صالح وزیری‌زاده در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به زندگی و ویژگی‌های این امام همام، از نقش مبارزاتی او در سخت‌ترین دوران عباسیان تا ماجرای امامت در خردسالی و شبکه‌سازی اجتماعی-دینی امام جواد (ع) نکاتی را بیان کرد.

شناسنامه و دوران زندگی امام جواد (ع)

این کارشناس دینی افزود: نام مبارک نهمین امام شیعیان محمد، کنیه ایشان ابوجعفر و لقب مشهورشان جواد و تقی است. پدر بزرگوار ایشان، امام رضا (ع)، و مادرشان بانوی بزرگواری به نام خیزران بودند. درباره ولادت امام جواد (ع)، تاریخ دهم رجب سال ۱۹۵ هجری قمری در مدینه نقل شده است.

وی ادامه داد: امام جواد (ع) در هشت سالگی به امامت رسیدند و بنابر نقل‌های معتبر، هفده سال امامت داشتند. نهایتاً امام جواد (ع) در سن ۲۵ سالگی و در آخر ماه ذی‌القعده سال ۲۲۰ هجری قمری به شهادت رسیدند.

وزیری زاده گفت: در طول دوران امامت امام جواد (ع)، دو خلیفه عباسی حکومت می‌کردند: پانزده سال با خلافت مأمون و دو سال پایانی عمر با خلافت معتصم عباسی همزمان بود. در نهایت، بنا به تحریک معتصم عباسی -برادر مأمون عباسی- و با نقش‌آفرینی همسرشان، ام‌الفضل، امام جواد (ع) به شهادت رسیدند. وزیری‌زاده افزود: امام جواد (ع) دارای فضائل متعددی بودند و امام رضا (ع) درباره ولادت ایشان فرمودند: «ولادت فرزندم جواد برای شیعیانم با برکت‌ترین ولادت بود.»

این کارشناس دینی افزود: یکی از مهم‌ترین نکات در سیره امام جواد (ع) همانند اجداد بزرگوارشان، مبارزه دائمی با ظلم، کفر، نفاق و استکبار بود. اگرچه بسیاری از ائمه در شرایط خفقان و اختناق قرار داشتند، هیچ‌گاه دست از مبارزه برنداشتند، از شواهد روشن مبارزه ائمه، تبعید و اسارت‌های پی‌درپی آنان بود؛ مانند دعوت اجباری امام رضا (ع) به مرو، یا انتقال امام جواد (ع) به بغداد که این هجرت‌ها نشانه روشنی بر خط مبارزاتی ائمه بود.

وی گفت: یکی از چالش‌های ابتدای امامت امام جواد (ع)، خردسالی ایشان بود. این مسئله بهانه برخی مخالفان و حتی موجب تردید در بدنه شیعه شد، شیعیان برای رفع این شبهه، جلسات پرسش و پاسخ متعددی برگزار کردند و به بیان امروزی کرسی‌های آزاداندیشی راه انداختند تا امام جواد (ع) با پاسخ‌های دقیق و علمی، جایگاه امامت خود را اثبات کند.

وزیری زاده با ذکر نمونه‌ای از اسحاق بن اسماعیل گفت: امام جواد (ع) با علم امامت و ارتباط غیبی خود، حتی از نیت قلبی سؤال‌کنندگان نیز آگاه بودند و پرسش‌ها را به طور کامل پاسخ می‌دادند.

این کارشناس دینی درباره ازدواج امام جواد (ع) با ام‌الفضل، دختر مأمون عباسی و نوه هارون، توضیح داد: این ازدواج به پیشنهاد مأمون و با اهداف سیاسی انجام شد. مأمون با این ازدواج در پی کنترل بیشتر بر امام و کسب مشروعیت در میان علویان بود و از سوی دیگر، می‌خواست از طریق دخترش از احوالات و فعالیت‌های امام جواد (ع) مطلع شود. این ازدواج گرچه با مخالفت عباسیان و اطرافیان مأمون روبرو شد، اما مقدمات یکی از مناظرات معروف و سرنوشت‌ساز امام جواد (ع) را پدید آورد.

وی گفت: امام جواد (ع) با قبول این ازدواج توانست برای شیعیان فضای امن‌تری ایجاد کند و شبکه ولایی و شیعی را در جامعه توسعه دهد. این ازدواج همچنین منجر به طولانی‌تر شدن مدت امامت ایشان، رفع تهدیدهای مستقیم و حفظ آرامش نسبی برای پیروان اهل‌بیت گردید و موجب شد شیعیان بتوانند استعداد و شبکه خود را در جامعه حفظ کنند.

وزیری زاده اظهار کرد: یکی دیگر از اقدامات مهم امام جواد (ع)، تربیت شاگردان معتقد و اعزام آنها به نقاط مختلف جهان اسلام بود. امام جواد (ع) با تشکیل شبکه ولایی مخفی، قدرت نفوذ تشیع را تا دورترین نقاط چون ایران، عراق، حجاز و حتی مصر گسترش دادند. ایشان با این تدبیر موفق شدند تا نهضت شیعی را در برابر حکومت عباسی حفظ و تقویت کنند.

این کارشناس دینی به دلایل قرآنی این مسأله نیز اشاره کرد و گفت: همانطور که در زندگی پیامبرانی مانند حضرت عیسی (ع) و حضرت یحیی (ع) شاهد اعطای مقام نبوت در سن کودکی بودیم، امامت نیز می‌تواند به فردی در سن خردسالی اعطا شود و این مسئله با مبانی شیعه همخوانی دارد.

وی به یکی دیگر از جنبه‌های برجسته شخصیت امام جواد (ع) نیز اشاره کرد و گفت: لقب جواد یعنی بخشنده، در میان عموم مردم به ایشان مشهور است. امام رضا (ع) تاکید داشت که فرزندش با مردم ارتباط نزدیک و کمک‌رسان داشته باشد و این منش در یعنی امام جواد (ع) برجسته شد. تا جایی که هم‌اکنون بسیاری از مؤمنین با توسل به مقام جود و کرامت ایشان حاجات خود را طلب می‌کنند و از این راه عنایات الهی دریافت می‌کنند.

وزیری‌زاده تاکید کرد: امام جواد (ع) اگرچه در سن کم به امامت رسیدند، اما با علم، تدبیر، شبکه‌سازی اجتماعی و جود و کرامت خود، جامعه شیعه را در سخت‌ترین شرایط هدایت کردند و همچنان الگوی معرفت، اطاعت و شفاعت برای دوست‌داران اهل‌بیت (ع) هستند.