محدثه اخوان قدس در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در چهل‌سال دوم انقلاب اسلامی، مقام معظم رهبری بیانیه‌ای تاریخی با عنوان «بیانیه گام دوم انقلاب» صادر کردند که در آن راهبردهای کلان این مرحله از انقلاب را تبیین نمودند.

دانشجوی دکتری حکمرانی و پژوهشگر حوزه زنان عنوان کرد: رهبر انقلاب حدود چهار ماه پس از صدور این بیانیه، در دیداری مهم با جمعی از دانشجویان، راهکارهای عملیاتی‌سازی این سند را تشریح کردند.

وی افزود: اگرچه در طول چهار دهه گذشته، همواره بر نقش محوری مردم تأکید شده بود اما تعبیر «حلقه‌های میانی» برای نخستین‌بار از سوی رهبر انقلاب مطرح شد.

وی بیان کرد: طرح این ایده زمان‌شناسانه و هوشمندانه، در نخستین سال گام دوم انقلاب و هم‌زمان با مرحلهٔ دولت‌سازی به‌عنوان یکی از مراحل پنج‌گانهٔ انقلاب اسلامی، حاوی این پیام بود که رهبری با درکی عمیق از نارسایی‌های ساختاری نظام حکمرانی، نقطهٔ آسیب‌پذیر انقلاب را در همین حوزه می‌دانند.

این کارشناس عنوان کرد: براین‌اساس رهبر انقلاب با تدبیری حکیمانه و رویکردی انقلابی، کلان پروژه بازسازی نظام اداره کشور را آغاز کردند؛ پروژه‌ای که سه محور اصلی بازمهندسی ساختارهای حکمرانی، بازگرداندن سرمایه‌های تخصصی و ظرفیت‌های مردمی به عرصهٔ مدیریت و ایجاد حرکتی عمومی و فراگیر برای حل چالش‌های کشور را دارا است.

وی ادامه داد: در دوران دولت سیزدهم، شهید جمهور گام‌های مؤثری در جهت تحقق این آرمان برداشتند. دستاورد این دوره، حداقل آماده‌سازی بسترهای قانونی و ساختاری برای مشارکت مردم بود، هرچند در برخی حوزه‌ها به دلیل سلطهٔ ساختارها یا ضعف در به‌کارگیری فناوری استفاده از ظرفیت مردم، نتوانستیم از این ظرفیت به طور کامل بهره ببریم؛ بااین‌حال در مواردی که ساختارها اصلاح شد و زمینه حضور مردمی فراهم شد شاهد نقش‌آفرینی چشمگیر مردم بودیم.

اخوان قدس تصریح کرد: اما پرسش اساسی اینجاست که آیا این انرژی مردمی باید همواره منتظر تعریف «زمین بازی» از سوی حاکمیت بماند؟ آیا مشارکت مردم محدود به چارچوب‌های ازپیش‌تعیین‌شده است؟ قطعاً چنین رویکردی نه‌تنها به کاهش انگیزه‌های مردمی می‌انجامد، بلکه آن حرکت عمومیِ مورد انتظار رهبری را محقق نخواهد ساخت.

وی افزود: نباید «حلقه‌های میانی» نظیر تشکل‌های مردمی، نخبگان و مؤسسات تخصصی را صرفاً به‌عنوان ابزار اجرای سیاست‌های حاکمیت تصور کرد، این نگرش به حاشیه‌رانی حلقه‌های میانی، تضعیف ظرفیت‌های آنان و در نهایت، پروژه‌زاییِ بی‌ثمر منجر می‌شود.

این محقق یادآور شد: این چالش در سطح ملی وجود دارد و به‌تبع آن در استان‌ها نیز مشاهده می‌شود، متأسفانه با تغییر دولت‌ها، جهت‌گیری پروژه‌ها به سمت جریان‌های همسو تغییر می‌کند، بی‌آنکه به شایستگی‌های حلقه‌های میانی توجه شود و این رویکرد، دور باطل، افراط‌وتفریط را ایجاد می‌کند.

وی در ادامه مطرح کرد: نکته دیگری که اهمیت ویژه دارد، درک مدیران دستگاه‌ها از مفهوم مشارکت مردمی و حلقه‌های میانی است. بارها شاهد آن بوده‌ایم که حضور مردم صرفاً به مشارکت کمی مانند حضور در مراسم محدود شده، اما در فرایندهای تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری، نقش آنان نادیده گرفته شده است.

این کارشناس در پایان ابراز کرد: این همان نقطه‌ای است که حلقه‌های میانی را از عرصه حکمرانی دور می‌سازد و فقدان نخبگان در میدان‌های تصمیم‌گیری را رقم می‌زند.