به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ـ هفتاد و یکمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز یکشنبه 21 اردیبهشت ماه 1404 ضبط و منتشر شد. در این اپیزود «منصور براتی»، میزبان سرکار خانم «محدثه رضایی»، پژوهشگر مسائل عراق است.

با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور عراق، این کشور دارای نوار ساحلی کوتاهی به طول 58 کیلومتر در شمالی‌ترین نقطه خلیج فارس است. این نوار ساحلی از دهانه‌های اروندرود آغاز شده و تا بندر ام‌القصر امتداد می‌یابد. تقریباً تمام این نوار ساحلی در جنوب بندر ام‌القصر از طریق یک آبراه یا کانال آبی عبور می‌کند که به نام «خور عبدالله» شناخته می‌شود.

این آبراه در شمال به خاک عراق و در جنوب به خاک کویت و به طور دقیق‌تر به دو جزیره کویتی به نام‌های بوبیان و وربه محدود می‌شود. به بیان ساده‌تر، کل نوار ساحلی عراق از محدوده این آبراه، یعنی خور عبدالله، عبور می‌کند. خور عبدالله از شمالی‌ترین نقطه خلیج فارس به شکل یک دماغه امتداد یافته و نوار ساحلی 58 کیلومتری را در جنوب عراق ایجاد کرده است. بنابراین، می‌توان گفت که مسیر ارتباطی عراق به آب‌های آزاد جهانی از طریق این آبراه می‌گذرد.

در عرف حقوق بین‌الملل، هنگامی که یک رودخانه یا آبراه بین دو کشور قرار گرفته باشد، سه الگوی اصلی برای ترسیم مرزهای دریایی میان آن‌ها وجود دارد که در ادامه تشریح می‌شوند:

1. الگوی خط القعر (Thalweg Deepest Point): در این الگو، خطی بر روی عمیق‌ترین نقطه رودخانه یا آبراه ترسیم می‌شود و این خط به عنوان مرز دریایی بین دو کشور تعیین می‌گردد. هدف از این روش، تضمین دسترسی برابر هر دو کشور به بخش عمیق آبراه است، به‌گونه‌ای که هیچ‌یک از طرفین از دسترسی به آب‌های عمیق محروم نشوند.
2. الگوی خط تالوگ (Thalweg Navigation Channel): این الگو که رایج‌ترین و اصلی‌ترین روش در عرف بین‌المللی برای ترسیم مرزهای دریایی محسوب می‌شود، بر اساس کانال اصلی کشتیرانی در آبراه عمل می‌کند. در این روش، خط میانی کانال کشتیرانی به عنوان مرز دریایی تعیین می‌شود تا هر دو کشور ساحلی از نظر دسترسی به مسیرهای کشتیرانی از شرایط برابر برخوردار باشند. به عنوان نمونه، مرز دریایی ایران و عراق در اروندرود نیز بر اساس این الگو تعیین شده است.
3. الگوی خط میانه (Median Line): در این روش، بدون توجه به عمق آبراه یا کانال کشتیرانی، صرفاً به نوار ساحلی دو طرف توجه می‌شود. از طریق تصاویر هوایی، یک خط میانی بین سواحل دو کشور ترسیم می‌گردد تا هر دو طرف به نسبت مساوی از سطح دریا بهره‌مند شوند.

در خصوص موضوع خور عبدالله و توافقات مربوط به آن، لازم به ذکر است که در تاریخ 25 نوامبر 2013، دولت عراق با کویت به توافقی دست یافت که بر اساس آن، معیار تعیین مرز دریایی بین دو کشور، الگوی «خط میانه» قرار گرفت. به عبارت دیگر، خطی میانی بین سواحل عراق و کویت ترسیم شد و این خط به عنوان مرز دریایی رسمی دو کشور تعیین گردید. با این حال، باید توجه داشت که در منطقه خور عبدالله، بخش عمیق آبراه به طور کامل در سمت کویت قرار گرفته است. این امر سبب شده تا دسترسی عراق به آب‌های آزاد جهانی به حداقل ممکن کاهش یابد و محدودیت‌های قابل‌توجهی برای این کشور در زمینه ارتباط دریایی ایجاد شود.

انتهای پیام/