گروه فرهنگی خبرگزاری تسنیم – مریم مرتضوی: در شامگاه گذشته، مطابق با سنتی دیرینه و با هدف آمادگی برای استقبال از حجاج بیت‌الله الحرام، قسمت پایینی پرده کعبه (کسوة الکعبة) به ارتفاع حدود 3 متر بالا برده شد. این اقدام که هر سال پیش از آغاز موسم حج انجام می‌شود، نه‌تنها بُعد اجرایی و حفاظتی دارد، بلکه ریشه در سنت‌های تاریخی و ابعاد فقهی نیز دارد که طی قرون متمادی از سوی متولیان حرمین شریفین رعایت شده است.

طبق بیانیه رسمی رئاسة شئون الحرمین الشریفین، این اقدام از سوی اداره کل پرده‌برداری و نگهداری از کسوة‌الکعبة و زیر نظر کمیته‌ عالی حج صورت گرفته است. طی این عملیات، بخش پایینی پرده کعبه تا ارتفاع حدود 3 متر بالا کشیده شد و با پارچه سفیدرنگی به نام «الإزار» پوشانده شد. این بخش که اغلب بین 2.5 تا 3 متر از زمین فاصله دارد، برای محافظت از پرده در برابر تماس مستقیم زائران طراحی شده است.

بالا بردن قسمت پایینی پرده کعبه اقدامی با پیشینه‌ای ریشه‌دار، رویکردی عقلایی و فقهی و مدیریتی است. این اقدام، ضمن حفظ حرمت و زیبایی خانه خدا، مانع از برخی بدعت‌ها، آسیب‌ها و بی‌نظمی‌ها می‌شود.

چرا پرده کعبه بالا می‌رود؟

یکی از دلایل بالا بردن پرده کعبه، محافظت از پرده در برابر آسیب‌های فیزیکی است. زائران حج گاهی پرده را لمس، بوسه یا حتی در گذشته آن را می‌بریدند؛ این امر باعث پارگی یا آسیب به پارچه گران‌قیمت و باارزش آن می‌شد.

از طرف دیگر، این کار کمک به روان‌سازی حرکت طواف محسوب می‌شود، زیرا پایین بودن پرده موجب تجمع زائران در اطراف آن و اختلال در حرکت طواف خواهد شد.

این کار همچنین به منظور جلوگیری از بدعت‌ها و مظاهر خرافی انجام می‌شود. چون در گذشته، گزارش‌هایی از تلاش برخی زائران برای جدا کردن قطعه‌ای از پرده به عنوان تبرک ثبت شده است.

پیشینه تاریخی احرام بستن کعبه

عبارت «احرام کعبه» به وضعیتی اطلاق می‌شود که طی آن، به‌دنبال بالا بردن بخش پایینی پرده اصلی کعبه، پوشش سفیدرنگ محافظ (معروف به إزار) در قسمت زیرین نمایان می‌شود. به این حالت «تشمیر کعبه» هم می‌گویند.

ابن بطوطه در سفرنامه‌اش اشاره می‌کند که در ایام حج، بخشی از پرده برای محافظت از آن بالا کشیده می‌شده است. او که در قرن هشتم هجری از مکه بازدید کرده، نوشته: «در موسم حج، متولیان پرده کعبه آن را چند ذراع بالا می‌کشند تا از تماس مستقیم زائران در امان باشد.»

برخی منابع تاریخی، مأمون عباسی را اولین کسی می‌دانند که این سنت را پایه‌گذاری کرد. حفظ این سنت به‌منظور صیانت از قداست پرده کعبه و جلوگیری از آسیب احتمالی ناشی از تماس مستقیم و پرشور زائران انجام می‌شود.

در گذشته هم‌زمان با این آیین، درِ کعبه هم به صورت رسمی گشوده می‌شد و حال و هوایی جشن‌گونه بر آن حاکم بود. سپس در روز عید سعید قربان با نصب پرده جدید، حالت احرام کعبه تمام شده و کعبه وارد مرحله‌ای نو از زیبا‌سازی و شکوه معنوی می‌شد.

زمان احرام کعبه

ابن جبیر (متوفی 540ق) در سفرنامه‌ خود گزارش می‌دهد که آیین احرام کعبه در روز 27 ذی‌القعده، هم‌زمان با سالروز فتح مکه، برگزار می‌شده است.

فاسی (متوفی 832ق) هم با تأیید گزارش ابن جبیر، توضیح می‌دهد که روند احرام از روز 25 ذی‌القعده با بالا بردن قسمت پایینی پرده کعبه آغاز می‌شود. به گفته او در روز 27 ذی‌القعده، کارگزاران کعبه نه‌تنها بخش بالا رفته پرده را تثبیت می‌کنند، بلکه قسمت‌هایی از پرده – از جمله بخش مقابل درِ کعبه – را نیز قطع می‌کنند.

این فرایند تا روز عید قربان ادامه دارد که در آن، نیمه بالایی پرده کعبه با پرده‌ای نو تعویض می‌شود. فاسی در تحلیل چرایی بریدن نیمی از پرده، احتمال می‌دهد که این اقدام به‌منظور فروش زودهنگام قطعات پرده به زائران مصری و شامی بوده که غالباً در اوایل ماه ذی‌الحجه وارد مکه می‌شدند.

در گذشته، برخی حاجیان با تأخیر به مکه می‌رسیدند و پس از پایان اعمال حج، اقدام به خرید قطعاتی از پرده قدیمی کعبه می‌کردند که تا روز عید قربان هنوز پابرجا بود و پس از تعویض رسمی، قابل فروش می‌شد.

انتهای پیام/