خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: استان گلستان با سابقه‌ای کهن در دل تاریخ ایران، همواره یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های باستان‌شناسی کشور به‌شمار می‌رفته است.

وجود بیش از هزار و۵۰۰ محوطه تاریخی شناسایی‌شده در این استان، از دیوار عظیم گرگان گرفته تا بناهای تاریخی در مناطق شهری و روستایی، نشان‌دهنده غنای بی‌نظیر فرهنگی و تمدنی این خطه از ایران است.

در دهه‌های اخیر، کاوش‌های متعدد باستان‌شناسی در مناطق مختلف گلستان انجام شده و هزاران قلم شیء تاریخی به‌دست آمده که در موزه‌های مختلف استان نگهداری می‌شوند. با این حال، به‌رغم این ظرفیت عظیم، بخش قابل‌توجهی از میراث فرهنگی گلستان هنوز در سطح ملی و جهانی آن‌طور که باید معرفی نشده و بسیاری از پروژه‌ها به‌دلیل محدودیت‌های بودجه، برنامه‌ریزی یا توجه رسانه‌ای، در مراحل مقدماتی باقی مانده‌اند.

دیوار بزرگ گرگان به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی کشور، سال‌هاست که در انتظار ثبت جهانی قرار دارد. این دیوار، پس از دیوار چین، دومین دیوار دفاعی بزرگ در جهان محسوب می‌شود، اما معرفی آن به جامعه جهانی نیازمند مستندسازی، کاوش‌های علمی و جلب حمایت‌های ملی و بین‌المللی است. همچنین، کاخ‌ها، بافت‌های تاریخی و میراث روستایی گلستان نیز بخش‌هایی از یک مجموعه گسترده و زنده از تاریخ‌اند که هر کدام می‌توانند به‌تنهایی کانون توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرند.

گلستان؛ مقصد جهانی کاوشگران

فریدون فعالی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با تاکید بر ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی منحصر به‌فرد این استان گفت: گلستان بهشتی برای کاوشگران و باستان‌شناسان است. بسیاری از چهره‌های معتبر جهانی آرزوی فعالیت در این منطقه را دارند. ما در استان بیش از هزار و ۵۰۰ محوطه تاریخی داریم و در دهه‌های گذشته کاوش‌های بسیار مهمی در این نقاط صورت گرفته است.

وی با اشاره به ارزش آثار به‌دست‌آمده افزود: بالغ بر ۱۰ هزار قلم شیء تاریخی در گنجینه‌های میراث‌فرهنگی استان وجود دارد که در قالب موزه‌های دولتی نگهداری می‌شوند. این آثار، سندهای زنده‌ای از تمدن کهن این سرزمین‌اند که حفظ و نگهداری‌شان برای آیندگان وظیفه‌ای مهم و تاریخی است.

دیوار گرگان در مسیر ثبت جهانی

یکی از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگوی فعالی، پروژه ثبت جهانی دیوار بزرگ گرگان بود؛ دیواری که به زعم بسیاری از باستان‌شناسان، بعد از دیوار چین، دومین دیوار عظیم دفاعی جهان به‌شمار می‌رود.

فعالی گفت: برنامه ملی برای ثبت جهانی دیوار گرگان با حضور مدیران ارشد ملی و مشاوران متخصص در دست برگزاری است. در همین راستا، جلسات کارشناسی تخصصی با مدیران و مشاوران پرونده ثبت جهانی برگزار خواهد شد و امیدواریم بتوانیم با این اقدامات، بخشی از این دیوار را احیا و نمایان کنیم.

وی همچنین از اهمیت معرفی بیشتر دیوار تاریخی گرگان گفت و افزود: سال‌ها منتظریم تا بتوانیم این دیوار را کاوش کنیم و بخشی از آن را برای عموم به نمایش بگذاریم. این میراث، نماینده بخش بزرگی از تمدن کهن ماست که هنوز آن‌طور که باید، به مردم و دنیا معرفی نشده است.

میراثی که زنده است

مدیرکل میراث‌فرهنگی گلستان به نقش مردم و فعالان حوزه فرهنگی در حفاظت از آثار تاریخی اشاره کرد و گفت: بسیاری از همکاران ما در حوزه حفاظت از میراث فرهنگی، سال‌هاست که با جان‌ودل مراقبت می‌کنند تا این آثار از بین نروند. ما هم وظیفه داریم شرایطی فراهم کنیم تا مردم بیشتر با این آثار آشنا شوند و در حفظ آن‌ها مشارکت کنند.

وی ادامه داد: برنامه‌های متعددی در هفته میراث فرهنگی تدارک دیده‌ایم تا بتوانیم از ظرفیت‌های مردمی استفاده کنیم. این روزها فرصتی برای هم‌اندیشی، همدلی و استفاده از عشق مردم به خاک و تاریخ خودشان است.

پروژه‌هایی که جان می‌گیرند

فعالی از چند پروژه مهم در دست اقدام نیز خبر داد و گفت: در کنار برنامه ثبت جهانی دیوار گرگان، پروژه‌های دیگری نیز در دستور کار قرار دارد. از جمله احیای بافت تاریخی برخی مناطق و افتتاح فاز اول پروژه میراث روستایی در نواحی جنگلی گلستان که مدت‌ها منتظر آن بودیم.

وی با اشاره به کاخ تاریخی بندر گز، از برنامه‌هایی برای تغییر کاربری این بنا به کاخ‌موزه خبر داد: «در بندر گز کاخی تاریخی داریم که متأسفانه بهره‌برداری مناسبی از آن نشده، اما اکنون در حال پیگیری هستیم تا در قالب طرح باغ‌موزه، این بنا را احیا کنیم و به مردم بازگردانیم.

موزه‌ها و اولویت‌ها

در ادامه، فعالی به مجموعه کاخ موزه گرگان و نیز موزه بزرگ گنبد کاووس اشاره کرد و افزود: برای این مجموعه‌ها نیز طرح‌های مهمی در نظر گرفته شده است. هدف ما این است که کاربری‌های مناسب و فرهنگی برای بناهای تاریخی تعریف کنیم تا مردم بیشترین بهره را از آن‌ها ببرند.

وی با اشاره به اولویت‌بندی پروژه‌ها گفت: در حال حاضر، چهار تا پنج پروژه کلیدی را به‌عنوان اولویت‌های اصلی استان تعریف کرده‌ایم. اما در کنار آن‌ها، به پروژه‌های فرعی و منطقه‌ای نیز توجه داریم تا یک روند متوازن در توسعه میراث‌فرهنگی استان شکل بگیرد.

امید به آینده

مدیرکل میراث‌فرهنگی گلستان تأکید کرد: امیدوارم بتوانیم در فرصت‌های پیش‌رو، بیشتر دیده شویم و مردم نیز بیش از پیش با داشته‌های عظیم تاریخی و فرهنگی خود آشنا شوند. گلستان میراثی زنده دارد که اگر درست به آن نگاه کنیم، می‌تواند نقش بزرگی در توسعه فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی ما ایفا کند.

وی همچنین از همکاری رسانه‌ها، در پوشش فعالیت‌های میراث‌فرهنگی قدردانی کرد و گفت: ارادت من به همکاران رسانه‌ای باعث شده همیشه پاسخگو باشم. باور دارم که نقش رسانه در معرفی درست میراث فرهنگی، نقشی کلیدی است.

گفت‌وگوی مدیرکل میراث‌فرهنگی گلستان، نشان می‌دهد که این استان نه‌تنها گنجینه‌ای از گذشته است، بلکه می‌تواند با برنامه‌ریزی صحیح و مشارکت مردمی، به الگویی از آینده‌نگری فرهنگی نیز بدل شود. تأکید بر ثبت جهانی دیوار گرگان، احیای میراث روستایی، ساماندهی موزه‌ها و بهره‌برداری صحیح از بناهای تاریخی، همگی مؤلفه‌هایی هستند که در صورت تحقق، می‌توانند نقش چشم‌گیری در توسعه فرهنگی، گردشگری و حتی اقتصادی گلستان ایفا کنند.

با توجه به عزم مسئولان استانی، حضور فعال رسانه‌ها و علاقه جامعه محلی به میراث خود، اکنون فرصتی تاریخی پیش روی گلستان قرار دارد تا خود را به‌عنوان یکی از قطب‌های میراث‌فرهنگی و گردشگری ایران در سطح جهانی معرفی کند. تحقق این هدف اما نیازمند تداوم تلاش‌ها، هم‌افزایی دستگاه‌های مختلف و حمایت مداوم از فعالان حوزه میراث‌فرهنگی است. گلستان می‌تواند بیش از گذشته بدرخشد، اگر داشته‌هایش را با زبان امروز، به جهانیان معرفی کند.