خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها- علی نواصر: در روزهای اخیر، آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای در زمین‌های کشاورزی فاز دوم مجتمع شیلات شهرستان کارون به وقوع پیوست که ناشی از سوزاندن غیرقانونی کاه و کلش توسط برخی کشاورزان بود. این اقدام که پس از برداشت محصولات کشاورزی انجام شد نه‌تنها به انتشار دود غلیظ و آلودگی شدید هوای مناطق اطراف منجر شد بلکه خسارات جبران‌ناپذیری به مواد آلی خاک و اکوسیستم منطقه وارد کرد.

ظاهری، رئیس اداره حفاظت محیط زیست کارون در گفتگویی عنوان کرد: سوزاندن کاه و کلش روشی نادرست و زیان‌بار است که علاوه بر آلودگی هوا، به کاهش حاصلخیزی خاک و تخریب زیست‌بوم‌های محلی منجر می‌شود. این اقدام غیرقانونی است و ما شکایت‌هایی علیه متخلفان به دستگاه قضائی ارائه کرده‌ایم. وی هشدار داد که ادامه این روند می‌تواند به کاهش بهره‌وری کشاورزی در بلندمدت منجر شود در حالی که روش‌های جایگزین مانند بازیافت بقایای کشاورزی می‌تواند به نفع کشاورزان و محیط زیست باشد.

از سلامت عمومی تا خسارات اقتصادی

آتش‌سوزی‌های کشاورزی در خوزستان تنها به کارون محدود نمی‌شود. این استان که یکی از قطب‌های کشاورزی ایران است، سال‌هاست با معضل سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی دست‌وپنجه نرم می‌کند. دود ناشی از این آتش‌سوزی‌ها به شهرها و روستاهای مجاور سرایت کرده و به‌ویژه برای افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی، کودکان و سالمندان خطرناک است. گزارش‌های مرکز بهداشت خوزستان نشان‌دهنده افزایش قابل‌توجه مراجعات به مراکز درمانی به دلیل مشکلات تنفسی در هفته‌های اخیر است.

فرهاد قلی‌نژاد، معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در این باره گفت: سوزاندن کاه و کلش طبق قانون ممنوع است و ما در حال شناسایی متخلفان در سراسر استان هستیم. این اقدام نه‌تنها به محیط زیست آسیب می‌رساند، بلکه سلامت عمومی را به خطر انداخته و هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی سنگینی به دنبال دارد. وی از برنامه‌ریزی برای برخورد قضائی با متخلفان و همکاری با نهادهای محلی برای آموزش کشاورزان خبر داد.

جلسه اضطراری در اهواز

در پی تشدید آلودگی هوا و فشار افکار عمومی، دادستانی مرکز خوزستان جلسه‌ای اضطراری با حضور مقامات ارشد برگزار کرد. این نشست، که به ریاست امیر خلفیان، دادستان عمومی و انقلاب مرکز خوزستان و با حضور معاونان دادستانی، رئیس مرکز بهداشت استان، مدیرکل حفاظت محیط زیست، مدیرکل منابع طبیعی، مدیران جهاد کشاورزی و فرمانده انتظامی استان تشکیل شد، به بررسی راهکارهای فوری برای مهار این بحران پرداخت.

خلفیان در این نشست با انتقاد شدید از وضعیت آلودگی هوای خوزستان اظهار کرد: آلودگی ناشی از فعالیت‌های صنعتی از جمله صنایع نفتی، فولاد و توسعه نیشکر به همراه سوزاندن مزارع کشاورزی، وضعیت غیرقابل‌قبولی ایجاد کرده است. دستگاه قضائی با متخلفانی که سلامت مردم را تهدید می‌کنند، بدون هیچ‌گونه مماشاتی برخورد خواهد کرد. وی بر لزوم هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و آموزش هدفمند کشاورزان تأکید کرد.

مهرداد شریفی، رئیس مرکز بهداشت استان خوزستان نیز با اشاره به خطرات بهداشتی این آتش‌سوزی‌ها گفت: دود ناشی از سوزاندن کاه و کلش حاوی ذرات معلق و مواد شیمیایی خطرناک است که می‌تواند بیماری‌های تنفسی و قلبی را تشدید کند. افزایش مراجعه‌ها به بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها نشان‌دهنده عمق این بحران است. وی خواستار همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری برای ارائه روش‌های نوین مدیریت بقایای کشاورزی شد و از دادستانی خواست نظارت بر عملکرد دستگاه‌های متولی را تشدید کند.

کارشناسان معتقدند که سوزاندن کاه و کلش نه‌تنها غیرضروری است بلکه با روش‌های جایگزین می‌توان از این بقایا به‌عنوان منبعی ارزشمند بهره‌برداری کرد. تبدیل کاه و کلش به کمپوست، استفاده از آن در تولید انرژی زیستی یا خوراک دام و حتی فروش آن به صنایع بازیافت از جمله راهکارهایی است که در کشورهای پیشرفته با موفقیت اجرا شده است. با این حال، نبود آموزش کافی و دسترسی محدود کشاورزان به فناوری‌های نوین از موانع اصلی در ایران به شمار می‌رود.

در جلسه دادستانی، مقرر شد کارگروهی ویژه با محوریت دادستانی تشکیل شود تا بر اجرای مصوبات نظارت کرده، متخلفان را شناسایی و مجازات کند و برنامه‌های آموزشی برای کشاورزان را گسترش دهد. همچنین، جهاد کشاورزی موظف شد با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان، روش‌های جایگزین را به کشاورزان معرفی کرده و از طریق یارانه یا تسهیلات، دسترسی به تجهیزات لازم را فراهم کند.

کشاورزی پایدار در خوزستان

خوزستان، با خاک حاصلخیز و ظرفیت بالای کشاورزی، می‌تواند به الگویی برای مدیریت پایدار بقایای کشاورزی در ایران تبدیل شود. توقف سوزاندن کاه و کلش به بهبود کیفیت هوا و سلامت عمومی کمک می‌کند و با حفظ مواد آلی خاک، بهره‌وری کشاورزی را در بلندمدت افزایش می‌دهد. با این حال، موفقیت این برنامه‌ها به همکاری نزدیک بین دولت، کشاورزان و بخش خصوصی بستگی دارد
مسئولان خوزستانی امیدوارند با اجرای مصوبات اخیر و جلب مشارکت کشاورزان، بتوانند این بحران را به فرصتی برای توسعه کشاورزی پایدار تبدیل کنند. در این مسیر، نقش آموزش، نظارت قضائی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سبز حیاتی خواهد بود.