیست.

بحران در گرگان؛ عدد و رقم کمبود آب

فرماندار گرگان، جزئیات دقیق‌تری از وضعیت بحرانی آب در مرکز استان ارائه می‌دهد.

به گفته وی نیاز فعلی گرگان هزار و ۹۵۰ لیتر بر ثانیه که ظرفیت تأمین فعلی هزار و ۶۰۰ لیتر بر ثانیه است و در حال حاضر این شهر با کمبود: ۳۵۰ لیتر بر ثانیه آب شرب مواجه است.

علی نصیبی، نیز ریشه مشکلات را در سال‌های گذشته می‌بیند و تأکید می‌کند که به دستور استاندار، جلسات رفع مشکل آب و برق به‌صورت مستمر برگزار می‌شود.

وی از صبر مردم گرگان قدردانی کرده و می‌گوید: با تمام توان برای رفع مشکل تلاش می‌کنیم. امید داریم که بتوانیم در کوتاه‌مدت بهبود نسبی ایجاد کنیم.

بازنگری در نگاه به آب، ضرورت امروز گلستان

بحران آب گلستان فقط یک بحران فنی یا اقلیمی نیست؛ یک مسئله اجتماعی و مدیریتی است. مردمی که در استانی سرسبز زندگی می‌کنند، نباید تشنه باشند. زیرساخت‌های فرسوده، بی‌توجهی به طرح‌های ریشه‌ای و عدم مشارکت کافی مردم و مسئولان، این بحران را به جایی رسانده‌اند که فقط «مدیریت بحران» می‌تواند جلوی بدتر شدن آن را بگیرد.

تشکیل قرارگاه آب، ورود مستقیم دولت به پروژه‌ها، و برنامه‌های نجات خلیج گرگان، اگرچه امیدوارکننده‌اند، اما تنها در صورتی موفق خواهند بود که با شفافیت، مشارکت مردمی، تداوم و پیگیری جدی همراه شوند.

بحران آب در گلستان، آزمونی برای همه است. از مسئول و مدیر تا مردم. آزمونی که نتیجه آن، سرنوشت نسل آینده را تعیین می‌کند. آیا گلستان می‌تواند دوباره از دل بحران، به ریشه‌های سبز خود بازگردد.