خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- ندا سپاهی: پادنا در قلب زیست‌بوم دنا و سپر طبیعی پارک ملی دنا، گرفتار باتلاق مدیریتی شده است. مصوبه شورای عالی محیط‌زیست برای ارتقای حفاظتی پادنا زیر سایه بی‌عملی خاک می‌خورد در حالی که این زیست‌بوم ارزشمند در انتظار ناجی خود برای رهایی از تهدیدات است.

با گذشت یک سال از بلاتکلیفی مصوبه ارتقای سطح حفاظتی منطقه شکار ممنوع پادنا به منطقه حفاظت شده در معاونت محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور اکنون در حالی که بنا به وعده مدیران اصفهانی طرح تأمین آب ماندگان قرار بود بهار ۱۴۰۴ به زاینده‌رود متصل شود، نامه جدید این معاونت، پروژه ماندگان را به حاشیه رانده و قفل کرده است.

منطقه پادنا در جنوب سمیرم در استان اصفهان، با تنوع زیستی غنی شامل کل و بز، خرس قهوه‌ای، پلنگ و پرندگان شکاری، سپری برای پارک ملی دنا محسوب می‌شود اما ضعف‌های حفاظتی این زیست‌بوم را در برابر شکار غیرمجاز، تخریب رودخانه‌ها، چرای بی‌رویه و گردشگری بی‌ضابطه آسیب‌پذیر کرده است.

نیمه اردیبهشت ۱۴۰۳ در آخرین جلسه شورای عالی حفاظت محیط‌زیست به ریاست رئیس‌جمهور فقید سید ابراهیم رئیسی، مصوبه‌ای برای ارتقای ۳۱ هکتار از منطقه شکارممنوع پادنا و بخشی از منطقه حفاظت‌شده دنا در استان اصفهان به مساحت ۶۱ هزار و ۵۰۰ هکتار به منطقه حفاظت‌شده پادنا تصویب شد. این مصوبه ۳۰ خرداد سال گذشته توسط محمد مخبر به سازمان حفاظت محیط‌زیست ابلاغ شد و قرار بود حفاظت این منطقه ۶۱ هزار هکتاری را به محیط‌زیست اصفهان واگذار کند اما پس از یکسال در گیر و دار تغییر و تحولات دولت، این مصوبه مسکوت مانده و حفاظت پادنا در بلاتکلیفی است.

طی این مدت معاونت طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست هیچ دستوری برای انتقال مدیریت منطقه پادنا از کهگیلویه و بویراحمد به اصفهان صادر نکرده و و بخش شمالی دنا همچنان تحت مدیریت محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد باقی مانده و یگان حفاظت محیط‌زیست اصفهان تنها با گشت‌های سیار در این منطقه وسیع امکان نظارت محدود دارد.

پاسخی مبهم به مسکوت گذاشتن مصوبه

حمید ظهرابی معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی کشور در سفر اخیر به اصفهان در حاشیه مراسم تودیع و معارفه مدیران کل محیط‌زیست در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر درباره علت مسکوت گذاشتن مصوبه شورای عالی محیط‌زیست برای ارتقای منطقه پادنا گفت: این مصوبه برای محدوده‌ای با مساحت ۳۰ هزار هکتار تصویب شده بود اما به دلیل تداخل مرزهای این منطقه با منطقه حفاظت‌شده دنا، اصلاح مرزها در دستور کار شورای عالی محیط‌زیست قرار گرفته است.

وی افزود: مناطق حفاظت‌شده از مرزهای اکولوژیک تبعیت می‌کنند، نه سیاسی؛ از این رو اصلاح حدود پادنا با همکاری استانداری‌های دو استان، وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست در حال پیگیری است. معاون طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور اما پاسخی روشن به چرایی تأخیر در اجرای مصوبه ارائه نداد که این مسئله ابهامات را پررنگ‌تر می‌کند.

اما حشمت‌الله انتخابی دبیر شورای هماهنگی تشکل‌های زیست‌محیطی اصفهان، پادنا را بخشی تاریخی و جغرافیایی از زیست‌بوم دنا می‌داند و به خبرنگار مهر می‌گوید: ۴۸ تا ۶۱ درصد از پارک ملی و منطقه حفاظت‌شده دنا در حوزه جغرافیایی اصفهان قرار دارد و پادنا به‌عنوان سپری برای این پارک عمل می‌کند.

انتخابی جنجال‌های مرزی را ناشی از سوءتفاهم یا اغراض سیاسی می‌داند و می‌گوید: هدف باید حفاظت از زیست‌بوم دنا باشد. وی بر لزوم روشنگری با اسناد و مدارک تاریخی تأکید دارد تا تصمیم‌گیری‌ها شفاف‌تر شود.

شائبه یک دستور

در این میان ظهرابی معاون طبیعی سازمان محیط‌زیست کشور طی نامه‌ای در ۲۴ اردیبهشت امسال به ادارات کل محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد و اصفهان، دستور توقف عملیات اجرایی سد ماندگان را تا اطلاع ثانوی صادر کرده است. در این نامه که با استناد به مکاتبات معاونت حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه تنظیم شده، در خصوص منطقه حفاظت‌شده دنا و سد ماندگان دستور ممانعت از انجام عملیات اجرایی سد تا قبل از اخذ مجوزهای قانونی صادر شده است. در حالی که تصمیم‌گیری درباره پروژه‌های عمرانی مانند پروژه سد ماندگان در حوزه معاونت انسانی سازمان محیط‌زیست است نه معاونت طبیعی و این موضوع، شائبه‌هایی درباره دخالت‌های غیرمتعارف ایجاد کرده است. از سوی دیگر، پروژه سد ماندگان که روی رودخانه ماربر در حاشیه منطقه پادنای سمیرم برنامه‌ریزی شده، در پارک ملی دنا قرار ندارد.

زاینده‌رود زیرتیغ وعده‌های گزاف

سید رضا مرتضوی استاندار پیشین اصفهان در آخرین نشست خبری خود در مرداد ۱۴۰۳ اعلام کرد که سامانه شهید رئیسی (انتقال آب ماندگان) با حمایت رئیس‌جمهور فقید از بهمن ۱۴۰۱ آغاز شده و تا بهار ۱۴۰۴ می‌تواند ۲۸۰ میلیون مترمکعب آب به زاینده‌رود منتقل کند. مرتضوی تأکید کرد که محل آبگیری این پروژه ابتدا مشکلات فنی داشت اما با تصمیم ساخت سد در اصفهان و تأمین منابع مالی از مولدسازی پیشرفت چشمگیری داشته است.

با وجود این، پروژه ماندگان مانند مصوبه ارتقای پادنا در گیرودار تغییر و تحولات دولتی با موانعی روبه رو شد به طوری که مهدی جمالی‌نژاد استاندار اصفهان بهمن ماه سال گذشته در حاشیه یک مراسم از رئیس قوه قضائیه خواستار باز شدن گره در عملیات اجرایی سد ماندگان شد.

استاندار اصفهان اما چندی بعد در فروردین امسال با اشاره به تأمین منابع مالی سد ماندگان، اعلام کرد: طرح انتقال آب از سد ماندگان در جنوب استان اصفهان برای تأمین آب آشامیدنی پنج میلیون جمعیت استان در حال اجرا است و تا ۲ سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد و اعتبارات این طرح از محل اعتبارات استان و از طریق مولدسازی تأمین شده است.

مولدسازی اراضی وزارت نفت و شرکت آب منطقه‌ای اصفهان به ارزش ۳۵ هزار میلیارد تومان با هدف تأمین مالی برای تسریع در اجرای پروژه‌های آبی اصفهان اواخر سال گذشته محقق شد؛ موضوعی که مهدی بقایی، معاون محیط‌زیست و خدمات شهری شهرداری اصفهان در یک نشست خبری توضیح داد که در طرح مولدسازی اراضی وزارت نفت در منطقه هزارجریب شهر اصفهان با اعتبار ۳۵ هزار میلیارد تومان، مدیریت شهری در تهاتر ۱۰ هزار میلیارد تومان برای صدور پروانه‌ها، یک هزار لیتر بر ثانیه پساب برای فضای سبز خریداری کرده که در صورت بهره‌برداری خط انتقال آب ماندگان به زاینده‌رود تا سال ۱۴۰۵-۱۴۰۶ عملیاتی شود؛ حالا اما تحقق طرح ماندگان با وجود هزینه‌های گزاف به حاشیه می‌رود.

بلاتکلیفی حفاظت دنا در پیچ و خم مدیریتی

بخش شمالی دنا که در جغرافیای استان اصفهان قرار دارد، از دهه ۶۰ تاکنون تحت مدیریت محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد بوده و به دلیل فاصله زیاد، بسته بودن گردنه بیژن در فصول سرد، کمبود نیرو و زیرساخت و فقدان مقبولیت اجتماعی، با ضعف‌های حفاظتی جدی مواجه است. مکاتبات رسمی در سال‌های ۱۳۸۹، ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ بین دو استان، نشان‌دهنده درخواست محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد برای واگذاری حفاظت و مدیریت این بخش به اصفهان است اما این درخواست‌ها حالا به رغم مصوبه شورای عالی محیط‌زیست بی‌نتیجه مانده‌اند.

تقویت حفاظت از دنا و پادنا مطالبه مردم، تشکل‌های زیست‌محیطی و مراجع قضائی است. شورای حفظ حقوق بیت‌المال اصفهان نیز سازمان محیط‌زیست را مکلف به ارتقای حفاظت پادنا کرده است؛ حالا اما مسکوت ماندن مصوبه و ابهام در پروژه سد ماندگان، نگرانی‌ها را افزایش داده است.

چرخه حفاظت از پادنا و دنا که با مصوبه امیدوارکننده شورای عالی محیط‌زیست در اردیبهشت ۱۴۰۳ آغاز شد اکنون در پیچ و خم‌های مدیریتی و تصمیم‌گیری‌های غیرشفاف گرفتار شده؛ نامه توقف سد ماندگان و مسکوت ماندن مصوبه ارتقای پادنا، نشان‌دهنده نیاز به هماهنگی بین دستگاه‌ها و شفافیت است.

پادنا، به‌عنوان بخشی از هویت طبیعی دنا برای سراسر کشور ارزشی حیاتی دارد و این چرخه تنها با همکاری، روشنگری و تعهد به حفاظت زیست‌محیطی به سرانجام می‌رسد.