برترین‌ها: طی روزهای اخیر درگیری خونین در طاق‌بستان کرمانشاه به‌خاطر استفاده از کلمه «خوشتیپ» که ترند اینستاگرام شده، چند زخمی بر جا گذاشت و ظاهرا در این میان یک نفر هم جان خود را از دست داد. این اتفاق تلخ که با واکنش گسترده در فضای مجازی همراه شده، توجه مقامات انتظامی و نهادهای امنیتی را به بررسی ریشه‌های تنش‌های کلامی و پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی آن جلب کرده است.

ماجرای "خوشتیپ" از چه قرار است؟

در روزهای اخیر، شاهد افزایش ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه اینستاگرام هستیم که در آن افراد ناآشنا مورد تمسخر یا اذیت قرار می‌گیرند. در این ویدیوها معمولاً با جلب‌توجه یک رهگذر به‌وسیله صدا زدن کلمه‌ای مانند «خوشتیپ»، دوربین مخفی روشن شده و رفتار فرد مورد نظر ثبت می‌شود. سپس واکنش دیگران، به‌ویژه خنده یا تمسخر، به عنوان محتوای سرگرم‌کننده منتشر می‌شود. اما این پرسش مطرح می‌شود که هدف از اینگونه اقدامات چیست؟

یکی از نمونه‌های پر بازدید، کلیپی بود که در آن یک مرد می‌خواست به آرامی وارد مکانی شود، اما ناگهان شخصی او را «خوشتیپ» خطاب کرد و همه اطرافیان شروع به خندیدن کردند. از نگاه آنها، این واژه بیشتر برای تمسخر و برانگیختن واکنش بود تا تحسین واقعی.

اما قتل کرمانشاه

ماجرا در بلوار طاق‌بستان شهر کرمانشاه اتفاق افتاد، ظاهرا علت درگیری فیزیکی شدید، استفاده از واژه «خوشتیپ» بوده. این اظهارنظر باعث تحریک و آغاز درگیری شد که در نهایت به خشونت و استفاده از سلاح سرد انجامید. این نزاع متأسفانه به پیامدهای خونینی کشید و منجر به فوت یکی از افراد درگیر شد.

پیش زمینه این ماجرا به انتشار ویدئویی در فضای مجازی بازمی‌گردد که چندی پیش به طور گسترده دست به دست شد. در این کلیپ، فردی با کنایه خطاب قرار دادن یک پسر دبیرستانی از عبارت «خوشتیپ» استفاده کرد و سپس این چالش ترند این روزهای دنیای مجازی شد که پسران را خوشتیپ صدا زده و اگر پسر به سمت فرد برگرد او را مسخره می‌کنند.

ابتذال و عامل شر

وقتی درباره‌ی ابتذال در شبکه‌های اجتماعی صحبت می‌کنیم، منظور فقط رقص، نمایش تجمل یا محتوای سبک نیست؛ مسئله، زوال مرزهای معنا، اخلاق و واقعیت است. این ابتذال، حالا دیگر صرفاً یک پدیده‌ی فرهنگی نیست، به شکلی فزاینده دارد به پدیده‌ای اجتماعی-امنیتی بدل می‌شود. حادثه‌ی اخیر در کرمانشاه که به قتل ختم شد زنگ خطر جدی‌تری را به صدا درآورد. شبکه‌ای که قرار بود بستری برای اشتراک تجربه و تصویر باشد، به میدان قدرت‌نمایی مجازی، تهدید، تحقیر، و نهایتاً خشونت واقعی تبدیل شده است.

اینجا دیگر بحث از الگوریتم نیست، از بی‌سیاستی پلتفرم‌ها هم نیست. مسئله، "نیاز بیمار جامعه به دیده‌شدن و پاسخ خشونت‌آمیز به ندیده‌شدن" است. در جامعه‌ای که مسیرهای طبیعی ابراز، دیده‌شدن، و رقابت مسدود شده‌اند، شبکه‌های اجتماعی به "تنها میدان بروز قدرت فرد" بدل شده‌اند. برای خیلی‌ها، لایو اینستاگرام مثل دوئل خیابانی است: اگر ببازی، تحقیر می‌شوی؛ اگر ببری، شاید چند ساعتی حس قهرمان بگیری.

قتل در کرمانشاه، هشدار است. هشدار به ما که جامعه‌ای پر از خشم پنهان ساخته‌ایم. و اگر این وضعیت اصلاح نشود، خشونت از کامنت به خیابان، و از فالو به خون خواهد رسید. ابتذال مجازی، دیگر فقط محتوای سبک نیست؛ زیرساختی برای واقعیت‌های سنگین فرداست.

کاربران چه گفتند؟

مهدی در واکنش به این اتفاق تلخ نوشت: خوشتیپ و زهر مار، سرویسمون کردین.

هاتف: برام سوال شده بود این دوزاریای کنار خیابون چیه هی خوشتیپ خوشتیپ میکنن. الان دیدم تو خیابون سرش دعوا شده و کشته داده. کرمانشاه و تهران!

راحیل: خب الان یه ترند مسخره اینستاگرامی اصلا ارزش این رو داشت؟ واقعا چیکار میکنید با خودتون.

و حسنا: اینکه اینقر راحت جون یه انسان به خاطر یه چیز کاملا مبتذل گرفته میشه نشونه انحطاط ماست. چی بگم همه خسته‌ایم...