کمبود برق و چالش‌های تامین انرژی به یکی از موانع جدی صنعت قطعه‌ تبدیل شده است. قطعه‌سازان علاوه‌بر تحمل قطعی‌های بی‌برنامه برق در ساعات کاری، با کمبود گازوئیل برای راه‌اندازی دیزل ژنراتورها نیز مواجه هستند. در این شرایط، راهکارهایی نظیر احداث مزارع خورشیدی در اطراف شهرک‌های صنعتی می‌تواند گزینه‌ای کاربردی برای تامین انرژی پایدار باشد. همکاری دولت و بخش‌خصوصی برای بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها، گامی حیاتی در حفظ تولید و کاهش آسیب‌پذیری این صنایع محسوب می‌شود.

چالش‌های قطعی برق در واحدهای صنعتی

مازیار بیگلو، دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو با اشاره به مشکلات ناشی از قطعی برق صنایع به‌ویژه قطعه‌سازان در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای‌خودرو» بیان داشت: «زمان‌بندی قطعی برق در شهرک‌های صنعتی مختلف متفاوت است. بنابراین براساس موقعیت شهرک صنعتی یا استان محل استقرار قطعه‌ساز، برنامه قطعی برق تغییر می‌کند. به‌عنوان نمونه، در برخی استان‌ها دو روز و در برخی دیگر، مانند شهرک‌های صنعتی تهران، قطع برق به‌مدت سه روز تعیین شده است. ساعات قطعی نیز اغلب در ساعات اصلی کار و تولید، یعنی از ساعت ۸ صبح تا ۴ یا ۵ بعدازظهر اعلام شده است.»

وی با اشاره به این‌که به‌رغم اعلام زمان‌بندی قطعی برق، هنوز خارج از برنامه و بدون اطلاع هم قطعی برق را شاهد افزود: «متاسفانه این ادعای اخیر وزیر که قطعی برق بیش از دو ساعت نخواهد بود، کاملا نادرست است. حتی نظمی که باید بر قطعی‌های برق حاکم باشد، رعایت نمی‌شود. برای مثال، برنامه‌ای که اعلام می‌کند در فلان روز و فلان ساعت برق قطع خواهد شد، اغلب اجرا نمی‌شود. در بسیاری از موارد دیده‌ایم که قطعی‌ها بیشتر از زمان اعلامی و حتی خارج از برنامه است.»

بیگلو با اشاره به شرایط نامناسب قطعی برق در برخی از استان‌ها ادامه داد: «در برخی از استان‌ها، وضعیت قطع برق حتی بسیار بدتر است. به‌عنوان نمونه، در استان‌های قزوین و کردستان مواردی از قطعی‌های طولانی و غیرمنتظره مشاهده شده که مدیریت واحدهای تولیدی را با مشکلات جدی مواجه کرده است.»

وی با انتقاد از روند فعلی برنامه‌ریزی‌های تولید و نبود زیرساخت‌های متناسب با آن تصریح کرد: «به‌طور سنتی مسئولان از ما آمار تولید می‌خواهند. اما بنده درخواست کرده‌ام تا این رویه معکوس شود و مسئولان ابتدا میزان انرژی قابل ارائه خود را مشخص کنند تا ما بر اساس آن ظرفیت تولیدمان را تنظیم کنیم. زیرا پیش‌بینی ما، به‌عنوان مثال برای تولید ۶۰۰ هزار دستگاه در هر خودروساز، وقتی با معضلاتی مانند قطعی برق، کمبود ارز و دیگر چالش‌ها مواجه شود، به‌هیچ‌وجه امکان‌پذیر نخواهد بود و فرآیند تولید را در عمل مختل می‌کند.»

تاثیر قطعی برق بر آمار تولید خودرو در سال جاری

دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در پاسخ به این سوال که آیا مشکلات ناشی از زیرساخت‌های ضعیف، می‌تواند به دستیابی به اهداف تولید در سال جاری خسارت بزند و همچون سال گذشته خودروسازان نتوانند به آمار پیش‌بینی‌شده دست یابند و شاهد کاهش تولید نیز باشند؟ گفت: «پیش‌بینی کاهش تولید را نمی‌توانم مطرح کنم؛ چراکه بالاخره همه ما تولیدکنندگان تولید درچنین شرایطی را طی ادوار گذشته یاد گرفته‌ایم و راه‌های مقابله با مشکلاتی مانند بی‌برقی و سایر موانع را بارها طی کرده‌ایم. اما به هر حال با چنین شرایطی نمی‌توان انتظار افزایش چشمگیری در آمار تولید داشت.»

بیگلو با اشاره به این‌که قرار نبود به این زودی برنامه قطعی برق صنایع اجرایی شود، اضافه کرد: «بر اساس برنامه‌ریزی‌ها قرار بود از خردادماه سهمیه‌بندی برق آغاز شود. اما متاسفانه این روند از نیمه اردیبهشت آغاز شده است. در عمل، ما یک ماه زودتر از موعد وارد بحران توقف تولید شده‌ایم. با توجه به وضعیتی که اکنون مشاهده می‌کنیم، به‌طور حتم زمستان امسال با مشکلات بیشتری در زمینه برق و گاز مواجه خواهیم بود.»

وی با توجه به شرایط فعلی، دیدگاه واقع‌بینانه‌ای نسبت به آینده تولید خودرو ارائه کرد و ادامه داد: «بسیار بعید می‌دانم که آمار تولید سال جاری بتواند از سال قبل پیشی بگیرد. مشکلات اساسی انرژی و سایر موانع همچنان سد راه تحقق این امر هستند.»

چالش‌های تامین گاز و گازوئیل

بیگلو با اشاره به‌کاهش مصرف گاز در تابستان توضیح داد که مشکل اصلی و امروز صنایع، تامین برق و از آن مهم‌تر گازوئیل برای ژنراتورهای تولید برق است و در این باره گفت: «در فصل تابستان، مصرف گاز به‌دلیل ماهیت حرارتی آن کاهش می‌یابد. اما یک مشکل جدی دیگر که هنوز به‌طور گسترده آشکار نشده است، کمبود گازوئیل است. برآورد می‌کنیم که این مشکل در ماه‌های آینده کاملا محسوس خواهد شد.»

وی با اشاره به این‌که الزام صنایع به استفاده از دیزل ژنراتورها یکی از عوامل تشدید این بحران است، افزود: «اکثر شرکت‌ها از سال گذشته مجبور به خرید دیزل ژنراتور شده‌اند. اما تغذیه این ژنراتورها به‌گازوئیل نیاز دارد و متاسفانه سهمیه گازوئیلی که اختصاص می‌یابد، بسیار کمتر از میزان مصرف واقعی این تجهیزات است. در نتیجه، بسیاری از شرکت‌ها مجبور هستند برای تهیه گازوئیل مورد نیاز خود به بازار آزاد روی بیاورند که هزینه‌های گزافی به همراه دارد.»

دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در توضیح این افزایش هزینه یادآور شد: «درشرایط فعلی، گازوئیل در استان تهران با قیمت ۱۵ تا ۱۸ هزار تومان در هر لیتر خرید و فروش می‌شود. این قیمت در استان‌های کوچک‌تر بالاتر است و در استان‌های مرزی حتی به ۲۳ هزار تومان در هر لیتر نیز می‌رسد.»

وی در ادامه به نکته‌ای نگران‌کننده درباره قوانین مرتبط با خرید گازوئیل اشاره کرد و گفت: «مشکل اساسی این است که گازوئیلی که توسط صنایع از بازار آزاد و خارج از سهمیه خریداری می‌شود، به‌عنوان کالای قاچاق محسوب شده و در معرض برخورد قانونی قرار دارد. به‌عبارتی، اگر نهادهای نظارتی بازدیدی از این واحدها انجام دهند، ممکن است شرکت‌ها را به‌علت خرید گازوئیل متهم به‌قاچاق کرده و آن‌ها را پلمب کنند. این درحالی است که این خرید برای حفظ تولید و زنده نگاه داشتن چرخه اقتصادی کشور انجام می‌شود.»

پیشنهاد استفاده از انرژی خورشیدی

دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در پاسخ به این پرسش که چطور قطعه‌سازان می‌توانند مطابق گفته برخی از مسئولان به سمت استفاده از پنل‌های خورشیدی بروند و برق مصرفی‌شان را خودشان تامین کنند؟ گفت: «این‌که هر کارخانه خود به‌طور جداگانه پنل خورشیدی نصب کند، صرفا هدررفت سرمایه و منابع مالی کشور خواهد بود. به‌خصوص که تولید پنل خورشیدی در داخل کشور یا بسیار محدود است یا ناچیز. در نتیجه، اکثر پنل‌های خورشیدی باید وارداتی باشند که خود مستلزم ارزبری قابل‌ توجهی است.»

وی با تاکید بر محدودیت‌های استفاده از پنل‌های خورشیدی در صنایع خاطرنشان کرد: «پنل خورشیدی به‌هیچ‌وجه پاسخگوی نیاز صنایع، به‌ویژه صنایع سنگین مانند ریخته‌گری یا عملیات حرارتی و پوشش‌های مختلف نخواهد بود. حتی برای کارگاه‌های کوچک نیز توان تامین انرژی از طریق پنل خورشیدی کافی نیست.»

بیگلو با اشاره به این‌که به جای این رویکرد غیرعملی باید راه‌حل‌های جامع‌تری در پیش گرفته شود، گفت: «بهترین راه‌حل این است که زمین‌های بزرگی که معمولا در مجاورت شهرک‌های صنعتی قرار دارند، توسط سازمان منابع طبیعی در اختیار این شهرک‌ها قرار گیرد. سپس با همکاری فعالان صنعتی و وزارت نیرو، مزارع خورشیدی در این مناطق راه‌اندازی شود. چنین پروژه‌هایی می‌تواند پاسخگوی نیازهای انرژی این شهرک‌ها باشد.»

وی همچنین به ناکارآمدی نصب محدود پنل‌های خورشیدی بر سقف سوله‌های کارخانه‌ها اشاره کرد و افزود: «این‌که بخواهیم روی سقف هر کارخانه چهار پنل خورشیدی نصب کنیم، از نظر بازدهی به‌هیچ‌وجه کافی نیست. چنین طرحی نه تنها نیاز انرژی واحدهای تولیدی را مرتفع نمی‌کند، بلکه هزینه سرمایه‌گذاری در این زمینه نیز قابل بازگشت نخواهد بود.»

نقد عملکرد نهادهای مرتبط با انرژی

این مقام صنفی با انتقاد از عدم‌مدیریت مناسب پروژه‌های مرتبط با انرژی توسط دستگاه‌های اجرایی گفت: «چند روز پیش باخبر شدم که وزارت نیرو اقدام به انعقاد تفاهم‌نامه‌ای برای واردات پنل‌های خورشیدی کرده است. حتی اگر این طرح بخواهد عملی شود و پنل‌ها به‌دست واحدهای تولیدی برسند، با توجه به‌نیاز به‌ایجاد زیرساخت‌های شبکه، آماده‌سازی سیستم‌های سوئیچینگ و سایر ملزومات، حداقل ۶ماه زمان می‌برد. اما مشکل ما مربوط به تابستان است؛ یعنی زمانی که برق مورد نیاز است و چنین تاخیری نمی‌تواند نیاز امسال ما را مرتفع کند.»

وی همچنین با اشاره به نقل قولی از یکی از مسئولان شهرک‌های صنعتی افزود: «رئیس انجمن شهرک‌های صنعتی به‌درستی گفته بود که اگر بناست گاز، گازوئیل و برق را خودمان تامین کنیم، اصلا نیازی به وجود وزارت نیرو و سایر نهادهای مشابه نیست.»

بیگلو درپاسخ به این چالش‌ها، بر اجرایی شدن راه‌حل‌های عملی تاکید کرد و گفت: «در شهرک‌های صنعتی بزرگی مانند شمس‌آباد، پرند، عباس‌آباد یا شهرک‌های صنعتی قزوین، زمین‌های بایر وسیعی در اطراف این مناطق وجود دارد. سازمان منابع طبیعی می‌تواند این زمین‌ها را به‌طور رایگان در اختیار فعالان اقتصادی شهرک قرار دهد تا آن‌ها بتوانند با کمک تسهیلات دولتی، مزرعه‌های خورشیدی احداث کنند.»