ابلاغیه‌ای که دی‌ماه سال ۱۴۰۳ نهاد ریاست‌جمهوری به گمرکات اجرایی کشور ارسال کرد عملا به این معنا بود که واردات خودروهای کارکرده رسما آغاز شده است. اما به‌دنبال ایراداتی که به این آیین‌نامه گرفته شد و پس از استعلام از معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری، مجدد طی نامه‌ای رفع ابهام شد و مجددا هفته گذشته، بخشنامه گمرک با موضوع عدم مغایرت تصویب‌نامه هیات وزیران درخصوص واردات خودروهای سواری نو و کارکرده با قوانین ابلاغ شد. روند ابلاغ بخشنامه‌ها و مصوبات در خصوص واردات خودرو در شرایطی همچنان ادامه دارد که طی دوسال گذشته بارها آیین‌نامه اجرایی مربوط به واردات خودروهای نو، کارکرده، برقی و هیبرید مصوب و ابلاغ شده، اما دستاورد این آیین‌نامه‌ها تنها واردات کمتر از ۵۰ هزار دستگاه خودرو نو در بازه زمانی مذکور بوده است.

پس از آزادسازی واردات خودرو در سال ۱۴۰۱ و دو اصلاحیه بعدی آن، درنهایت قانون ساماندهی صنعت‌خودرو با هدف ایجاد رقابت در صنعت و بازار خودرو در خردادماه ۱۴۰۲ با موضوع واردات خودروهای نو و کارکرده مصوب شد.

براساس آخرین آمار گمرک، تا پایان دیماه سال گذشته حدود ۴۱ هزار دستگاه خودرو بنزینی به ارزش ۸۷۷ میلیون‌دلار وارد کشور شده؛ در شرایطی که تاکنون خودرو کارکرده‌ای از گمرک ترخیص نشده است. بنابراین آن‌چه مشخص است، با این تعداد آیین‌نامه و ایجاد محدودیت‌هایی همچون تعیین سقف ارزی و سنی برای واردات خودرو، با احتساب حدود ۸ هزار دستگاه خودرو برقی عملا کمتر از ۵۰ هزار دستگاه خودرو وارد کشور شده است؛ این درحالی است که ثبت سفارش واردات خودرو ماه‌هاست متوقف مانده و خودرو خارجی ثبت سفارش نشده است.

به‌هر حال پس از گذشت حدود ۲ سال از اعلام عمومی و وعده‌های بسیار مسئولان درخصوص تاثیر ورود کارکرده‌ها در تعدیل و تثبیت وضعیت بازار، قرار است خودروهای کارکرده وارد کشور شوند و در بازار به‌فروش برسند و با ابلاغیه مجاز بودن واردات خودروهای دست‌دوم به‌کلیه گمرکات اجرایی کشور می‌توان گفت رسما واردات خودروهای کارکرده با عمر کمتر از ۵ سال به‌کشور آغاز شده و قرار است به‌زودی عملیات ترخیص خودروها در گمرک صورت گیرد. اما مساله مهم این است که گمرک ایران اعلام کرده سود بازرگانی واردات خودروهای کارکرده معادل خودروهای نو است؛ بنابراین حقوق ورودی تعرفه به‌علاوه سود بازرگانی این خودروها نیز مانند خودروهای نو ۱۰۰ درصد خواهد بود.

در واقع اگرچه به‌تازگی رئیس مجلس شورای اسلامی اعلام کرده که ارز تخصیص‌یافته برای واردات خودرو به ۳ میلیارد دلار افزایش یافته است و این تصمیم امید به‌بهبود دسترسی مردم به‌خودروهای وارداتی نو و کارکرده را بیشتر می‌کند، اما با این حال تعرفه‌های جدید و تغییر نرخ محاسبه گمرکی از ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ارز توافقی، قیمت تمام‌شده خودروهای کارکرده را افزایش خواهد داد. از این رو می‌توان گفت ابهامات در اجرای سیاست واردات خودروهای دست‌دوم همچنان پابرجا است. به‌علاوه هنوز مشخص نیست سیاست واردات خودروهای دست‌دوم در صورت اجرای شفاف و درست، آیا می‌تواند فرصتی برای کاهش فشار تقاضا در بازار باشد و دسترسی مردم به خودروهای وارداتی را تسهیل کند یا خیر؟

در این خصوص یک کارشناس بازار خودرو با بیان این‌که افزایش تعرفه واردات خودرو در بودجه ۱۴۰۴ بر قیمت خودرو تاثیر منفی می‌گذارد، می‌گوید: «افزایش تعرفه‌ها سبب شده است قیمت خودروهای وارداتی نو و کارکرده به‌طور قابل توجهی افزایش یابد.»

به‌گفته وی دولت باید هرچه سریع‌تر تعرفه واردات خودروهای نو و کارکرده را اصلاح کند تا با توجه به افزایش قیمت ارز، قیمت خودروهای وارداتی متعادل شود و حباب قیمتی بازار خودرو کاهش یابد. محاسبات کارشناسان نشان می‌دهد هزینه تمام‌شده واردات یک مدل خودرو کارکرده ۱۰ هزار دلاری به کشور با وجود حقوق ورودی ۱۰۰ درصدی و دیگر هزینه‌ها به‌حدود ۲ میلیارد تومان خواهد رسید؛ درحالی که هدف از واردات خودروهای کارکرده این بود که افراد بتوانند با پول کمتر، خودرو باکیفیت‌تری خریداری کنند. اما با این قیمت‌ها، عملا رسیدن به‌چنین هدفی بعید به‌نظر می‌رسد.

خودروهای مونتاژی ارزان شدند

خودروهای داخلی روز گذشته افت و افزایش بهای یک تا ۸ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که سورن پلاس با مانینتور بدون رینگ (۱۴۰۴) با ۸ میلیون‌تومان کاهش ۹۱۰ میلیون‌تومان، شاهین (بدون سانروف) (۱۴۰۴) با ۷ میلیون‌تومان کاهش ۸۲۱ میلیون‌تومان و پارس سال (دریچه‌برقی) (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان کاهش ۸۴۰ میلیون‌تومان اعلام قیمت شدند. از طرفی شاهین (سانروف و ESP) (۱۴۰۳) با ۸ میلیون‌تومان افزایش ۹۱۸ میلیون‌تومان، دنا پلاس توربو ۶ دنده (۸۵ گانه) (۱۴۰۴) با ۸ میلیون‌تومان افزایش ۹۵۸ میلیون‌تومان و رانا پلاس پانوراما (۸۵ گانه) (۱۴۰۲) با ۶ میلیون‌تومان افزایش ۷۹۶ میلیون‌تومان ارزش‌گذاری شدند.

همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد افت بهای ۵ تا ۴۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که قیمت فیدلیتی پرستیژ ۵ نفره (۱۴۰۴) با ۴۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ ‌میلیارد و ۱۱۰ میلیون‌تومان، فیدلیتی پرستیژ ۷ نفره (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ ‌میلیارد و ۱۷۰ میلیون‌تومان، هایما S۸ (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش به ۲ ‌میلیارد و ۱۰۰ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی A۵ (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان کاهش به‌یک‌میلیارد و ۸۴۰ میلیون‌تومان و هایما ۷X (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان کاهش به‌یک‌میلیارد و ۹۷۰ میلیون‌تومان رسید.

از طرفی در گروه خودروهای وارداتی شاهد افت بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش هیوندای کونا (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۴ ‌میلیارد و ۶۰۰ میلیون‌تومان، کیا K۵ توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۶ میلیارد و ۲۵۰ میلیون‌تومان، تویوتا bz۴X ۶۱۵ پرو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۵ میلیارد و ۷۵۰ میلیون‌تومان و بی‌وای‌دی سانگ‌پلاس (۲۰۲۵) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون‌تومان رسید.