به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، مفهوم «گردشگری برای همه» یا «گردشگری در دسترس» (Accessible Tourism) نخستین‌بار در سال۲۰۰۹ مطرح شد؛ مفهومی که تأکید می‌کند همه انسان‌ها باید بتوانند بدون توجه به سن، نژاد، معلولیت جسمی و ذهنی و... در میان کشورها سفر و جهان را کشف کنند. مفهوم دسترس‌پذیر بودن نیز ذیل همین مفهوم یا در راستای آن مطرح می‌شود تا به گردشگری پایدار نزدیک شویم. در نگاه مصداقی، این نوع گردشگری به‌معنای مناسب‌سازی ساختاری فضاها و اماکن و فرهنگسازی شامل آشنایی افراد و کارکنان سایت‌های گردشگری و مجموعه‌های مرتبط میراث‌فرهنگی با مناسب‌سازی است و تحقق این مفهوم کمک می‌کند همه افراد با نیازهای ویژه ازجمله سالمندان، کودکان، افراد دارای معلولیت و... که می‌خواهند از چنین فضاهایی استفاده کنند، به‌راحتی این امکان را داشته باشند.

با توجه به همین اهمیت است که پایتخت برای نخستین‌بار در کشور، سراغ ایجاد مسیر گردشگری کودک رفت؛ مسیری که در نوروز1404 به‌صورت پایلوت با عنوان «از فرش تا لاله» به‌مدت 13روز برپا شد و با استقبال بسیار خوبی همراه بود؛ به‌طوری که حالا ستاد گردشگری شهرداری تهران درصدد شناسایی مسیرهای دیگری برای گردشگری کودکان است و حتی به فکر ایجاد مسیرهای گردشگری برای سالمندان هم افتاده است. براساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته چند مسیر ویژه گردشگری کودک در مناطق مختلف طی سال‌جاری طراحی خواهد شد و همچنین در برنامه‌ریزی‌ها قرار است مسیرهای گردشگری برای سالمندان هم طراحی شود.‌

اولین تجربه در ایران

نوروز امسال برای نخستین‌بار اولین محور گردشگری ویژه کودکان با عنوان «از فرش تا لاله»(از موزه فرش تا پارک لاله) با هدف آشنایی کودکان تهرانی با میراث فرهنگی و طبیعی شهر اجرا شد و حالا رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران می‌گوید: «پیش از این در کشور هیچ‌گاه مسیر گردشگری کودک ایجاد نشده بود و این طرح برای نخستین‌بار در پایتخت اجرا شد.» امیر قاسمی درباره اینکه ستاد گردشگری شهرداری چگونه به اجرای طرح مسیر گردشگری کودک رسیده است، عنوان می‌کند: «طراحی و اجرای مسیر گردشگری کودک براساس نیاز جامعه انجام شد. طبق مطالعاتی که صورت گرفت، متوجه شدیم تعداد کودکان در بوستان لاله زیاد است. در واقع با گروه‌های مردمی مشورت کردیم و به این جمع‌بندی رسیدیم که مسیر فرش تا لاله قابلیت روایت به زبان کودکان را دارد. پس از آن با تورلیدرهای تخصصی کودک مذاکراتی صورت گرفت و آنها مسیر مورد نظر را به زبان کودکان روایت کردند.»

او تأکید می‌کند که مسیر فرش تا لاله جزو پرمخاطب‌ترین مسیرهای گردشگری نوروز1404 شده است.

از موزه فرش تا موزه هنرهای معاصر

با افتتاح نخستین مسیر گردشگری کودک، کودکان به همراه خانواده‌هایشان از موزه فرش ایران و موزه هنرهای معاصر تهران بازدید کردند و در بوستان لاله با برنامه‌های شعرخوانی، قصه‌گویی، بازی‌های گروهی و فعالیت‌های محیطی همراه شدند.

امیر قاسمی، رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران توضیح می‌دهد: «مسیر گردشگری کودک باید مناسب کودکان باشد، چه از لحاظ المان‌های شهری و چه از این لحاظ که مادران بتوانند مثلا لباس کودک را عوض کنند. همچنین مسیر گردشگری کودک نیازمند سرویس بهداشتی مناسب است که خوشبختانه اقدامات خوبی در این زمینه صورت گرفته است.  در تعیین مسیرهای گردشگری به نیازهای کودکان توجه می‌شود؛ به‌گونه‌ای که در این مسیرها حتما مراکز تفریحی ویژه کودکان، مراکز آموزشی ویژه آنها و... وجود داشته باشد و البته به نیازهای خاص آنان نیز توجه ‌شود.»
در تعریف سازمان یونیسف آمده است که «گردشگری کودک نوعی از گردشگری است که طی آن، نیازهای کودکان به توسعه و پیشرفت در سنین مختلف از لحاظ اجتماعی، فیزیکی و ذهنی با آموزش و سرگرمی طی سفر مدنظر قرار می‌گیرد.» در واقع گردشگری کودک در یادگیری اصول اجتماعی به خانواده‌ها کمک قابل توجهی می‌کند.‌

مسیر دوم تا تابستان

در حال حاضر یک مسیر گردشگری کودک در تهران وجود دارد و قرار است در آینده مسیرهای دیگری هم برای گردشگری کودکان ایجاد شود. رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران تأکید می‌کند: «با توجه به نیازهای موجود فعلا مسیر فرش تا لاله فعالیت خود را ادامه می‌دهد. در واقع به این نتیجه رسیده‌ایم که مسیر فرش تا لاله در اولویت قرار بگیرد.»‌ قاسمی درباره اینکه مسیرهای دیگر برای گردشگری تهران شناسایی شده یا نه، عنوان می‌کند: «درصدد شناسایی مسیرهایی هستیم که برای اجرای طرح مسیر گردشگری کودک مناسب باشد. قرار است با شناسایی این مسیرها در شهر تهران بتوانیم نقشه نهایی از مسیرهای گردشگری کودکان تهیه و ارائه کنیم.»
او با بیان اینکه یک شرکت مسئولیت طراحی مسیر گردشگری کودک را برعهده دارد، می‌گوید: «ظاهرا براساس تجربه‌های جهانی چنین مسیری در تهران ایجاد می‌شود.» ‌
قاسمی اظهار امیدواری می‌کند که در فصل تابستان مسیر دوم گردشگری کودک ایجاد شود. البته هنوز مسیرهای بعدی مشخص نشده‌اند و باید ابتدا نقشه گردشگری آنها طراحی شود. ابتدا قرار است نقشه گردشگری مترو تهیه شود و بعد از آن، در مورد موضوع کودک فعالیت خواهیم کرد.»

نقش کودکان در جذب گردشگر

 ایجاد مسیر گردشگری کودک، شهرداری تهران را به افزایش گردشگری در پایتخت امیدوار کرده است. رئیس ستاد گردشگری شهرداری می‌گوید: «در حوزه گردشگری، کودکان نقش مهمی را ایفا می‌کنند. واقعیت این است که به‌واسطه کودکان، بزرگ‌ترها هم به‌نوعی آلوده گردشگری می‌شوند. اگر ما بتوانیم در سطح شهر تهران کودکان را در مسیر گردشگری قرار دهیم، قطعا به تعداد گردشگران بزرگسال هم اضافه می‌شود. کودکان این توانایی را دارند که پدر و مادر خود را به سمت حوزه گردشگری سوق دهند.»

او تأکید می‌کند: «واقعیت این است که در ایام نوروز با کمترین تبلیغات، بیشترین استقبال را شاهد بودیم.»‌  این تور گردشگری با هدف آشنایی کودکان تهرانی با میراث فرهنگی و طبیعی شهر اجرا شد، اما اجرای  مسیرهای ویژه کودکان نیازمند تأمین ضرورت‌هایی همچون احداث اتاق مادر و کودک و... است.‌

مسیر گردشگری سالمندان

امیر قاسمی،رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران درباره ویژگی‌های مسیر گردشگری کودک و سالمندان می‌گوید: «در حال حاضر یک مسیر گردشگری کودک به‌صورت پایلوت فعال شده و قرار است مسیر گردشگری سالمندان نیز طراحی و اجرا شود. برای ایجاد مسیر گردشگری سالمندان اتاق فکر تشکیل شده است
و فعالیت‌هایی که باید انجام شوند، مورد بررسی قرار خواهند گرفت‌»

در تعریف سازمان یونیسف آمده است که «گردشگری کودک نوعی از گردشگری است که طی آن، نیازهای کودکان به توسعه و پیشرفت در سنین مختلف از لحاظ اجتماعی، فیزیکی و ذهنی با آموزش و سرگرمی طی سفر مدنظر قرار می‌گیرد»

تنها روستایی که برای معلولان مناسب‌سازی شد

ایجاد مسیر گردشگری کودک اتفاق تازه‌ای است که شهرداری تهران رقم زده است و البته ایجاد مسیر گردشگری سالمندان نیز در آینده در دستور کار متولیان است؛ اتفاقی که البته در سایر شهرهای ایران هم می‌تواند رخ دهد. نمونه این اتفاق را شاید بتوان روستای فهرج دانست. چند وقت پیش بود که روستای ۳هزار ساله فهرج در استان یزد که سابقه سکونت در آن را به پیش از اسلام نسبت می‌دهند با دسترس‌پذیر شدن برای سالمندان و معلولان به‌عنوان نخستین روستای دسترس‌پذیر برای همه به‌ویژه افراد دارای معلولیت معرفی شد.
هر چند روستا برای گردشگران دسترس‌پذیر شده، اما سالمندان روستا هم از این موضوع بهره‌مند شده‌اند. نصب نیمکت‌ها و سکوهای پیرنشین در طول مسیر از مسجد جامع فهرج تا بازار سبب شده که سالمندان روستا هم به‌راحتی بتوانند در این مسیر قدم بزنند.