امیر امیری، مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان فعال در حوزه تجهیزات دندان‌پزشکی، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر از تولید فایل‌های عصب‌کشی بومی سازی شده در دندان‌پزشکی خبر داد و گفت: اگر تجربه عصب‌کشی را داشته باشید، می‌دانید که هنگام این درمان، پزشک وارد کانال ریشه دندان می‌شود. در واقع، در این بخش از دندان، بافت زنده‌ای وجود دارد که در صورت عفونت باید خارج شود.

وی افزود: برای انجام این کار، دندان‌پزشک از وسیله‌ای استفاده می‌کند که شبیه یک سوزن باریک است اما روی آن مارپیچ‌هایی شبیه مته وجود دارد. با استفاده از این ابزار، بافت عفونی یا آسیب‌دیده از داخل کانال ریشه خارج می‌شود. این فرایند، در اصطلاح عمومی، به «عصب‌کشی» معروف است.

امیری بیان کرد: وقتی این کار را شروع کردیم، سال ۱۴۰۰ بود. در آن زمان، تولیدکننده‌ای در این حوزه وجود نداشت. ما به‌عنوان اعضای هیئت علمی، طبیعتاً سرمایه‌ای برای تولید نداشتیم؛ به همین دلیل تصمیم گرفتیم از ظرفیت‌های حمایتی موجود استفاده کنیم. به همین صندوق حمایتی تعریف شده مراجعه کردیم، طرح را ارائه دادیم و فرآیند داوری حدود یک سال به طول انجامید. متأسفانه روندهای اداری بسیار کند بود. ما طرح را بر اساس دلار ۲۳ هزار تومانی نوشتیم، ولی زمانی که به مرحله تخصیص بودجه رسیدیم، نرخ ارز به ۴۴ هزار تومان رسیده بود. از همین‌جا بود که مشکلات ما شروع شد.

امیری توضیح داد: اداره ‌کل تجهیزات پزشکی بتازگی اعلام کرد که مجوز تولید ما صادر شده است. این مجوز مربوط به محصولی است که طی چهار سال گذشته روی آن کار کردیم. در واقع، ما اولین تولیدکننده این محصول در کشور بودیم، اما سال گذشته یک شرکت دیگر هم وارد این حوزه شد. بنابراین در حال حاضر، ما دومین تولیدکننده داخلی این محصول محسوب می‌شویم.

مدیر این شرکت دانش بنیان گفت: تا حدود ۱۰ سال پیش، این محصول فقط از شرکت‌های آمریکایی و سوئیسی وارد کشور می‌شد و هیچ تولیدکننده‌ای در داخل وجود نداشت. با آغاز تحریم‌ها، واردات این محصول هم با مشکل مواجه شد و ما تصمیم گرفتیم روی تولید داخلی آن تمرکز کنیم.

امیری بیان کرد: این محصول یک نوآوری خاص در حوزه تجهیزات دندان‌پزشکی محسوب می‌شود و تولید آن به دلیل پیچیدگی‌های فنی بسیار دشوار است. زمانی که به دنبال انتخاب محصول برای تولید بودیم، تصمیم گرفتیم به‌جای ورود به بازارهای اشباع‌شده، سراغ محصولات مصرفی فاقد تولیدکننده داخلی برویم، به‌ویژه محصولاتی که نیاز به سطح دانش فنی بالا دارند. این محصول چند ویژگی مهم دارد؛ از جمله اینکه از آلیاژی خاص (آلیاژ هوشمند نیتینول) به نام نیکل-تیتانیوم با خاصیت حافظه‌دار ساخته شده است. این آلیاژ به گونه‌ای است که اگر آن را خم کرده یا تغییر شکل دهید، در دمای خاصی به شکل اولیه خود بازمی‌گردد. ما با دانش فنی خود، دمای بازیابی را روی حدود ۵۵ درجه تنظیم کرده‌ایم. به این معنا که اگر قطعه را در آب با دمای ۵۵ درجه قرار دهید، به شکل اولیه‌اش بازمی‌گردد.

وی تاکید کرد: این ویژگی فنی در نمونه‌های داخلی پیشین وجود نداشت، هرچند در محصولات خارجی چنین ویژگی‌هایی وجود دارد و در واقع این آلیاژ به استاندارد صنعتی تبدیل شده است. اما پیاده‌سازی دقیق این عملیات حرارتی در داخل کشور، نیاز به دانش فنی بالایی دارد که ما موفق به کسب آن شده‌ایم. یکی دیگر از چالش‌های فنی، مربوط به فرایند تولید این محصول است. ما از یک مفتول با ضخامت ۱.۲ میلی‌متر استفاده می‌کنیم و باید با دقت بالا روی آن تراش‌هایی ایجاد کنیم تا نوک آن به ضخامت حدود ۰.۱۵ میلی‌متر برسد. برای مقایسه، ضخامت متوسط یک تار موی انسان بین ۰.۱ تا ۰.۲ میلی‌متر است؛ یعنی نوک این قطعه تقریباً به اندازه یک تار مو نازک می‌شود.

امیری اظهار کرد: حالا تصور کنید برای رسیدن به این شکل مخروطی، باید از ضخامت ۱.۲ میلی‌متر به ۰.۱۵ برسید، بدون آنکه قطعه خم یا دفرمه شود. کوچک‌ترین فشاری ممکن است باعث انحراف یا تغییر شکل قطعه شود، چون ضخامت آن بسیار کم است.از طرفی، دقت تولید یا همان تلورانس ساخت نیز بسیار حیاتی است. بر اساس استانداردها، حداکثر خطای مجاز فقط ۰.۰۲ میلی‌متر است. یعنی اگر این عدد را به ۱۰۰ قسمت تقسیم کنیم، تنها ۲ قسمت از آن خطا قابل قبول است و اگر بیشتر باشد، قطعه مردود محسوب می‌شود. همین حساسیت‌ها باعث شد ما این مسیر را انتخاب کنیم، چون می‌خواستیم کاری انجام دهیم که هر کسی نتواند به‌راحتی وارد آن شود و صرفاً به‌خاطر بازار، بدون دانش فنی شروع به تولید نکند. این ویژگی‌ها باعث شد بتوانیم مجوز شرکت دانش‌بنیان را برای این محصول دریافت کنیم اما مهم‌ترین چالش ما تأمین سرمایه است.در حال حاضر مجوز تولید را گرفته‌ایم و در مرحله جذب سرمایه و تأمین منابع مالی برای راه‌اندازی خط تولید هستیم.

امیری گفت: محصول دیگری هم در حوزه تجهیزات دندان‌پزشکی تولید کرده ایم، یکی از دغدغه های خود من زمانی که برای ترمیم دندان آسیب دیده داشتم این بود که وقتی دندان‌پزشک بین دو دندان، یکی که پوسیده است را می‌تراشد، دندان سالم کناری هم آسیب ببیند. در جریان جست‌وجوهایی که برای محصول فایل روتاری انجام می‌دادیم، به یک شرکت سوئدی برخوردیم که محصول مشابهی تولید کرده بود. این محصول بنام وج در بازار موجود است و از جنس فولاد با ضخامت بسیار کمی تولید شده که میتواند بین دو دندان قرار گیرد تا درحین تراش دندان آسیب دیده از وقوع آسیب به دندان همجواری آن جلوگیری بعمل آید.

این فعال فناور گفت: ما هم از همان ایده الهام گرفتیم و نمونه مشابه آن را طراحی و تولید کردیم .نکته مهم اینجاست که من این محصول را شخصاً به بیش از ۵۰ دندان‌پزشک نشان دادم و با آن‌ها در مورد ویژگی‌های منحصر به فرد آن صحبت کردم. جالب بود که تقریباً همه آن‌ها حتی آن‌هایی که در نگاه اول تفاوتی تشخیص نمی‌دادند در نهایت عملکرد و کارایی محصول ما را تأیید کردند.

وی توضیح داد: نوع خارجی این وج‌ها در بازار با قیمت حدود ۳۵ هزار تومان به‌فروش می‌رسد، در حالی که نمونه‌ای که ما تولید کرده‌ایم، با همان کیفیت و طراحی، فقط ۷۵۰۰ تومان قیمت دارد. اگر ظاهر دو محصول را مقایسه کنید، می‌توانید شباهت‌ها و کیفیت کار خواهید شد.

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان در ادامه توضیح داد: در مورد محصول مراقبت کننده از دندان یا همان وج که مربوط به پیشگیری از آسیب است، تولید موفقی داریم و وارد مرحله فروش شده‌ایم. اگر بخواهیم درباره میزان فروش صحبت کنیم، باید بگویم که این محصول هنوز در بازار شناخته‌شده نیست. حتی پزشکان نیز تا زمانی که محصول به آن‌ها پرزنت نشود، معمولاً با آن آشنا نیستند. ولی هر جا که معرفی شده، بازخورد بسیار خوبی گرفته‌ایم و خرید انجام داده‌اند. از نظر ارزی، هر عدد از این محصول حدود نیم دلار قیمت دارد. با قیمت تقریبی دلار ۳۵ هزار تومان، یعنی اگر سالانه ۲۰۰ هزار عدد از این محصول مصرف شود، چیزی در حدود ۱۰۰ هزار دلار صرف واردات آن می‌شود. در مقایسه، آن محصول فایل روتاری، تخمین زده می‌شود که با احتساب قاچاق، سالانه حدود ۶ میلیون دلار واردات دارد. ما اگر کارخانه‌مان به ظرفیت کامل تولید برسد، می‌توانیم تا ۲۵۰ هزار دلار از این نیاز بازار را پوشش دهیم. بنابراین از آن ۶ میلیون دلار، سهم ما در شرایط فعلی می‌تواند حدود ۲۵۰ هزار دلار باشد.

وی تصریح کرد: تمام اطلاعاتی که درباره تولید و فروش محصولات دادم واقعی است. ما به‌عنوان اعضای هیئت علمی وارد این حوزه شدیم و هیچ‌کدام از صحبت‌های من جنبه تبلیغاتی یا اغراق‌آمیز ندارد. ممکن است برخی افراد ادعا کنند که می‌توانند کل سهم بازار را تأمین کنند، اما واقعیت این‌طور نیست.

امیری افزود: ممکن است این عدد در نگاه اول چشمگیر به نظر نرسد، اما برتری آن در صداقت و واقع‌بینی‌اش است. ما نمی‌گوییم بازار را کامل در اختیار می‌گیریم، اما آنچه می‌گوییم پشتوانه واقعی دارد. این میزان تولید متناسب با اسکیل فعلی ماست و با توسعه ظرفیت، طبیعتاً سهم بیشتری از بازار را هم می‌توانیم پوشش دهیم. نکته جالب این است که با وجود نداشتن رقیب داخلی، ما به‌جای تکیه بر شعار «بی‌نیازی از واردات»، با رویکردی تدریجی وارد تولید شدیم. همین واقع‌گرایی مسیر ما را پایدار کرده و قابل توسعه می‌سازد.

مدیر این شرکت دانش بنیان در انتها گفت: در پایان، من معاون پژوهشی دانشگاه آزاد هم بوده‌ام و صادقانه می‌گویم سیستم ما اشکالات ساختاری دارد. گاهی برای انجام یک اقدام ساده، به بخشنامه‌ای نیاز داشتیم که اصلاً وجود نداشت. این یعنی حتی افراد درست‌کار هم در این سیستم با مانع مواجه می‌شوند. مشکل فقط در تولید نیست؛ ریشه در ساختارها دارد. ما باید این ساختارها را اصلاح کنیم تا تلاش‌های فناورانه و دانش‌بنیان واقعاً به نتیجه برسند.