خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها -امیرماهان محمدی یکتا: در دامنه‌های البرز، جایی که فیروزکوه با خاک حاصلخیز و اقلیمی بی‌نظیر، سال‌هاست قطب کشاورزی و دامپروری شمال شرق تهران است، کشاورزان با چالش‌هایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که معیشتشان را تهدید می‌کند، از کمبود آب و قطعی برق تا محدودیت‌های مالکیتی و نبود زیرساخت‌های کافی، این منطقه که می‌تواند الگویی برای کشاورزی هوشمند باشد، در تنگنای مشکلات گرفتار شده است.

فیروزکوه، با تولید سالانه سه هزار تن ماهیان سردابی، قطب تولید انار، گردو، سیب‌زمینی و گوشت مرغ، یکی از پشتوانه‌های امنیت غذایی استان تهران است. به گفته مصطفی شادلو، فعال کشاورزی، این شهرستان ۹۲۰۰ هکتار باغ دارد که ۶۸۷۵ هکتار آن به سیب اختصاص یافته و سالانه ۲۴۰ هزار تن سیب تولید می‌کند. میانگین تولید سیب در دماوند، که بخشی از فیروزکوه را دربرمی‌گیرد، ۴۰ تن در هکتار است، در حالی که کشاورزان پیشرو تا ۲۰۰ تن در هکتار تولید دارند، رکوردی که نشان‌دهنده ظرفیت بالای این منطقه است. اما این پتانسیل با تهدیدات جدی مواجه است.

کاهش ۷۰ درصدی بارش‌ها و خشک شدن چشمه‌های هزارساله، کشاورزی فیروزکوه را به لبه پرتگاه برده است. علیرضا الوندی، دامپزشک و فعال کشاورزی، تأکید کرد: مدیریت منابع آب حیاتی است. ۷۰ درصد اراضی کشاورزی ما دیم است. اگر باروری ابرها را با جدیت دنبال کنیم، می‌توانیم ۲۵ درصد به بارش‌ها اضافه کنیم.

یک تولیدکننده ماهیان سردابی دیگر، نیز از تخصیص ناکافی آب گلایه کرد: ما در کنار رودخانه هستیم، اما آب به جای دیگری می‌رود و ما تشنه می‌مانیم.

او به سد نمرود اشاره کرد که قرار بود مرهمی باشد، اما به گفته این فعال کشاورزی، «نه آب دارد و فقط بیت‌المال را هدر می‌دهد.»

مشکلات بستر رودخانه؛ درخت گردوی ۷۰ ساله ما در زمین است

دستورالعمل نهاد ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۷۹ با تعریف بسترهای قانونی، نقل‌وانتقال اسناد مالکیت را محدود کرده است، کشاورز دیگری نیز در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: درخت گردوی ۷۰ ساله ما در زمین است، اما شرکت آب منطقه‌ای می‌گوید اینجا بستر رودخانه است. این محدودیت‌ها هویت کشاورزی ما را تهدید می‌کند.

او خواستار بازنگری این دستورالعمل شد تا مبتنی بر واقعیت‌های اقتصادی باشد. همچنین، قطعی برق چندساعته چاه‌ها و پمپاژهای کشاورزی را مختل کرده است، او پیشنهاد داد: برای تأمین برق پایدار، باید زیرساخت‌ها تقویت شوند.

یوسف حمیدی، نماینده دامداران، از فعالیت یک شرکت کشت و صنعت گفت که با سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیارد تومان، مجتمعی برای پرورش ۳۵۰۰ گوسفند نژاد لاکن فرانسه راه‌اندازی کرده است، اما تورم و افزایش هزینه‌ها، این پروژه را به ۳۰ درصد ظرفیت محدود کرده است.

او خواستار تسهیلات بانکی ۳۵۰ میلیارد تومانی و تأمین گاز (۸۴۰ مترمکعب در ساعت) شد. حمیدی افزود: دامداران سنتی منطقه نمی‌توانند ادامه دهند. پرورش صنعتی می‌تواند جایگزین شود، اما نیاز به نهاده‌های دامی، تسهیلات و خرید دام مازاد توسط دولت داریم.

یک فعال کشاورزی دیگر نیز بر ضرورت صنایع تبدیلی تأکید کرد: بخشی از سیب‌ها صنعتی هستند و باید فرآوری شوند. اما کارخانه‌های موجود در شمال غرب یا شرق دورند و هزینه حمل‌ونقل بالاست. احداث کارخانه در فیروزکوه می‌تواند ارزش افزوده ایجاد کند.

کمبود کودهای یارانه‌ای برای باغبانی نیز از دیگر مشکلات مطرح‌شده بود.

فعالان کشاورزی فیروزکوه راهکارهای متعددی ارائه کردند. باهو هفت برنامه راهبردی پیشنهاد داد، از جمله تخصیص عادلانه آب برای ۱۵۰۰ هکتار اراضی دیم، مرمت ۳۰ کیلومتر انهار، توسعه آبیاری قطره‌ای و تأسیس دانشکده کشاورزی هوشمند. او همچنین خواستار رفع ممنوعیت تخصیص آب برای مرغداری‌ها شد که ظرفیت تولید گوشت مرغ را تا ۱۰ برابر افزایش می‌دهد.

بارندگی در فیروزکوه از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۴ به‌طور میانگین ۶۵ درصد کاهش یافته است

الوندی پیشنهاد ایجاد زنجیره تولید با استفاده از تعاونی‌ها و بورس محصولات کشاورزی را داد تا وزیر جهاد کشاورزی بتواند سطح زیر کشت، تولید و نیاز به واردات را به‌روز رصد کند.

او همچنین از اصلاح ساختار بانکی و ارائه وام‌های کم‌بهره حمایت کرد.

گزارش‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد که بارندگی در فیروزکوه از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۴ به‌طور میانگین ۶۵ درصد کاهش یافته است. سد نمرود، که در سال ۱۳۸۵ کلنگ‌زنی شد، به دلیل کمبود بودجه و مشکلات فنی، هنوز تکمیل نشده و ۷۰۰ هکتار اراضی کشاورزی را از دسترس خارج کرده است. همچنین، داده‌های وزارت جهاد کشاورزی حاکی از آن است که فیروزکوه با تولید ۱۲ درصد محصولات باغی استان تهران، نقش کلیدی در تأمین نیاز پایتخت دارد.

فیروزکوه، با البرز مهربان و مردمانی سخت‌کوش، می‌تواند الگویی برای کشاورزی هوشمند و پایدار باشد، اما تشنگی زمین، محدودیت‌های مالکیتی و کمبود زیرساخت‌ها، این ظرفیت را در معرض خطر قرار داده است.

سخنان کشاورزان یک پیام مشترک دارد: حمایت هدفمند دولت، از تخصیص عادلانه آب تا تسهیلات بانکی، می‌تواند این منطقه را احیا کند.

فیروزکوه نه یارانه، بلکه سیاست‌های هوشمندانه می‌خواهد، اگر دولت چهاردهم، همان‌طور که رئیس‌جمهور وعده داده، به احیای کشاورزی اولویت دهد، این سرزمین می‌تواند دوباره سبز شود و سفره غذایی مردم را غنی‌تر کند. اما زمان تنگ است؛ البرز هنوز مهربان است، اما زمین تشنه نمی‌تواند منتظر بماند.